شاخص احتمال آسیب‌پذیری پوشش گیاهی: روشی جهت تعیین خطر بیابانزایی
محورهای موضوعی : کشاورزی، مرتع داری، آبخیزداری و جنگلداریاسماعیل حیدری علمدارلو 1 , پویان دهقان رحیم‌آبادی 2 , حسن خسروی 3 , جواد رفیعی 4 , حسن برآبادی 5
1 - پسادکتری ، گروه احیاء مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، ایران
2 - دکتری بیابان‌زدایی، گروه احیاء مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، ایران
3 - دانشیار، گروه احیای مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران
4 - دکتری بیابان‌زدایی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه هرمزگان، ایران
5 - دکتری بیابان‌زدایی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه کاشان ایران
کلید واژه: بیابانزایی, سنجش از دور, یزد, پوشش گیاهی,
چکیده مقاله :
تعیین خطر بیابانزایی راهکار مناسبی جهت اولویت‌بندی یک محدوده برای مدیریت و کنترل بیابانزایی است. یک عامل تعیین کننده خطر بیابانزایی، استفاده از شاخص احتمال آسیب پذیری پوشش گیاهی (PVVI) است. جهت انجام این کار، در این تحقیق از شاخص‌های LST و شاخص EVI به ترتیب از محصولات MOD11A2 و MOD13A2 سنجنده MODIS جهت برآورد شاخص‌های TCI و VCI به منظور برآورد شاخص VHI در استان یزد و در بازه زمانی 2001 تا 2019 استفاده شد. شاخص VHI که شدت خشکسالی پوشش گیاهی را نشان می‌دهد در پنج کلاس طبقه‌بندی شد. سپس درصد احتمال وقوع هریک از طبقات محاسبه و در وزن هر طبقه که بر اساس شدت خشکسالی عددی بین صفر تا 4 بود ضرب شد و در نهایت با جمع مقادیر به دست آمده برای هر طبقه، شاخص احتمال آسیب پذیری پوشش گیاهی محاسبه گردید. نتایج نشان داد که به طور کلی در مناطق غربی، شرقی و بخش‌های جنوبی استان یزد احتمال خطر تخریب پوشش گیاهی و در نتیجه بیابانزایی بیشتر از مناطق دیگر است. بیشترین احتمال وقوع کلاس بدون خشکسالی مربوط به شهرستان ابرکوه (34/68=VHI) و کمترین مقدار آن مربوط به شهرستان اردکان (59/53=VHI) است. شهرستان ابرکوه با 03/14 درصد کمترین و شهرستان اردکان با 02/46 درصد بیشرین مساحت را در کلاس زیاد شاخص PVVI را دارند. همچنین نواحی کویری و اراضی بدون پوشش مانند کفه ابرکوه در کلاس خطر بیابانزایی کم قرار گرفت که دلیل آن می‌تواند عدم توانایی اکولوژیکی این منطقه در احیا شدن باشد. به طور کلی ارزیابی نتایج به دست آمده در این پژوهش نشان داد که شاخص PVVI، توانایی این را دارد که بیابان‌های واقعی را ازز مناطقی که دارای احتمال خطر بیابانزایی هستند، تفکیک کند.
Determining desertification risk can be a good way to prioritize an area for management and control of the desertification process. One determinant of desertification risk is the use of the Probability of Vegetation Vulnerability Index (PVVI). For this purpose, in this study, LST and EVI of MOD11A2 and MOD13A2 products, respectively, from MODIS sensors were used to calculate TCI and VCI to estimate VHI in Yazd province from 2001 to 2019. VHI, which indicates the severity of drought, was classified into five classes. Then, the probability of occurrence for each class was calculated and multiplied by the weight of each class, which was between zero and 4 based on the severity of the drought. Finally, by adding the values obtained for each class, PVVI was calculated. The results showed that in the western, eastern, and southern parts of Yazd province, the risk of vegetation degradation and consequent desertification is generally higher than in other areas. The highest probability of Non-drought class occurs in Abarkooh (VHI = 68.34) and the lowest is in Ardakan (VHI = 53.59). Abarkooh with 14.03% and Ardakan with 46.02% have the lowest and the highest areas in the high class of PVVI. Also desert areas and uncovered lands, such as Abarkuh, were at low risk of desertification, which could be due to the ecological inability of this area to regenerate the vegetation cover. In general, the evaluation of the results obtained in this study showed that PVVI can distinguish real deserts from the areas that are at risk of desertification.
_||_
