کد مقاله : 14021113894441 بازدید : 187 صفحه: 21 - 38

نوع مقاله: پژوهشی

تحلیل شاخص های توسعه پایدار شهری بر عملکرد محلات شهری (مطالعه موردی: محلات شهر بناب)

توسعه پایدار شهری بر عملکرد محلات شهری

محورهای موضوعی : جغرافیای نابرابری

آزاده اربابی سبزواری ¹ , حامد آل اسماعیل ²

1 - عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اسلامشهر
2 - گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد اسلامشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، اسلامشهر، ایران

تاریخ دریافت : 1402/11/13 تاریخ پذیرش : 1402/11/19 تاریخ انتشار : 1403/03/02

کلید واژه: کارایی, محلات شهری, توسعه پایدار شهری, تحلیل پوششی داده ها, بناب ,

چکیده مقاله :

شهرها به عنوان عامل اصلی ایجاد کننده ناپایداری در جهان به شمار می¬روند و به دنبال تغییر در شرایط و عوامل گسترش و توسعه شهري بحث از پایداری و توسعه پایدار بدون توجه به محله¬هاي مسکونی شهرها و شهرنشینی بی¬معنی خواهد بود. هدف از این تحقیق تحلیل و ارزیابی شاخص¬های توسعه پایدار شهری بر عملکرد محلات شهر بناب می¬باشد. مقاله حاضر از نظر هدف کاربردی- توسعه¬ای و از لحاظ روش تحقيق، توصیفی- تحلیلی است ابزار گردآوري اطلاعات براي بررسي معيارهاي توسعه پایدار شهری در قالب سه شاخص منتخب كلي و 57 شاخص فرعی توسعه پایدار شهری مي¬باشد. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از مدل¬های کمی ضریب همبستگی پیرسون، رگرسیون چند متغیره، تحلیل پوششی داده¬ها، کارایی متقاطع، تحلیل حساسیت و از نرم افزارهای Spss و Dea slover استفاده شده است. نتایج حاصله از این پژوهش نشان¬داد که با توجه به شاخص‌های ورودی‌ و خروجی توسعه پایدار شهری 8 محله (4، 5، 6، 7، 9، 10، 11، 13)، با میزان کارایی کمتر از یک درصد به عنوان محلات ناکارا و 5 محله(1، 2، 3، 6، 8)، با میزان کارایی یک درصد به عنوان واحد کارا از لحاظ شاخص¬های توسعه پایدار شهری شناخته می‌شوند. که از عوامل مهم ناكارايي محلات، استفادة بسيار زياد از ورودي¬ها در قبال توليد اندك خروجي هاست. توزیع فضایی نامناسب فعاليت¬ها و تسهيلات و خدمات شهري در سطح شهر، ﺗﻔﺎوت در ﺳﻄﺢ زﻧﺪﮔﻲ ﺷﻬﺮوﻧﺪان، ناهماهنگي ميان ارگان¬های و سازمان¬ها¬ي مرتبط با برنامه¬ريزي در شهر بناب و عدم استفاده بهینه از امكانات از عواملی است كه تفاوت در ميزان عملکرد محلات را در پي دارد. در این بین محلات ناکارا باید شاخص‌های ورودی خود را تغییر دهند تا به سمت توسعه پایدار شهری سوق یابند. توزیع فضایی نامناسب فعاليت¬ها و تسهيلات و خدمات شهري در سطح شهر، ﺗﻔﺎوت در ﺳﻄﺢ زﻧﺪﮔﻲ ﺷﻬﺮوﻧﺪان، ناهماهنگي ميان ارگان¬های و سازمان¬ها¬ي مرتبط با برنامه¬ريزي در شهر بناب و عدم استفاده بهینه از امكانات از عواملی است كه تفاوت در ميزان عملکرد محلات را در پي دارد. در این بین محلات ناکارا باید شاخص‌های ورودی خود را تغییر دهند تا به سمت توسعه پایدار شهری سوق یابند.

چکیده انگلیسی:

Introduction: Cities are considered to be the main cause of instability in the world, and following the change in urban development and development factors, the discussion of sustainability and sustainable development regardless of residential neighborhoods and uncertain urbanization will be. Objectives: The purpose of this study is to analyze the indicators of sustainable urban development on the performance of Bonab neighborhoods. Methods:. The present article is a descriptive-analytical in terms of practical purpose and is a descriptive-analytical method for examining the criteria of sustainable urban development in the form of three selected indicators and 57 sub-indicators of urban sustainable development. For information analysis, Pearson correlation coefficients, multivariate regression, data cover analysis, cross -performance, sensitivity analysis, and SPSS and dea Slover software have been used. Results and Discussion: The results of this study showed that due to the input indicators and output of sustainable urban development of 8 neighborhoods (4, 5, 6, 7, 9, 10, 11, 13), with an efficiency less than one percent As an inefficient neighborhoods and 5 neighborhoods (1, 2, 3, 6, 8), they are recognized as an efficient unit in terms of sustainable urban development indicators. One of the most important factors in neighborhoods is a great use of inputs against the production of small outputs. Conclusion: Inappropriate spatial distribution of urban activities and facilities and services across the city, the life of the livestock, the inconsistencies between the organs and organizations associated with the planning in the city of Bonab, and the lack of optimal use of factors. That is the difference in the performance of neighborhoods. In the meantime, inefficient neighborhoods must change their input indicators to move towards sustainable urban development. Conclusion: Inappropriate spatial distribution of urban activities and facilities and services across the city, the life of the livestock, the inconsistencies between the organs and organizations associated with the planning in the city of Bonab, and the lack of optimal use of factors. That is the difference in the performance of neighborhoods. In the meantime, inefficient neighborhoods must change their input indicators to move towards sustainable urban development.

highlight:

راه حل اصلي رفع نابرابريها و رساندن محلههای ناكارای شهر بناب به مرز كارايي، پيروي از موازين عدالت اجتماعي در همة ابعاد شهری است.

