بررسی زبان عامیانه در دفتر پنجم مثنوی مولوی

محورهای موضوعی : تمثیل در زبان و ادب فارسی

سعید قشقایی ¹ ( استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی ـ واحد فسا )
فاطمه اینالویی ² ( دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی ـ دانشگاه آزاد اسلامی ـ واحد فسا )

تاریخ دریافت : 1389/12/03 تاریخ پذیرش : 1390/03/10 تاریخ انتشار : 1390/06/01

کلید واژه: مولوی, Molavi, زبان عامیانه, دفتر پنجم مثنوی, Vernacular Language, Masnavi fifth tome,

چکیده مقاله :

مولانا جلال الدین محمد بلخی در کتاب مثنوی شریف با استفاده ی مطلوب از عناصر عامیانه در زبان فارسی تلاش کرده است تا مفاهیم تعلیمی و عرفانی مورد نظر خویش را برای عامه ی مردم تبیین و تشریح نماید. بنابراین برای تأثیر بیشتر کلام بر مخاطب، در اثر سترگ خود از زبان و ادبیات عامیانه بهره جسته است. در این تحقیق به استخراج و طبقه بندی اصطلاحات عامیانه در دفتر پنجم مثنوی از کوچک‌ترین تا بزرگ‌ترین واحد زبانی (یعنی از واج تا جمله) و ذکر شواهد شعری پرداخته شده است که می توان آنها را در زیر عناوینی چون واج، واژه، فعل، ترکیب، شبه جمله، جمله، حذف و تکرار، مَثَل (ضرب المثل) مشاهده نمود.

چکیده انگلیسی:

In his glorious book, Spiritual Couplets (Masnavi-E- Manavi), by using colloquial elements in Persian Language, Molana Jalal-E-Dinn Mohammad Balkhi (Molavi) has tried to elaborate and interpret his given pedagogical and theosophical concepts for the people as whole. Thus, he has benefited from vernacular language and literature to make the speech more effective on audience in his masterpiece. At the present study, it has been dealt with extraction and classification of colloquial idioms, ranging from the smallest to the biggest speech unit (i.e. from morpheme to sentence) and implication of poetic evidences in Spiritual Couplet (Masnavi Book) at fifth tome where one may observe them under some titles including morpheme, lexicon, verb, composition, clause, sentence, ellipsis and iteration, adage (proverb).

منابع و مأخذ:

- آتش سودا، محمدعلی، (1385)، « زبان عامیانه در غزل حافظ»، نامه ی فرهنگستان زبان و ادب فارسی، دوره هشتم، شماره سوم، صص85-112.

- دین محمدی کرسفی، نصرت الله، (1384). « زبان و فرهنگ عامیانه در دیوان صائب»، نامه‌ی پارسی، سال دهم، شماره ی اول، بهار ،صص 88-98.

- دهخدا، علی اکبر. (1361)، امثال و حکم فارسی، چاپ پنجم، تهران : امیرکبیر.

- رستگار فسایی، منصور. (1380)، انواع نثر فارسی ، تهران: سمت.

- زرین کوب، عبدالحسین. (1377)، از نی نامه . تهران : سخن.

- شیمل، آن ماری. (1370) ، شکوه شمس . ترجمه ی حسن لاهوتی، چاپ دوم، تهران : علمی و فرهنگی .

- صرفی، غلامرضا. (1384) ، « عناصر فرهنگ عامه در غزلیات حافظ » ، فرهنگ ، شماره ی پنجم، صص165-200.

- عمرانی، غلامرضا؛ سبطی، هامون . (1385)، راهبردهای یاددهی و یادگیری زبان فارسی، چاپ نهم، تهران: مبتکران.

- غلامرضایی، محمد . (1381)، سبک شناسی شعر پارسی، چاپ دوم ، تهران: جامی .

- محمدی، محمدهادی؛ قایینی، زهره. (1380)، تاریخ ادبیات کودکان ایران، تهران: چیستا.

- مولوی، جلال الدین محمد. (1363)، کلیات شمس، ج1،  شرح بدیع الزمان فروزانفر، چاپ سوم، تهران: امیرکبیر.

- مولوی، جلال الدین محمد. (1379)، مثنوی معنوی، ج5،  شرح و تألیف کریم زمانی، چاپ سوم، تهران: اطلاعات.

- نجفی ، ابوالحسن. (1378) ، فرهنگ فارسی عامیانه، تهران: نیلوفر.