انتخاب مناطق مستعد طبیعت گردی پناهگاه حیات وحش کیامکی به روش تصمیم گیری چندمعیاره

محورهای موضوعی : توسعه سیستم های مکانی

امید رفیعیان ¹ (استادیار گروه محیط زیست، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز)
سید علی اکبر میر راضی ² (کارشناس ارشد اداره کل حفاظت محیط زیست آذربایجان شرقی)
نجیبه عبدالعلی پور ³ (دانش آموخته کارشناسی محیط زیست، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز)
الهام گلابی ⁴ (دانش آموخته کارشناسی محیط زیست، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز)

تاریخ دریافت : 1392/11/28 تاریخ پذیرش : 1393/03/01 تاریخ انتشار : 1393/10/01

کلید واژه: سیستم اطلاعات جغرافیایی, طبیعت گردی, Geographic Information System (GIS), فرآیند تحلیل سلسله مراتبی, Ecotourism, تصمیم‌گیری چندمعیاره, Analytic Hierarchy Process (AHP), ترکیب خطی وزن دار, کیامکی, Multicriteria decision making (MCDM), Weighted linear combination (WLC), Kiamaky,

چکیده مقاله :

شناسایی و مکانیابی مناطق مستعد برای توسعه گردشگری طبیعی از مهم ترین موضوعات برنامه ریزان گردشگری می‌باشد. اما تنوع زیاد گزینه‌ها و معیارها، عدم اطمینان متغیرها و افق‌های زمانی طولانی در برنامه ریزی محیط زیست، تصمیم سازی را پیچیده تر می سازد. لذا روش‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره می توانند پاسخگوی این چالش‌ها باشند. هدف از این مطالعه، شناسایی مناطق مستعد طبیعت گردی پناهگاه حیات وحش کیامکی به روش تصمیم‌گیری چندمعیاره با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی است. پس از تعیین معیارهای مؤثر بر طبیعت گردی منطقه و نظر متخصصین، نقشه 15 معیار (فاصله از آبشارها، امامزاده‌ها، زیستگاه‌های حساس، چشمه‌ها، رودخانه‌ها، جاده‌ها، روستاها، محیط‌بانی‌ها، پاسگاه‌های مرزی و همچنین نقشه طبقات ارتفاعی، شیب، جهت جغرافیایی، کاربری اراضی، سنگ بستر و اقلیم)، به عنوان ورودی، تولید شده و طبقه بندی گردیدند. وزن معیارها بر اساس نظرات متخصصین به روش دلفی تعیین و اهمیت نسبی معیارها با استفاده از روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی در قالب مقایسه‌های زوجی، تعیین شد. در نهایت نقشه اولویت مناطق مستعد طبیعت گردی با روش ترکیب خطی وزن داده و با اعمال ضریب اهمیت هر معیار در نقشه طبقه بندی شده همان معیار، تولید شد. نتایج نشان داد که 15% و 34% از اراضی منطقه به ترتیب واجد درجه عالی و خوب برای طبیعت گردی و 4% از منطقه، دارای درجه متوسط می باشد. در این مطالعه، توانایی و سودمندی GIS در مکانیابی و ترکیب معیارهای مختلف اکولوژیک نشان داده شد.

چکیده انگلیسی:

Identifying and locating suitable areas for eco-tourism development, is one of the important issues of tourism planners. But the wide variety of options and parameters, variables uncertainty and long terms in environmental planning, causes the          decision-making becomes more complex. So multi-criteria decision-making methods can meet these challenges. Thus the aim of this study is to identify suitable areas for         eco-tourism in Kiamaky wildlife refuge using MCDM method Based on fuzzy logic in GIS. According to the effective criteria on the eco-tourism in this area; obtained from previous research and expert opinions, 15 criteria maps (climate, lithology, height from sea level, slope, aspect, land use and distance maps from residential area, road, river, police station, environmental guard station, sensitive habitats, shrine, spring and waterfall) are produced and classified as input. To determine the weights of criteria, opinions of experts in the form of Delphi Method were applied. The criteria matrix formed and the relative importance of all criteria was defined using the AHP method and pairwise comparison. Finally eco-tourism appropriate priority map was produced using Weighted Linear Combination (WLC) method and applying the index of the importance of each criterion to corresponding classified map. According to mentioned map, 15% and 34% of the area eligible for perfect and good for eco-tourism respectively, and 4% of the area are medium for this purpose. In this study, besides confirming previous studies, power and usefulness of GIS in locating and combining different ecological criteria were shown.