منابع و مأخذ:

Akbari, M. (2013). The Role of the Middle Cities in Regional Development, Masters Thesis, under the guidance of Dr. Mirjaf Mousavi, Payam Noor University in Rasht. (in Persian)
Ameen, R. F. M. & Mourshed, M. (2017). Urban environmental challenges in developing countries—A stakeholder perspective, Habitat International, 64, 1–10.
Ameen, R. F. M. & Mourshed, M. (2019). Urban sustainability assessment framework development: The ranking and weighting of sustainability indicators using analytic hierarchy process, Sustainable Cities and Society, 44, 356–366.
Amoushahi, S., Salmanmahiny, A., Moradi, H., Mikaeili Tabrizi, A. R., & Galán, C. (2023). An Analysis of the Importance of Sustainable Urban Development Indicators in Iran and its Comparison With Global Indicators. Town and Country Planning, 15(1), 53-71. (in Persian)
Arab Ameri, R., Arghan, ,. A., & kamyabi, S. (2020). Comparative Study and Analysis of the Effects of Neighborhood Sustainability Indicators Case Study: New City of Rudian. Sustainable city, 3(3), 17-32. (in Persian)
Azani, M., Mokhtary Malek Abadi, R., & Haji Aghajooni Kashy, S. (2014). Investigating the Local Sustainable Development Indicator (Case Study Isfahan Region 1). Spatial Planning, 4(2), 129-152.
Barrow, Th. G. (1997). Sustainable Development: Concept, Value and Practice, Translated by Seyyed Ali Badri, Journal of Geographical Research, No. 44, Mashhad. (in Persian)
Cappa, F., Franco S., & Rosso, F. (2022). Citizens and cities: Leveraging citizen science and big data for sustainable urban development. Business Strategy and the Environment. 31(2), 648-667.
Dehbalaei M, Memarzadeh Tehran G, Danesahfard K. (2023). Key Factors in Evaluating the Implementation of the Sustainable Urban Development Policy in the Framework of the Sixth Plan. GeoRes. 38 (2) :161-170. (in Persian)
Environmental Consulting Engineers. (2003). Preliminary Studies of Bonab City Detailed Plan, First Stage, Housing and Urban Development Organization of East Azerbaijan Province. (in Persian)
Faivre, N., Fritz, M., Freitas, T., de Boissezon, B., & Vandewoestijne, S. (2017). “Nature-Based Solutions in the EU: Innovating with nature to address social, economic and environmental challengesˮ, Environmental Research, 159, 509–518.
Haidar, E. A. & Bahammam, A. S. (2021). An optimal model for housing projects according to the relative importance of affordability and sustainability criteria and their implementation impact on initial cost, Sustainable Cities and Society, 64, 102535.
Hansson S., Arfvidsson, H., & Simon, D. (2019). Governance for sustainable urban development: The double function of SDG indicators. Area Development and Policy. 4(3), 217-235.
Hekmatniya, H., & Mousavi. M. (2006). Evaluation of Sustainable Urban Development Indicators in Yazd City, First Geography Conference and 21st Century, Islamic Azad University of Najaf Abad Branch. (in Persian)
Iran Statistical Center, Statistical Yearbook of East Azerbaijan Province, 2011. (in Persian)
Kalantari Khalil Abad, H., Abu Bakri, T., Qaderi, R., & Pourali, M. A. (2012). Evaluation of the Recommendation of Urban Development Indicators in the Border Regions (Case: Piranshahr City), City Management Quarterly, 10 (30), 221-207. (in Persian)
Kaur, H., & Garg, P. (2019). Urban sustainability assessment tools: A review, Journal of Cleaner Production, Vol 210, 146-158.
Latifi, G. (2003). Sustainable Urban Development of Cultural Development, Journal of Social Sciences (Special Urban Planning), 22, 13-25. (in Persian)
Masoumi, S. (2006). Neighborhood Development in line with the sustainability of Tehran's metropolis, community and culture publications. (in Persian)
Michalina, D., Mederly, P., Diefenbacher, H., Held, B. (2021). Sustainable Urban Development: A Review of Urban Sustainability Indicator Frameworks. Sustainability, 13, 9348.
Mosa Kazemi, M. M. (2008). Evaluation of Sustainable Development in Urban Development, Research Case: Qom City, Human Geography Thesis, Tarbiat Modarres University. (in Persian)
Parzen, I., Kirkabadi, Z., & Argan, A. (2017). Stability Analysis of Urban Neighborhoods Based on Sustainable Development Indicators (Mahabad City Case). New Attitudes in Human Geography (Human Penalties), 9 (2), 107-124. (in Persian)
Rahimi, H. (2004). Introduction to Geography and Sustainable Development, Euclid Publishing, Mashhad. (in Persian)
Safaralizadeh E, Akbari M, Boostan Ahmadi V, &Mousavi, C. (2022). Investigating the Indices of Social Capital and its Relationship with Sustainable Urban Development. jgs 22 (66), 105-123. (in Persian)
Schumacher, O. F. (1999). The small little is beautiful; Human Dimensions Economics, translated by Ali Ramin, Soroush Publications (IRIB), Tehran. (in Persian)
Sepahvand, R., & Arefnejad, M. (2013). Prioritization of indicators of urban permanent development with a group Analytic hierarchy process: A case study in Isfahan city. Urban Structure and Function Studies, 1(1), 43-59. (in Persian)
Shakouei, Hussein. (2003). New Thoughts in Geography Philosophy The Second Volume of Environmental Philosophies and Geographical Schools, Tehran, Institute of Geographical and Guitcology.
Statistical Center of Iran. (2016). Detailed Results of Census of Population and Housing County. (in Persian)
Stouten, P. (2014) Features for Sustanable Urban Neighborhood Development, Department of Urbanism, Faculty of Architecture Delft University of Technology Delft, Netherlands, Int Journal for Housing Science, 38(2), 71-79.
United Nations (2019). World Urbanization Prospects (The 2018 Revision). ST/ESA/SER.A/420.
Zali, N., & Ashrafi, S. (2013). An Investigation of Economic Globalization Role on Metropolitan’s Sustainable Development. Strategic Studies of public policy, 4(11), 1-16. (in Persian)
Zhang, D., Pee, LG., Pan, SL., Cui, L. (2022). Big data analytics, resource orchestration, and digital sustainability: A case study of smart city development. Government Information Quarterly. 39(1):101626.
Ziairi, K. A. (1999). Principles and Methods of Regional Planning, Yazd University Publications.
Ziairi, K. A. (2002). Urban Land Use Planning, Yazd University Press. (in Persian)

متن کامل:

ORIGINAL RESEARCH PAPER

Journal Organization of Space Economy

journal homepage: https://sanad.iau.ir/journal/jose

Analysis of Sustainable Urban Development Indicators on Urban Neighborhood Performance (Case Study: Bonab City Neighborhoods)

Azadeh Arbabi Sabzevari*1 Aad Hamed Ale Esmaeil2

1. Associate Professor, Department of Geography and Urban Planning, Eslamshahr Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran

2. PhD Student of Geography and Urban Planning, Eslamshahr Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran

* Corresponding Author: Azadeh arbabi sabzevari

Email: Az.Arbabi@iau.ac.ir

ARTICLE INFO

EXTENDED ABSTRACT

History Article:

Received:

02 February 2024

Revised:

08 February 2024

Accepted:

08 February 2024

Introduction And Objectives: Events are one of the key factors determining the competitiveness of a destination. In some cases, they are even the main source of attraction for a tourist destination. One of the important developments in the field of development has been event tourism in the form of cultural festivals. Festivals are a kind of cultural events that highlight the unique features of a destination or topic. Festivals and events are among the fastest growing sectors of tourism in the world. In today's era, event tourism is one of the special cultural events, which is one of the most growing sectors of tourism business. At the macro level, the development of this type of tourism increases the share of the country's tourism among the important tourism markets of the world, and at the micro level, the importance of events can be seen in supporting the customs, beliefs and cultural heritage of the communities, and as a result, helping the young generation to better understand These heritages need to be protected and continued. this article has tried to identify and cluster the factors affecting the future situation of attracting tourists to the Anarchini local festival in the crowded village of Rudbar using the method of structural analysis. This article has tried to identify the factors affecting the future situation using the method of structural analysis. Attracting tourists to the Anarchini local festival to recognize and cluster the crowded village of Rudbar city.

