نماد عرفانی رنگ در هنر و معماری اسلامی
محورهای موضوعی : عرفان اسلامی
محمد نصیری
1
(عضو هیات علمی دانشگاه تهران، دانشکده معارف و اندیشه اسلامی)
علی اکبر افراسیاب پور
2
(عضو هیات علمی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجائی)
فریبا احمدی
3
(دانشجوی رشته تصوف و عرفان اسلامی دانشگاه ادیان و مذاهب)
کلید واژه: نور, تجلی حق, هنر اسلامی, معماری اسلامی, نماد رنگ,
چکیده مقاله :
اگرعرفان را به معنای شناخت ودریافت شهودی خدا واسماءوصفات او بدانیم، همة اسماءالهی به طورعام و برخی مانندمصور، خالق، بدیع، باریءوجمیل به طورخاص با هنر، زیبائی وآفرینندگی پیوند دارد.«رنگ» نمادین‌ترین تمثیل تجلیکثرت دروحدت است، زیرا ذات مجرد بیرنگ نورکه خود نماد کامل وحدت است، با رنگ تجسم مییابد ونوربدون تعین مادی، با رنگ تعین مییابد وعاملی برای ظهور ومحل رویت آن میشود. رنگ ها درهنر، جنبة کیمیائی داشته وهررنگ، دارای تمثیلی خاص ورابطه با یکی ازاحوالات درونی انسان است.درهنراسلامی، نورورنگ نموددیگری پیدا میکند، به عنوان مثال: رنگ سفید، نماد وجود مطلق وگواهی بروحدت درکثرت است که جامع رنگ هاست.رنگ سیاه، نماد اصل تعالی ودست نایافتنی است که با رنگ خانة کعبه تناسب دارد ومجمع رنگ هاوگسترة پربسامد مفهوم‌هاست.معماری اسلامی به دنبال الهام از مفاهیم کلام الهی و روائی درتلاش است تا فضای روحانی واحدی را خلق کند که عالم ملکوت و ناسوت را به هم قرین سازد ونقوش، اشکال و رنگها نشانة بارزی برای القای معانی پنهان هستند و مخاطب ازطریق حضوردرفضای معماری به درک شهودیآن معانی نایل میشود. دغدغة اصلی این پژوهشکه به روش تحلیلی ارائه میگردد، چگونگی وکارکرد بازتاب وجود رنگ ها وترکیبات آنهادرهنر ومعماری ایرانی است. به نظرمیرسد هنرو معماری اسلامی سعی دارد تا احدیت خداوند را لابه‌لای رنگ ها، فرم ها، انوار واصوات و به تعبیری معنا را درصورت متجلی سازد.
