تأثیر حمایت از خودمختاری معلم و گرایش‌های علیتی خودمختار بر از خودبیگانگی تحصیلی دانش‌آموزان دوره متوسطه دوم با نقش واسطه‌ای نیازهای روان‌شناختی اساسی

محورهای موضوعی : تربیتی

جواد کیهان ¹ , مهدی کاظم زاده بیطالی ²

1 - استادیار گروه علوم تربیتی، واحد ارومیه، دانشگاه آزاد اسلامی، ارومیه، ایران.
2 - دانشجوی دکتری مدیریت آموزشی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران.

تاریخ دریافت : 1395/08/20 تاریخ پذیرش : 1397/06/06 تاریخ انتشار : 1397/08/01

کلید واژه: گرایش‌های علیتی خودمختار, نیازهای روان‌شناختی اساسی, دانش‌آموزان دوره متوسطه دوم, خودمختاری, ازخودبیگانگی تحصیلی,

چکیده مقاله :

هدف این پژوهش، بررسی تأثیر حمایت از خودمختاری معلم و گرایش‌های علیتی خودمختار بر ازخودبیگانگی تحصیلی دانش‌آموزان دوره متوسطه دوم با نقش واسطه‌ای نیازهای روان‌شناختی اساسی در قالب یک مدل علّی بود. این پژوهش توصیفی - همبستگی از نوع مدل یابی معادلات ساختاری با رویکرد تحلیل مسیر بود. جامعة آماری پژوهش شامل کلیه دانش‌آموزان دختر و پسر دوره متوسطه دوم شاغل به تحصیل 1395-1394 شهرستان ارومیه بود؛ که از میان آنان 300 نفر با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای انتخاب شدند که برای تعیین حجم نمونه از جدول مورگان استفاده شد. برای گردآوری داده‌ها از پرسشنامه‌های استاندارد ازخودبیگانگی تحصیلی دیلون و گروات (1976)، نیازهای روان‌شناختی اساسی لاگواردیا، ریان، کوچمن و دسی (2000)، حمایت از خودمختاری معلم بلک و دسی (2000) و گرایش‌های علیتی خودمختار روز، مارکلند و پارفیت (2001) استفاده شد. داده‌های حاصل با استفاده از روش تحلیل مسیر، تجزیه‌وتحلیل شد. نتایج این بررسی نشان داد که حمایت از خودمختاری معلم و گرایش‌های علیتی خودمختار بر نیازهای روان‌شناختی اساسی تأثیر مثبت و معنادار دارند (01/0p<). نیازهای روان‌شناسی اساسی بر ازخودبیگانگی تحصیلی دانش‌آموزان تأثیر منفی و معنادار دارند (01/0p<). حمایت از خودمختاری معلم و گرایش‌های علیتی خودمختار بر ازخودبیگانگی تحصیلی دانش‌آموزان تأثیر منفی و معنادار دارند (01/0p<) و درنهایت اینکه نیازهای روان‌شناسی اساسی در رابطه بین حمایت از خودمختاری معلم و گرایش‌های علیتی خودمختار با ازخودبیگانگی تحصیلی دانش‌آموزان نقش واسطه‌ای دارند.

چکیده انگلیسی:

The main objective of this study was to investigate the effect of teacher autonomy support, causality orientations of autonomy, basic psychological needs and the high school educational alienation in the form of a causal model. This descriptive-correlational study was a structural equation modeling using path analysis. The statistical population of the study consisted of all female high school students who were studying in the city of Urmia in 2015-2016. A total of 300 people were selected using random cluster sampling Which was used to determine the sample size from the Morgan table. Data were gathered throughstandard questionnaires of; Educational alienation (Dillon and Grout, 1976), Basic psychological needs (La Guardia and Couchman, 2000), Teacher autonomy support (Black and Deci, 2000), and Orientation causal of autonomous (Rose,  Markland and Parfitt, 2001). Data using path analysis, were analyzed. The results of this study showed that support for teacher autonomy and autonomous locus of control have a significant positive effect on basic psychological needs (P<0.01). Basic psychological needs of students with alienation have a significant negative effect (P<0.01). Supporting teacher autonomy and autonomous locus of controlhave a significant negative impact on students academic alienation (P<0.01). Finally, the basic psychological need the effect between teacher autonomy support and autonomous causal tendenciesplay a mediating role with alienation from school students.

منابع و مأخذ:

احمدی، م.، امانی ساری‌بگلو، ج.، معصومی، و. (1393). کاربرد نظریة خودمختاری در پیش‌بینی عملکرد شغلی معلمان تربیت‌بدنی. پژوهش‌های کاربرد در مدیریت ورزشی، 3(10)، 88-77.

اژه‌ای، ج.، خضری‌آذر، ه.، بابایی، م.،امانی، جواد. (1387). الگوی ساختاری روابط بین حمایت از خودمختاری ادراک شده معلم، نیازهای روان‌شناختی اساسی، انگیزش درونی و تلاش. پژوهش در سلامت روان‌شناختی، 2(4)، 56-47.