Methodology: The current research, with a future-research approach, identifies the most important factors influencing the future state of attracting tourists to the event-oriented Anarchini festival in the crowded village of Rudbar. In terms of practical purpose, this research is a combination of documentary and survey methods, and in terms of nature, it is based on the new methods of future research, analytical and exploratory science, which was carried out by using a combination of quantitative and qualitative models. Is. Documentary study method and empirical data of survey method based on Delphi method were used in preparation of the study stimuli. To select the Delphi team, since the goal is not to generalize the results, a purposeful or judgmental sampling method was used. The selection criteria of experts, local community and tourists are theoretical mastery, practical experience, willingness and ability to participate in research and access. A significant point in determining the number of experts and tourists is to ensure the comprehensiveness of different perspectives in the research. The number of statistical population participating in the structural analysis of reviewed articles is usually between 14 and 30 people. According to the above criteria, finally 30 people from experts, local community and tourists have been selected to participate and collaborate in the research process in Mehrmah 1402 festival. In information processing, the structural interaction analysis method has been used in MICMAC software. Using the Delphi method, 46 primary drivers have been identified in the form of 19 dimensions of event-oriented tourism

Results and DiscussionThe main reason for the inefficiency of localities is the excessive use of inputs for producing little outputs. In general, the inappropriate spatial distribution of urban activities and facilities and services at the city level, the difference in the living standards of the citizens, the disharmony between the organs and organizations related to planning in the city of Bonab and the lack of optimal use of the facilities There are factors that lead to differences in the performance of localities. In the meantime, ineffective neighborhoods should change their input indicators to move towards sustainable urban development. Also, in order to measure the efficiency of localities in terms of sustainable urban development indicators, information was entered into Dea Slover software. Using this system, the relative efficiency scores of localities were calculated and efficient and ineffective localities were identified. Based on the obtained results, it can be concluded that (0.62) percent of the neighborhoods of Bonab city are ineffective in terms of sustainable urban development indicators and (0.38) percent of the neighborhoods are efficient. which indicates that there is a gap between the neighborhoods of Bonab city, which is the necessity of planning and moving facilities and services towards the ineffective neighborhoods.

Conclusion: The diagram shows the mutual effects of 46 factors or stimuli affecting the future state of attracting tourists to the Anarchy event-oriented festival of the crowded village of Rudbar, based on the formation of a 46x46 matrix. The results of this table show the number of repetitions 2 times and the filling degree of%97.10, which shows that the selected stimuli had a great effect on each other. Out of a total of 1153 relationships that can be evaluated in the matrix, 963 relationships are zero; This value means that the stimulating factors did not affect each other or were not affected by each other. 179 relationships with a value of 1 have a weak impact on each other and 433 relationships with a value of 2 have relatively strong impact relationships. In addition, 541 relationships have the number 3, and this means that the relationships of key drivers are very large and have great influence. among the 46 driving forces, 11 driving forces have a more key effect on the future state of the local anarchy festival in the crowded village of Rudbar, which includes loyalty to the event, quality of the event, expansion of personal interests, positive emotional experience, freedom from everyday life, satisfaction with the event, Escape from worries, peace, feeling of security, diversity in experience and familiarity with new places. In terms of systemic performance, these forces play the role of high influence and low influence in the system environment with the aim of improving the quality of the urban environment, and as a result, they are considered the most effective and key drivers.

Keywords:

Efficiency, urban areas, sustainable urban development,

data coverage analysis, Bonab.

Highlight:

· The main solution to the elimination of inequality and bringing the neighborhoods of the city of Bonab to the efficient boundary is to follow the standards of social justice in all urban dimensions.

Cite this article:

Arbabi Sbzevari, A. & Ale Esmaeil, H. (2024). Analysis of Sustainable Urban Development Indicators on Urban Neighborhood Performance (Case Study: Bonab City Neighborhoods). Organization Of Space Economy, 2(4), 21-38.

Publisher: Islamic Azad University of Yadegar-e Imam Press

نشریه ساماندهی اقتصاد فضا

https://sanad.iau.ir/journal/jose

نشریه علمی ساماندهی اقتصاد فضا، 2(4) 38-21، تابستان 1403

مقاله علمی

تحلیل شاخصهای توسعه پایدار شهری بر عملکرد محلات شهری

(مطالعه موردی: محلات شهر بناب)

آزاده اربابی سبزواری 1*و حامد آل اسماعیل 2

1. دانشیار گروه جغرافیا و اقلیم‌شناسی در برنامه‌ریزی محیطی، واحد اسلامشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2. دانشجوی دکتری گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد اسلامشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

مشخصات مقاله

چکیده

تاریخ دریافت:

13/11/1402

تاریخ بازنگری:

19/11/1402

تاریخ پذیرش:

19/11/1402

بیان مسئله: ‏ شهرها به عنوان عامل اصلی ایجاد کننده ناپایداری در جهان به شمار میروند و به دنبال تغییر در شرایط و عوامل گسترش و توسعه شهري بحث از پایداری و توسعه پایدار بدون توجه به محلههاي مسکونی شهرها و شهرنشینی بیمعنی خواهد بود.

هدف: هدف از این تحقیق تحلیل و ارزیابی شاخصهای توسعه پایدار شهری بر عملکرد محلات شهر بناب میباشد.

روش: مقاله حاضر از نظر هدف کاربردی- توسعهای و از لحاظ روش تحقيق، توصیفی- تحلیلی است ابزار گردآوري اطلاعات براي بررسي معيارهاي توسعه پایدار شهری در قالب سه شاخص منتخب كلي و 57 شاخص فرعی توسعه پایدار شهری ميباشد. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از مدلهای کمی ضریب همبستگی پیرسون، رگرسیون چند متغیره، تحلیل پوششی دادهها، کارایی متقاطع، تحلیل حساسیت و از نرم افزارهای Spss و Dea slover استفاده شده است.

یافته‌ها و بحث: نتایج حاصله از این پژوهش نشانداد که با توجه به شاخص‌های ورودی‌ و خروجی توسعه پایدار شهری 8 محله (4، 5، 6، 7، 9، 10، 11، 13)، با میزان کارایی کمتر از یک درصد به عنوان محلات ناکارا و 5 محله (1، 2، 3، 6، 8)، با میزان کارایی یک درصد به عنوان واحد کارا از لحاظ شاخصهای توسعه پایدار شهری شناخته می‌شوند؛ که از عوامل مهم ناكارايي محلات، استفادة بسيار زياد از وروديها در قبال توليد اندك خروجيهاست.

