جنبه‌های تأویلی وتمثیلی داستانِ روز شنبه درگنبدِ سیاه(از هفت پیکر نظامی)
محورهای موضوعی : تمثیل در زبان و ادب فارسی
مسعود سپه وندی
1
(استادیار زبان و ادبیات فارسی
دانشگاه آزاد اسلامی ـ واحد خرم‌آباد)
کلید واژه: تمثیل, سیر و سلوک, هفت پیکر, روز شنبه, گنبد سیاه, seven figures, Saturday, the black firmament, figurative, Paradise, the fallof ADAM,
چکیده مقاله :
هفت پیکر(هفت گنبد)، که چهارمین منظومه از پنج گنجِ حکیم نظامی است، حاوی داستانک‌های رمزی و به ظاهر مجزایی است که مهم‌ترین ویژگی و عنصر این داستان‌ها جنبه‌ی پندآموزی آن ها و تحول تدریجی خصوصیاتِ قهرمان اصلی داستان(بهرام گور) است. در این منظومه ی بدیع، دو جریان موضوعی به یکدیگر پیوند خورده اند، یکی زندگی بهرامکه براساس ترتیب زمانِ حوادث آن است و دیگر داستان‌هایی که دربرابر قهرمانِ منظومه، ناپایداری و بی اعتباری این جهان را آشکار می‌سازند وخواننده را وا می دارند تا درباره‌ی معنای زندگی و نقش خود، در آن بیندیشد. در حقیقت این داستان ها بهانه‌ای است تا نظامی، به بیان حقایقی حکمت آمیز از شیوه‌ی درست زندگی بپردازد. داستانِ روز شنبه، یکی از این داستان‌های حکمت آمیز است که می‌تواند تمثیلی از سلوکِ عارفانه و ماجرای عبرت‌آمیز هبوط آدم از بهشت باشد.
The seven figures(seven firmament)which is the fourth poems from the five poems of the philosopher Nezami contains the allegorical short stories in which the most important characteristics and element is advice and the gradual change of the main hero of story (Bahram Goor).In this dipody poems,two topics are connected with each other.one of them is the life of Bahram that is in the order of the happenings of his life ,and the other stories ,which are in the contrast of hero, show unstability and unreliability of the world, and incite the reader to think about the meanings of life.In fact,these stories are fetch in wich Nezami expresses the wise thuths of correct style of life.the story of Saturday is one the wise stories which shows figure of mystical behaviours and the cautionary adventures of the fall of Adam from paradise.
-قرآن کریم.
2-اسدی طوسی، علی،1354، گرشاسب نامه، به اهتمام حبیب یغمایی، تهران، طهوری.
3-الهی قمشه ای،دکترحسین،1376،مقالات،تهران،روزنه.
4-انوری ابیوردی، اوحدالدین محمد، 1376،دیوان، با مقدمه ی سعید نفیسی و اهتمام پرویز بابایی،تهران، نگاه.
5-باخرزی، ابوالمفاخر یحیی،1358،اوراد الاحباب و فصوص الآداب، به کوشش ایرج افشار،تهران،فرهنگ ایران زمین.
6-بیرونی، ابوریحان،1318 ،التفهیم، به تصحیح جلال الدین همایی، تهران، ملک.
7-پورنامداریان، دکترتقی،1382، دیدار با سیمرغ،چ سوم، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی ومطاالعات فرهنگی.
8-جعفری قریه علی،حمید، 1386،اسلوب داستان پردازی نظامی در هفت پیکر،مجله ی دانشکده‌ی علوم انسانی دانشگاه سمنان،سال ششم،شماره20.
9-حاکمی، دکتراسماعیل،1372، نظامی شاعر بزم پرداز، کنگره بین المللی بزرگداشت نهمین سده‌ی تولد حکیم نظامی، به اهتمام منصورت ثروت، تبریز،دانشگاه تبریز.
10-رضی، هاشم،1340، تاریخ ادیان، تهران، کاوه.
11-زرین کوب، دکترعبدالحسین،1379، پیر گنجه در جستجوی نا کجاآباد، تهران، سخن، چ چهارم.
12-سجادی، دکترسیّد ضیاءالدین، 1382 ،فرهنگ لغات و تعبیرات دیوان خاقانی شروانی،ج2، تهران، زوّار، چ دوم.
13-سعد سلمان، مسعود، ، 1339،دیوان، به تصحیح رشید یاسمی، تهران، پیروز.
14-سنایی غزنوی، مجدود ابن آدم،1377 ،حدیقه الحقیقه، و شریعه الطریقه، با تصحیح و تحشیه‌ی محمد روشن، تهران، انتشارات نگاه.
15-شریفی ،محمد،1377،فرهنگ ادبیات فارسی،تهران، نشر نو و معین.
16-شمیسا، دکترسیروس، 1376،داستان یک روح، تهران، فردوسی، چ سوم.
17-عطارنیشابوری، فریدالدین،1372، منطق الطیر، به اهتمام سید صادق گوهریان،، تهران، علمی وفرهنگی، چ نهم.
18-عفیفی، دکتررحیم، 1376، فرهنگنامه شعری، تهران، سروش، چ دوم.
19-فردوسی، ابوالقاسم، 1375، شاه نامه، بر اساس چاپ مسکو، به کوشش سعید حمیدیان، تهران، قطره، چ سوم.
20-فرزان، ناصر، 1375، رنگ و طبیعت، تهران، بی نا.
21-فرهنگ خواه، محمد رسول،1376، شیطان در ادبیات و ادیان، تهران، پیام.
22-لوشر، ماکس،1375،روان شناسی رنگ‌ها، تهران، مترجم.
23-مبارز، ع و دیگران، 1360، زندگی و اندیشه ی نظامی، تهران، توس، چ دوم.
24-محمودی بختیاری،دکترعلیقلی،1376،هفت نگار در هفت تالار،تهران، عطایی.
25-مصفّا، دکترابوالفضل، 1381، فرهنگ اصطلاحات نجومی، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، چ سوم.
26-معین، دکترمحمد، 1384، تحلیل هفت پیکر نظامی، تهران، معین.
27-موام، سامرست،1370، درباره ی رمان و داستان کوتاه، ترجمه‌ی کاوه دهگان، تهران، امیر کبیر، چ پنجم.
28-مولانا، جلال الدین محمد،1372، مثنوی، شرح وتصحیح محمد استعلامی، تهران، زوار، چ سوم.
29-میبدی ابوالفضل، 1344، کشف الاسرار وعده الابرار، به سعی واهتمام علی اصغر حکمت، تهران، ابن سینا.
30-نظامی گنجه‌ای، الیاس بن یوسف، 1376، شرف نامه، با تصحیح و حواشی حسن وحید دستگردی، به کوشش سعید حمیدیان، تهران، قطره.
31-ــــــــــ ، 1376. مخزن الاسرار، با تصحیح وحواشی حسن وحید دستگردی، به کوشش سعید حمیدیان، تهران، قطره.
32- ــــــــــ ، 1376 هفت پیکر، با تصحیح وحواشی حسن وحید دستگردی، به کوشش سعید حمیدیان، تهران، قطره.
33-واردی، دکترزرین تاج و آزاده مختارنامه، 1386، بررسی رنگ درحکایت های هفت پیکر نظامی، فصل نامه ی ادب پژوهی، شماره ی2.
34-یاوری، حورا،1374،روان کاوی و ادبیات، تهران، تاریخ ایران.
35-یونگ، کارل گوستاو، 1389، انسان و سمبل هایش، ترجمه‌ی محمود سلطانیه، تهران، جامی، چ هفتم.