امانی ساری بگلو، ج.، سپهریان آذر، ف.، واحدی، ش. (1393). تحلیل چندسطحی ازخودبیگانگی تحصیلی نوجوانان: نقش فرهنگ مدرسه و نیازهای روان‌شناختی اساسی. فصلنامة پژوهش در یادگیری آموزشگاهی، 2(5)، 54-43.

تنهای رشوانلو، ف.، حجازی، ا. (1388). ارتباط ادراک از سبک فرزندپروری والدین با انگیزش تحصیلی و پیشرفت تحصیلی در دانش‌آموزان دبیرستانی. دانشور رفتار، 16(39)؛ 14-1.

حاتملوی سعدآبادی، م.، باباپورخیرالدین، ج.، پورشریفی، ح. (1389). نقش کانون کنترل سلامت و گرایش‌های علیتی در پیش‌بینی رفتارهای خودمراقبتی افراد مبتلا به دیابت نوع II. فصلنامه علمی- پژوهشی روانشناسی تبریز، 5(19)، 32-53.

حجازی، ا.، خضری‌آذر، ه.، امانی، ج. (1391). ادراک دانش‌آموز از حمایت معلم از خودمختاری و خودکارآمدی انگلیسی: نقش واسطه‌ای نیازهای اساسی روان‌شناختی. مجلة مطالعات آموزش و یادگیری، 4(1)، 50-29.

زکی، م ع (1388). مطالعه موردی بیگانگی اجتماعی دانشجویان دختر و پسر دانشگاه اصفهان. پژوهش جوانان، فرهنگ و جامعه، 3(3)، 51-25.

خوشبخت ف.، خیر، م. (1384).  بررسی الگوی انگیزشی یادگیری ریاضی در دانش آموان ابتدایی. مجله روانشناسی، 9(1)، 67-81.

غلامی، م ت.، قلاوندی، ح.، اکبری سوره، پ.، امانی ساری‌بگلو، ج. (1392). فرهنگ مدرسه و ازخودبیگانگی تحصیلی: نقش واسطه‌ای نیازهای روان‌شناختی اساسی. راهبرد فرهنگ، 6(24)، 116-99.

قلاوندی، ح.، امانی ساری بگلو، ج.، بابایی سنگلجی، م. (1391). تحلیل کانونی رابطه فرهنگ مدرسه با نیازهای روان‌شناختی اساسی در میان دانش‌آموزان. اندیشه‌های نوین تربیتی، 4(4)، 28-9.

کدیور، پ.،  فرزاد، و. (1391). رابطة متغیرهای محیطی، تحصیلی با بهزیستی مدرسه: نقش نیازهای روان‌شناختی، خودتنظیمی انگیزشی و هیجان‌های تحصیلی. فصلنامه پژوهش در سلامت روان‌شناختی، 6(1)، 25-10.

محسنی تبریزی، ع. (1370). بیگانگی، مفهوم‌سازی و گروه‌بندی تئوری‌ها در حوزه‌های جامعه‌شناسی و روانشناسی. نامه علوم‌اجتماعی، 2، 73-25.

هاشمی نصرت‌آباد، ت.، واحدی، ش.، امانی ساری‌بگلو، ج. (1393). فرهنگ مدرسه، نیازهای روان‌شناختی اساسی و عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان: آزمون یک الگوی علی. پژوهش در یادگیری آموزشگاهی و مجازی، 2(6)، 80-71.

هومن، حع. (1387). مدل‌یابی معادلات ساختاری با کاربرد نرم‌افزار لیزرل. تهران، انتشارات سمت.

Areepattamannil, S., Freeman, J. G. & Klinger, D. A. (2011). Intrinsic motivation, extrinsic motivation, and academic achievement among Indian adolescents in Canada and India. Social psychology education, 14, 427-439.

Black, A. E. & Deci, E. L. (2000). The effects of instructors’ autonomy support and students’ autonomous motivation on learning organic chemistry:  A self-determination theory perspective.  Science Education. 84, 740-756.

Brown, M. R., Higgins, K., Pierce, T., Hong, E., & Thoma, C. (2003). Secondary students’ perceptions of school life with regard to alienation: The effects of disability, gender and race. Learning Disability Quarterly, 26(4), 227–238.

Chen, K. C., & Jang, S. J. (2010). Motivation in online learning: Testing a model of self-determination theory. Computers in Human Behavior, 26, 741-752.

Deci, E. L., & Ryan, R. M. (2000). The What and Why of Goal Pursuits: Human Needs and the Self-Determination of Behavior. Psychological Inquiry, 11(4), 227-268.

Deci, E. L., & Ryan, R. M. (Eds.). (2002). Handbook of self-determination research. Rochester, NY: The University of Rochester Press.