نتیجه‌گیری: توزیع فضایی نامناسب فعاليتها و تسهيلات و خدمات شهري در سطح شهر، ﺗﻔﺎوت در ﺳﻄﺢ زﻧﺪﮔﻲ ﺷﻬﺮوﻧﺪان، ناهماهنگي ميان ارگانهای و سازمانهاي مرتبط با برنامهريزي در شهر بناب و عدم استفاده بهینه از امكانات از عواملی است كه تفاوت در ميزان عملکرد محلات را در پي دارد. در این بین محلات ناکارا باید شاخص‌های ورودی خود را تغییر دهند تا به سمت توسعه پایدار شهری سوق یابند.

واژگان کلیدی:

کارایی،

محلات شهری،

توسعه پایدار شهری، تحلیل پوششی دادهها، بناب

نکات برجسته:

· راه حل اصلي رفع نابرابريها و رساندن محلههای ناكارای شهر بناب به مرز كارايي، پيروي از موازين عدالت اجتماعي در همة ابعاد شهری است.

ارجاع به این مقاله: اربابی سبزواری، آزاده و آل اسماعیل، حامد. (1403). تحلیل شاخصهای توسعه پایدار شهری بر عملکرد محلات شهری (مطالعه موردی: محلات شهر بناب)، ساماندهی اقتصاد فضا، 2(4)، 38-21.

(مطالعه موردی: شهر بناب)

ناشر: انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام (ره) شهرری

* نویسنده مسئول: آزاده اربابی سبزواری

پست الکترونیک: Az.Arbabi@iau.ac.ir

بیان مسئله

مفهومي كه در سالهاي اخير وارد ادبيات توسعه شده، مفهوم توسعهي پايدار است (عرب عامری و همکاران، 1399: 18). اين مفهوم بر اين حقيقت استوار است كه سطح استانداردهاي اوليهي زندگي انسان را بدون دخالت و تصرف بیش‌ازحد در منابع اوليهي طبيعي و تغيير و تخريب محیط‌زیست كه متعلق به همهي ابناي بشر است، افزايش دهد (لطيفي، 1382: 141). پيدايش مفهوم توسعه پايدار در پاسخ به رشد منطقي را بايد آگاهي تازهاي نسبت به مسائل جهاني محیط‌زیست و توسعه دانست كه تحت تأثیر فرآيندهاي توسعه انساني و اقتصادي، مسائل زیست‌محیطی، افزايش جمعيت و تغييرات ساختار سياسي قرارگرفته است (Haidar & Bahammam. 2021). يكي از اركان اساسي توسعه پايدار، اسكان پايدار است و توسعه شهري را در همين چارچوب ميتوان مطرح نمود. به نظر ميرسد درك مفهوم توسعه شهري پايدار (به‌طور خاص) و پي بردن به نقش برنامهريزي شهري در ارتباط با آن، مستلزم توجه به اصول و اركان توسعه پايدار (به‌طور عام) ميباشد (سپهوند و همکاران، 1392: 44). توسعه پايدار شهري، پديدهاي با ابعاد گسترده و پيچيده است كه در رشد و تكوين شهرها تأثيرگذار بوده، عوامل اقتصادي، اجتماعي، زيست- محيطي و اكولوژيك را مورد توجه قرار ميدهد (Zhang et al, 2022). آنچه امروزه مهم است، آگاهي از نقاط قوت و ضعف ابعاد اجتماعي اقتصادي، زيست- محيطي و اكولوژيك توسعه است، كه ميتواند عاملي مهم در جهت رفع مشكلات و نارساييهاي موجود براي نيل به رفاه اقتصادي و سلامتي اجتماعي و دستيابي به توسعة پايدار و در نهايت به عدالت اجتماعي باشد (Faivre et al, 2017). در همين راستا، برنامهريزي شهري به‌طور اعم و برنامهريزي توسعة پايدار شهرها به‌طور اخص، در پي نظم بخشيدن به فضاهاي شهري، از لحاظ دسترسي به امكانات و خدمات شهري و توزيع مناسب كاربريهاي مختلف شهري است. به‌عبارت‌دیگر، در پي فراهم ساختن بهترين شرايط زيست و روابط مناسب بين كاربريهاي مختلف براي ساكنان شهري است. كاهش فقر و نابرابري و تکیه‌بر اصل عدالت اجتماعي و برابري جغرافيايي از اقدامات اساسي توسعة پايدار شهري است (Ameen & Mourshed, 2017: 3). توسعه پايدار شهري، شكلي از توسعه امروزي است كه توان توسعه مداوم شهرها و جوامع شهري نسلهاي آينده را تضمين كند (United Nations, 2019). با توسعه شهرها و مطرح‌شدن اصل توسعه پایدار، توجه به اصل پایداری، هرچه بیشتر مورد سوأل قرار میگیرد (کلانتری و همکاران، 1391: 208-209). توسعه پایدار فرآیندی برنامه‌ریزی‌شده است که رشد اقتصادی، عدالت اجتماعی و پایداری منابع محیطی در آن تأکید شده است. مطرح‌شدن توسعه پایدار شهری به‌عنوان شعار اصلی هزاره سوم نیز ناشی از تأثیرات شهرها بر زیست کره و ابعاد مختلف زندگی انسانی است. بدون شک، بحث از پایداری و توسعه پایدار بدون توجه به شهرها و شهرنشینی بیمعنی خواهد بود. شهرها به‌عنوان عامل اصلی ایجادکننده ناپایداری در جهان به شمار رفته و در واقع، پایداری شهری و پایداری جهانی هر دو مفهومی واحد هستند. بر این اساس، با توجه به پیچیدگی ذاتی شهرها و ابعاد مختلف تأثیرگذاری آنها، شناخت عوامل اصلی و کلیدی در جهت دستیابی به پایداری شهری ضروری به نظر میرسد (Ameen & Mourshed, 2019). به دنبال تغییر در شرایط و عوامل گسترش و توسعه شهري در دوران اخیر، محلههاي مسکونی جایگاه ویژهاي در شکلگیري شهرها داشتهاند. دیدگاه توسعه پایدار، حل مشکلات شهري را استفاده از نیروهاي توانمند درونزا در محلات شهري یعنی، گروه‌ها و اجتماعات محلی به‌عنوان سرمایههاي اجتماعی که از جایگاه و کارکرد ویژهاي از لحاظ حفظ و توسعه تنظیمات اجتماعی در کلان‌شهر برخوردار هستند میداند. تلفیق دو نظریه توسعه پایدار و مکتب محیطگرایان فرهنگی منجر به تبیین دیدگاهی با عنوان توسعه محلهاي پایدار گردیده است. این دیدگاه مبین این اصل است که محلات شهري داراي درون‌مایه عظیم اجتماعی و فرهنگی هستند که تنها بازآفرینی فرهنگ شهروندي و توجه به محلات به‌عنوان بستر زندگی اجتماعی ساکنان، به توسعه پایدار محلهاي میانجامد (معصومی، 1390: 11). توسعه پایدار در مقیاس محله به معناي ارتقاء کیفیت زندگی در شهر شامل همه ویژگیها و اجزاي زیست‌محیطی، فرهنگی، سیاسی، اداري، اجتماعی و اقتصادي (بدون ایجاد مانعی براي نسل آینده) است مانعی که باعث کاهش منابع طبیعی و افزایش کمبودهاي محلی است (اذانی و همکاران، 1393: 130).

با بروز ضايعات زیست‌محیطی و كاهش سطح عمومي زندگي مردم رويكرد توسعه پايدار به‌عنوان موضوع روز دهه آخر قرن بيستم از سوي سازمان ملل مطرح شد. اصل پايداري در طرحها و برنامههاي توسعه به‌عنوان هدفي كلي مورد تأکید است و هدفي مستمر ميباشد. به علت تمركز پيوسته و رو به رشد جمعیت و فعاليتهاي اقتصادي در مراكز شهري به‌ویژه در كشورهاي توسعه‌نیافته و درحال‌توسعه توسعه پايدار شهري بيشتر مورد توجه قرارگرفته است. رشد روزافزون و توسعه بدون برنامه شهرها، موجب بروز مشكلاتي از قبيل تخريب اراضي، بحران كمبود مسكن و اشتغال در شهرها و ناكافي بودن تسهيلات و افزايش ناهنجاريهاي شهري شده است و محيط شهرها را به‌شدت تحت تأثیر قرار داده است. رشد بيرويه جمعیت سبب گسترش افقي شهر و شكلگيري محلات غیررسمی، ايجاد نابرابري مكاني و فضايي و پيامدهاي در بعد اجتماعي، فرهنگي و ... شده است. لذا مطالعه و ارزيابي و نهايتاً برنامهريزي براي دستيابي به رشد متوازن شهري و پايداري آن ضروری ميباشد. در همین راستا این مقاله هدف ارزیابی و تحلیل شاخصهای توسعه پایدار شهری در عملکرد محلات 13 گانه شهر بناب انجام‌شده است. بر همین اساس پژوهش حاضر به‌طور مشخص در راستاي دستيابي تبیین هریک از پرسشهای ذیل ردیابی و مطالعه شده است؛

- شاخصهای توسعه پایدار شهری در محلات 13 گانه شهر بناب کدم‌اند؟

- عملکرد محلات شهر بناب از لحاظ شاخصهای توسعه پایدار شهری چگونه است؟

مبانی نظری

توسعه ایده و تمرینی است که از اوایل قرن 19 به وجود آمده که بعد از جنگ جهانی دوم در مباحث اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و کشوری در مسائل بینالمللی، جایگاه ویژهای پیداکرده است (زالی و اشرفی، 1392: 4). بررسی سیر تکاملی مفهوم توسعه نشان می‌دهد که در ابتدا رسیدن به رشد اقتصادی بالا از شاخص‌های اصلی بیانگر توسعه‌یافتگی یک کشور محسوب می‌شد اما تجربه حاکی از آن است که صرف ایجاد رشد بالای اقتصادی نمی‌تواند بیانگر و ضامن بقای توسعه باشد. ازاین‌رو می‌توان گفت توسعه زمانی محقق پیدا می‌کند که مجموعه قابل‌توجهی از شاخص اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی نظیر توزیع عادلانه درآمد، بهداشت، آموزش، بیکاری و فقر بهبود یابد (طیفوری و اکبری، 1392، 2). مفهوم امروزي توسعة پايدار، ريشه در تفكرات جنبشهاي زيستمحيطي قرن اخير دارد. اين مفهوم، براي اولین بار در اواسط دهه 1970 به خانم «بارباراوارد» نسبت داده‌شده است (بارو، 1997: 45). قبل از دهه 1970، شوماخر، پایداری را در مفهوم ساختارهای اقتصادی و منابع تجدیدشونده و تولیدات و خدمات به کار برد (شوماخر، 1999: 31-40). خود واژه توسعه پایدار را اولین بار به‌طور رسمی برانتلند در سال 1987 در گزارش «آینده مشترک ما» مطرح کرد (زیاری، 1378: 16). واژه توسعه پایدار به مفهوم گسترده آن شامل «اداره و بهرهبرداری صحیح و کارا از منابع پایه، منابع طبیعی، منابع مالی و نیروی انسانی برای نیل به الگوی مصرف مطلوب همراه با بکارگیری امکانات فنی و ساختار و تشکیلات مناسب برای رفع نیاز نسلهای امروز و آینده به‌طور مستمر و قابل رضایت» میباشد (کلانتری و همکاران، 1391: 208). توسعه پایدار یعنی ایجاد فضای اقتصادی، اجتماعی و سیاسی که تضمین‌کننده‌ی کیفیت مطلوب زیستی باشد (صفرعلی زاده و همکاران، 1401: 110). نظريه توسعه پايدار شهري، حاصل بحثهاي طرفداران محیط‌زیست درباره مسائل زیست‌محیطی بخصوص محيطزيست شهري است، كه به دنبال نظريه توسعه پايدار براي حمايت از منابع محيطي ارائه شد. در اين نظريه موضوع نگهداري منابع براي حال و آينده از طريق استفاده بهينه از زمين و وارد كردن كمترين ضايعات به منابع تجديدناپذير مطرح است (زیاری، 1381: 18). مهمترین دغدغهای که موجبات تعمّق و توجه جدی صاحبنظران و برنامهریزان شهری را به‌سوی مفهوم «توسعه پایدار شهری» جلب نموده، واقعیت رشد شتابان شهرنشینی در جهان امروز و تداوم آن در آینده از یکسو و رشد حیرتآور و چشمگیر کلانشهرها به‌ویژه در کشورهای جنوب و پیامدهای زیانبار آن برای ساکنان این مناطق میباشد، در ترسیم الگوی توسعه پایدار شهری محورهایی چون پایداری اقتصاد، پایداری اجتماعی- فرهنگی و پایداری زیست‌محیطی نقش راهبردی دارند (Cappa et al, 2022). در سالهاي اخير مفاهيم مختلفي از پارادايمهاي توسعه پايدار ارائه‌شده است كه بيشتر بخشهاي آن را شاخههاي جغرافيايي تشكيل ميدهد، چنانكه از توسعه پايدار شهري مفاهيمي مثل «شهر سبز»، «بوم شهر»، «شهر قابل زندگي»، «شهر چاره‌جو» و شهر محيطي نام ميبرند (شکویی، 1382: 13).