Dillon, V. & Grout, J. A. (1976). Schools and Alienation. The Elementary School Journal. 76(8), 481-489.

Gefen, D., Straub, D. W. & Boudrea, M. C. (2000). Structural equation modeling and regression: Guidelines for research and practice. Communications of the Association for Information Systems.

Green-Demers, I., Legault, L., Pelletier, D., & Pelletier, L. G. (2008). Factorial invariance of the academic amotivation inventory (aai) across gender and grade in a sample of canadian high school students. Educational and Psychological Measurement, 68, 862–880.

Gunnell, K. E., Crocker, P. E., Mack, D. E., Wilson, P. M., & Zumbo, B. D. (2014). Goal contents, motivation, psychological need satisfaction, well-being and physical activity: A test of selfdetermination theory over 6 months. Psychology of Sport and Exercise, 15(1), 19–29.

Hanfstingl, B., Andreitz, I., Muller, F. H., & Thomas, A. (2010). Are self-regulation and self-control mediators between psychological basic needs and intrinsic teacher motivation? Journal For Educational Researche Online, 2(2), 55-71.

Hardré, P. L., & Reeve, J. (2003). A motivational model of rural students’ intentions to persist in, versus drop out of, high school. Journal of Educational Psychology, 95, 347-356.

Hascher, T., & Hagenauer, G. (2010). Alienation From School. International Journal of Educational Research, 49, 220-232.

Hagger, M. S., & Chatzisarantis, N. L. (2011). Causality orientations moderate the undermining effect of rewards on intrinsic motivation. Journal of Experimental Social Psychology, 47(2), 485-489.

Janssen, S., Vuuren, M. (2013). Identifying support functions in developmental relationships: A self-determination perspective. Journal of Vocational Behavior. 82(1), 20-9.

Kline, R. B. (2011). Principles and practice of structural equation modeling. Second Edition, New York:  The Guilford Press.

Kuvaas, B. (2009). A test of hypotheses derived from self-determination theory among public sector employees. Employee Relations, 31(1), 39-56.

La Guardia, J. G., Ryan, R. M., Couchman, C. E. & Deci, E. L. (2000). Within-person variation in security of attachment: A self-determination theory perspective on attachment, need fulfillment, and well-being.  Journal of Personality and Social Psychology. 79. 367-384.

Mann, S. J. (2001). Alternative perspective on the student experience: Alienation and engagement. Studies in Higher Education, 26, 7-13.

Marshik, T. T. (2010). Teachers and students psychological need satisfaction as predictors of students' academic achievement. Doctoral dissertation, University of Florida.

Qi, Y. Z. (2010). Discussion on the social alienation. J Chongqing Tech Bus Univ, Soc Sci Ed, 27, 82-86.

Rose, E. A., Markland, D., & Parfitt, G. (2001). The development and initial validation of the Exercise Causality Orientations Scale. Journal of Sports Sciences, 19, 445-462.

Ryan, R. M., & Deci, E. l. (2008). A self-determination Theory approach to psychotherapy: The motivational basis for effective change. Canadian Psychology, 49(3), 186-193.

Sharanjit, U. (2006). Impact of the timing, type and severity of disability on the subjective well-being of individuals with disabilities. Social Science Medicine, 63, 525-539.

Sheldon, K. M., & Niemiec, C. P. (2006). It’s not just the amount that counts: Balanced need satisfaction also affects well-being. Journal of Personality and Social Psychology, 91, 331–341.

 

Soenens, B., Berzonsky, M. D., Vansteenkiste, M., Beyers, W., & Goossens, L. (2005). Identity styles and causality orientations: In search of the motivational underpinnings of the identity exploration process. European Journal of Personality, 19(5), 427-442.

Standage, M., Duda, J. L., & Ntoumanis, N. (2005). A test of self-determination theory in school physical education. British Journal of Educational Psychology, 75, 411–433.

Teo, T. & Noyes, J. (2012). Explaining the intention to use technology among pre-service teachers: a multi-group analysis of the Unified Theory of Acceptance and Use of Technology. Interactive Learning Environments, 22(1), 51-66.

Türk, F. (2014). Alienation in Education. International Journal of Educational Policies. 8(1), 41-58.

Van Lang, P. A. M., Kruglanski, A. W., & Higgins, E. T. (2011). Handbook of Theories of Social Psychology. Volume 2. Sage publication.

Watson, D., & Friend, R. (1969). Measurement of social-evaluative anxiety. J Consulting Clin Psychol, 4, 448-457.

Wong, M. M. H. (2000). The relations among causality orientations, academic experience, academic performance, and academic commitment. Personality and Social Psychology Bulletin, 26(3), 315-326.

Zhang, L., Li, W., Li, B., et al. (2014). Self-esteem as mediator and moderator of the relationship between stigma perception and social alienation of Chinese adults with disability. Disability and Health Journal, 7, 119-123.