پيتر هال توسعه پايدار شهري را بهعنوان شكلي از توسعه امروزي كه توان توسعه مداوم شهرها و جوامع شهر نسل آينده را تضمين كند، تعريف ميكند. مفهوم توسعه پايدار شهري به توسعه اقتصادي اجتماعي شهري ضمن تداوم حفاظت از منابع زميني براي نسل كنوني و آينده به مجدد ساختن بهرهبرداري از منابع طبيعي در حد ظرفيت سيستمهاي طبيعي و هماهنگي طرحهاي توسعه دلالت دارد (سپهوند و همکاران، 1392: 48). در توسعه پايدار شهري همانند توسعه پايدار بايد روابط منطقي بين عوامل محيطي، اقتصادي و اجتماعي باشد به نظر موناسينگ موهان به‌وسیله ارتباطات متقابل و نزديك اين عوامل است كه يك شهر پايدار ايجاد ميشود (Hansson, 2019: 219).

پیشینه تحقیق

عرب عامی و همکاران (1399)، در مقالهای به بررسی و تحلیل تطبیقی اثرات شاخص‌های پایداری در محلات شهر جدید رودیان پرداختهاند. نتایج این پژوهش نشان داد که محلات شهر رودیان ازنظر جمعیت و مساحت تفاوت‌های قابل‌ملاحظه‌ای با یکدیگر دارند و با شناخت مشکلات محلات و بهبود بخشیدن به آن‌ها و باقوت بخشیدن به شاخص‌های محله‌ای می‌توان به ساماندهی مناطق شهر دست‌یافت. نتایج این بررسی نشان می‌دهند عوامل اجتماعی ـ کالبدی در توانمند کردن محلات شهر رودیان نقش بسزایی دارند بنابراین رشد امنیت، خدمات، کیفیت زندگی، مشارکت و دسترسی در ایــن محلات درگرو سامان‌دهی کالبدی آن‌ها اســت که در جریان آن راهبرد توانمند کردن اجراشدنی است.

صفرعلی زاده و همکاران (1401)، در مقالهای به بررسی شاخص‌های سرمایه اجتماعی و ارتباط آن با توسعه پایدار شهری پرداختهاند. نتایج این مقاله نشان داد میزان سرمایه اجتماعی و وضعیت توسعه پایدار شهری در بین مناطق شهر اهواز متفاوت میباشد به‌طوری که بین سرمایه اجتماعی و توسعه پایدار شهری در کلان‌شهر اهواز رابطه مثبت و معناداری برقرار است. به‌عبارت‌دیگر سرمایه اجتماعی بالا در بین شهروندان شهر اهواز وسیلهای برای افزایش توسعه پایدار شهری و ابعاد ساختاری شهر اعم از اقتصاد، اجتماع، نهادها، فضا و محیط‌زیست میباشد. دلالتهای این تحقیق مبنی بر ارتباط وثیق بین سرمایه اجتماعی با توسعه پایدار شهری، لزوم توجه به مؤلفههای سرمایه اجتماعی و اتخاذ سیاستهایی برای حفظ، تقویت و ارتقای سرمایه اجتماعی در راستای تضمین توسعه پایدار شهری در فضای جغرافیایی شهر اهواز را دوچندان مینماید.

عموشاهی و همکاران (1402)، در پژوهشی به تحلیل اهمیت شاخص‌های توسعة پایدار شهری در ایران و مقایسة آن با شاخص‏های جهانی پرداختهاند. نتایج تحقیق آنها نشان داد که چالش‏های شهرنشینی در کشورهای مختلف جهان بر اساس سطح توسعه‌یافتگی و وضعیت محیط‌زیستی، اجتماعی، اقتصادی و ژئوپلیتیک با یکدیگر متفاوت است. به‌علاوه، مهم‏ترین شاخص‏های سنجش پایداری شهرها در کشورهای توسعه‌یافته شامل انرژی، منابع و رفاه اجتماعی، محیط مصنوعی، هوشمندسازی و محیط‌زیست شناسایی شد؛ درحالی‌که شاخص‏های با ارجحیت بالا در کشورهای درحال‌توسعه شامل برنامه‏ریزی و توسعة جامعه، مدیریت منابع زیرساخت، حمل‌ونقل، امنیت و اقتصاد محلی، اشتغال و مهم‏تر از همه دسترسی به آب سالم تعیین شد. همچنین، یافته‏های تحقیق حاضر حاکی از آن است که با بومی‏سازی سامانه‏ها و شاخص‏های مربوط به ارزیابی پایداری برای هر کشور یا منطقه یا استان می‏توان به ارزیابی دقیق‏تری دست‌یافت که کمک شایانی در جهت برنامه‏ریزی‏های آتی باهدف پیشبرد اهداف توسعة پایدار به شمار می‏رود.

ده بالایی و همکاران (1402)، در پژوهشی به بررسی عوامل کلیدی ارزیابی اجرای خط‌مشی توسعه پایدار شهری در چارچوب برنامه ششم پرداختهاند. نتایج این پژوهش نشان داد که تمامی شاخص‌های کلی پرسش‌نامه از پایایی لازم برخوردار بودند. ازآنجاکه میانگین واریانس استخراج‌شده برای هر شاخص بیشتر از واریانس اشتراکی بین آن شاخص و شاخص‌های دیگر بود، روایی واگرایی مدل مورد تائید قرار گرفت. اهداف و استانداردهای خط‌مشی، منابع و ابزارهای خط‌مشی، مجریان خط‌مشی، سازمان مجری، عوامل غیرقابل‌کنترل (عوامل برون‌سازمانی) و پیامدهای اجرای خط‌مشی در فرآیند ارزیابی اجرای خط‌مشیهای توسعه پایدار شهری برنامه ششم توسعه کشور از اهمیت ویژه‌ای برخوردار هستند.

استون ¹ (2014)، در تحقیقی با عنوان "ویژگیهای توسعه پایدار محلهای بـا اشـاره بـه چالشهای مهم در بازسازی شهری و بهبود شرای زندگی در کشور هلند" که به بررسی ساختار اجتماعی و اقتصـادی در برنامههای بازسازی شهری با روش توصیفی و تحلیلی پرداخته است. نتایج حاصل از بررسی حاکی از آن است کـه تغییـر در بافت اجتماعی از مسائل مهم در کاهش نابرابریهای و اجتناب از طرد و جابجایی گروههای محروم در داخل نواحی شهری میباشد. از قدیم‌الایام محلات شهری نقشی اساسی در توسعه شهر داشته و در بسیاری از موارد برخی از محلات شهری قدرت اداره یک شهر را در دست داشته است.

میکالینا² و همکاران (2021)، در پژوهشی به توسعه پایدار شهری: مروری بر چارچوب‌های شاخص پایداری شهری پرداختهاند. نتایج این پژوهش نشان داد راهنماییهایی برای سیاست‌گذاران در مورد چگونگی پیشبرد در مرحله اولیه فرآیند ارزیابی پایداری شهری و "گم‌شدن" درده‌ها USIF‌های مختلف ارائه‌شده است که تعداد زیادی از دسته‌ها و شاخص‌های موضوعی را ارائه می‌دهد. نتایج این پژوهش لیستی از متداولترین دستههای موضوعی و شاخصهای کلیدی میتواند به سیاست‌گذاران اجازه دهد تا یک مرور کلی از یک موضوع را تدوین کنند و میتوانند به‌عنوان نقطه شروع برای ایجاد چارچوب‌های شاخص برای شهرهای خود عمل کنند.

روش تحقیق

با توجه به رویکرد پژوهش حاضر، نوع تحقيق «کاربردی- توسعهای» و روش بکارگرفته شده «توصيفي- تحليلي» می‌باشد. محدوده جغرافیایی موردمطالعه شهرستان بناب و جامعه آماري 13 محله این شهرستان، براساس تقسيمات سياسي- اداري سال 1390، به‌عنوان واحد مرجع يا تصميمگيري (DMU) ميباشد. ابزار گردآوري اطلاعات براي بررسي معيارهاي توسعه پایدار شهری در قالب سه ابعاد منتخب كلي و 57 شاخص فرعی توسعه پایدار شهری ميباشد؛ که از نتایج تفصیلی سرشماري عمومي و نفوس مسكن 1395، سالنامههاي آماري، مرکز آمار ایران، منابع آماری استانداری و از سازمانها و نهادهای ذیربط (فرمانداری، شهرداري) جمعآوری شده است. برای تجزیه‌وتحلیل اطلاعات از مدلهای کمی ازجمله مدل ضریب همبستگی پیرسون، رگرسیون چند متغیره، تحلیل پوششی دادهها، کارایی متقاطع، تحلیل حساسیت و از نرم‌افزارهای Spss و Dea Slover استفاده‌شده است. مدل رياضي مورداستفاده در تحقيق، تحليل پوششي دادهها از نوع بازدهی نسبت به مقياس ثابت (CCR) و با رويكرد خروجي محور است. در پژوهش حاضر برای ارزیابی توسعه پایدار شهری در محلات شهری بناب در راستای دستیابی به اهداف پژوهش، از 57 متغیر در قالب 3 شاخص کلی اقتصادی، اجتماعی و کالبدی استفاده‌شده است (جدول 2).

جدول 1. ابعاد و شاخصهای موردمطالعه در محلات شهر بناب

ابعاد	شاخصها
اجتماعی	1x: تعداد مرد در خانوار شهر بناب به تفکیک حوزه، 2x: تعداد زن در خانوار شهر بناب به تفکیک حوزه، 3x: نسبت جنسی شهر بناب به تفکیک حوزه، 4x: نسبت 0 تا 4 ساله در خانوار شهر بناب به تفکیک حوزه،5x: بُعد خانوار شهر بناب به تفکیک حوزه، 6x: نسبت 5 تا 9 ساله در خانوار شهر بناب به تفکیک حوزه، 7x: نسبت 15 تا 19 ساله در خانوار شهر بناب به تفکیک حوزه، 8x: نسبت 20 تا 24 ساله در خانوار شهر بناب به تفکیک حوزه، 9x: نسبت 25 تا 29 ساله در خانوار شهر بناب به تفکیک حوزه، 10x: جوانی جمعیت (شاخص ورتهایم) شهر بناب به تفکیک حوزه، 11x: درصد جمعیت 0 تا 4 ساله شهر بناب به تفکیک حوزه، 12x: درصد جمعیت 0 تا 14 ساله شهر بناب به تفکیک حوزه، 13x: درصد جمعیت 15 تا 64 ساله شهر بناب به تفکیک حوزه، 14x: درصد جمعیت 65 ساله به بالای شهر بناب به تفکیک حوزه، 15x: درصد مهاجران در شهر بناب به تفکیک حوزه، 16x: درصد مهاجران مرد در شهر بناب به تفکیک حوزه، 17x: درصد مهاجران زن در شهر بناب به تفکیک حوزه، 18x: درصد جمعیت شهر بناب که محل کار یا تحصیل آنها شهر بناب بوده به تفکیک حوزه، 19x: درصد جمعیت شهر بناب که محل کار یا تحصیل آنها شهر دیگری بوده، به تفکیک حوزه، 20x: درصد خانوارهای معمولی ساکن در شهر بناب به تفکیک حوزه، 21x: درصد باسوادی جمعیت شهر بناب به تفکیک حوزه، 22x: درصد باسوادی مردان شهر بناب به تفکیک حوزه، 23x: درصد باسوادی زنان شهر بناب به تفکیک حوزه، 24x: درصد بیسوادی جمعیت شهر بناب به تفکیک حوزه، 25x: میانگین تعداد باسواد در خانوار شهر بناب به تفکیک حوزه، 26x: میانگین تعداد بیسواد در خانوار شهر بناب به تفکیک حوزه، 27x: درصد جمعیت ساکن شهر بناب که محل تولد آنها شهر بناب بوده به تفکیک حوزه، 28x: درصد جمعیت ساکن شهر بناب که محل تولد آنها شهر دیگری بوده، به تفکیک حوزه، 29x: درصد جمعیت ساکن شهر بناب که محل تولد آنها در خارج از کشور بوده به تفکیک حوزه، 30x: درصد جمعیت ساکن شهر بناب که محل تولد آنها اظهارنشده، به تفکیک حوزه، 31x: درصد خانوارهای دارای معلول در شهر بناب به تفکیک حوزه.
اقتصادی	1x: نرخ فعالیت شهر بناب به تفکیک حوزه، 2x: نرخ فعالیت مردان شهر بناب به تفکیک حوزه، 3x: نرخ فعالیت زنان شهر بناب به تفکیک حوزه، 4x: نرخ اشتغال جمعیت شهر بناب به تفکیک حوزه، 5x: نرخ اشتغال مردان شهر بناب به تفکیک حوزه، 6x: نرخ اشتغال زنان شهر بناب به تفکیک حوزه، 7x: نرخ بیکاری جمعیت شهر بناب به تفکیک، 8x: نرخ بیکاری مردان شهر بناب به تفکیک حوزه، 9x: نرخ بیکاری زنان شهر بناب به تفکیک حوزه، 10x: تعداد شاغل در خانوار شهر بناب به تفکیک حوزه، 11x: تعداد بیکار در خانوار شهر بناب به تفکیک حوزه، 12x: بار تکفل جمعیت شهر بناب به تفکیک حوزه، 13x: درصد جمعیت دارای درآمد بدون کار شهر بناب به تفکیک حوزه، 14x: درصد جمعیت خانهدار شهر بناب به تفکیک حوزه.
کالبدی	1x: درصد واحدهای با مساحت 50 متر و کمتر شهر بناب به تفکیک حوزه، 2x: درصد واحدهای با مساحت 51 متر تا 75 شهر بناب به تفکیک حوزه، 3x: درصد واحدهای با مساحت 76 متر تا 80 شهر بناب به تفکیک حوزه، 4x: درصد واحدهای با مساحت 81 متر تا 100 شهر بناب به تفکیک حوزه، 5x: درصد واحدهای با مساحت 101 متر تا 150 شهر بناب به تفکیک حوزه، 6x: درصد واحدهای با مساحت 151 متر تا 200 شهر بناب به تفکیک حوزه، 7x: درصد واحدهای با مساحت 201 متر تا 300 شهر بناب به تفکیک حوزه، 8x: درصد واحدهای با مساحت 301 متر تا 500 شهر بناب به تفکیک حوزه، 9x: درصد واحدهای با مساحت 501 متر و بیشتر شهر بناب به تفکیک حوزه، 10x: درصد واحدهای زیر 80 متر شهر بناب به تفکیک حوزه، 11x: درصد واحدهای زیر 100 متر شهر بناب به تفکیک حوزه، 12x: درصد واحدهای زیر 150 متر شهر بناب به تفکیک حوزه.

برگرفته از: مرکز آمار ایران (نتایج تفضیلی سرشماري عمومی نفوس و مسکن سال 1395).

قلمرو تحقیق

شهر بناب یکی از شهرهای استان آذربایجانشرقی و مرکز شهرستان بناب است. این شهر از دیرباز یک موقعیت ممتاز جغرافیائی برخوردار بوده و نیز با قرار گرفتن در نقطۀ تلاقی محورهای اصلی آذربایجانهای شرقی، غربی، کردستان، کرمانشاه، عتبات عالیات و دسترسی به راه‌های هوائی و ریلی، ضمن این که موقعیت خود را حفظ کرده بلکه بر موقعیتش نیز افزوده‌شده و همیشه به‌عنوان یک شهر مطرح در شمالغربی کشور مورد توجه قرارگرفته است (اکبری، 1392: 6). در فاصله زمانی (90-1365) میزان نرخ رشد سالیانه شهر بناب 9/1درصد محاسبه‌شده است؛ که در مقایسه کلی با میزان نرخ رشد سالیانه استان 7/1 درصد، بیشتر بوده که این میزان نشاندهنده رشد بیشتر شهر بناب از میزان نرخ رشد سالیانه استان طی این 25 سال میباشد (مرکز آمار ایران، 1390). این شهر بر اساس آخرین سرشماری نفوس مسکن سال 1395 دارای 85274 جمعیت و دارای 13 محله میباشد. در این سال مساحت این شهر تقریباً برابر با 20 کیلومترمربع میباشد. بر همین اساس محله 1 (فرهنگیان 1، کوی پاسگاه، فرهنگیان 3، کوی لاله) با 7234 هزار نفر جمعیت و محله 7 (اولاد ذکور) با 3627 هزار نفر جمعیت به ترتیب پرجمعیتترین و کمجمعیتترین محلات سطح شهر بناب میباشند. محله بندی صورت گرفته در پژوهش حاضر مطابق بر تقسیمات کالبدي در طرحهاي مصوب مانند طرح تفصیلی شهر بناب میباشد. (جدول 2).

جدول 2. مساحت و جمعیت محلات شهر بناب بر اساس محله بندی طرح تفصیلی سال 90- 1382

محله بندی شهرداری	محله بندی عرفی	مساحت	درصد از کل	جمعیت 82	جمعیت 90
محله 1	فرهنگیان 1	9/213	94/17	7000	7234
	کوی پاسگاه
	فرهنگیان 4
	کوی لاله
محله 2	چوبلی باغ	6/41	49/3	4004	4138
محله 2	تبریز کوچهسی	6/41	49/3	4004	4138
محله 3	اشاغی کوچه	2/57	80/4	5116	5288
	دیگ باشی
	قسم باغی
محله 4	تنگه کوچه	97	14/8	5789	5983
	باقرآباد
	آزادگان
محله 5	جارچیلار	4/73	16/6	5244	5420
	کردکندی
	جانبازان
محله 6	عسگرآباد	9/100	46/8	8026	8295
	داش کورپی
	کوچه قم
	زرگران
	کوزهچیلر
	تنگه کوچه شرقی
محله 7	اولاد ذکور	1/29	44/2	3509	3627
محله 8	شهرک امام	76.5	42/6	8665	8956
محله 8	خانم باغی	76.5	42/6	8665	8956
محله 9	قوبی اوستی	6/45	83/3	4049	4185
محله 9	فرهنگیان 2	6/45	83/3	4049	4185
محله 10	آغاجری	2/44	71/3	5563	5750
محله 10	خرمن کوچه	2/44	71/3	5563	5750
محله 11	دیزج جنوبی	8/94	95/7	7643	7900
محله 12	دیزج شمالی	1/138	58/11	5894	6092
	کوی شهرداری
	کوی کارمندان
محله 13	فرهنگیان 3	7/179	07/15	6798	7026
	آغداش
	اکبرآباد

منبع: مهندسان مشاور نقش محیط (1382)، طرح تفصیلی شهر بناب، سرشماری عمومی نفوس مسکن سال 1390 و مطالعات نگارندگان.

نقشه محلات شهر بناب

برگرفته از: ترسیم نگارندگان، 1402

یافتهها

یکی از روش‌های محاسبه اینکه دو متغیر با هم ارتباط معنیداری دارد استفاده از همبستگی پیرسون است. در اولین گام از پژوهش با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون معنیداری هر یک از شاخص با توسعه پایدار شهری بررسی شد؛ که نتایج آن مطابق جدول 3 می‌باشد.

جدول 3. نتایج ارتباط معنیداری شاخص‌ها با توسعه پایدار شهری

شاخصهای کالبدی		شاخصهای اقتصادی		شاخصهای اجتماعی
sig	متغیر	sig	متغیر	sig	متغیر	sig	متغیر
00/0³*	1x:	01/0**	1x:	05/0*	18x:	2/0	1x:
054/0	2x:	18/0	2x:	004/0*	19x:	09/0	2x:
32/0	3x:	36/0	3x:	63/0	20x:	6/0	3x:
14/0	4x:	25/0	4x:	00/0**	21x:	08/0	4x:
001/0**	5x:	0.00**	5x:	00/0**	22x:	02/0*	5x:
0.001**	6x:	0.18	6x:	00/0**	23x:	0.02*	6x:
001/0**	7x:	01/0**	7x:	01/0**	24x:	26/0	7x:
001/0**	8x:	69/0	8x:	18/0	25x:	31/0	8x:
17/0	9x:	23/0	9x:	00/0**	26x:	04/0*	9x:
00/0**	10x:	52/0	10x:	49/0	27x:	03/0*	10x:
001/0**	11x:	24/0	11x:	39/0	28x:	02/0*	11x:
001/0**	12x:	008/0**	12x:	18/0	29x:	03/0*	12x:
		36/0	13x:	39/0	30x:	00/0*	13x:
		001/0**	14x:	03/0*	31x:	3/0	14x:
						9/0	15x:
						00/0*	16x:
						00/0*	17x: