شباهت لفظی اشعار حافظ شیرازی و میر کرمانی
محورهای موضوعی : سبک شناسی (با ویژگی ادبی و هنری)
حسام خالویی
1
,
حمیدرضا خوارزمی
2
1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شهید باهنر، کرمان، ایران
2 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شهید باهنر، کرمان، ایران
کلید واژه: میر کرمانی, حافظ شیرازی, سبک عراقی, غزل, بینامتنیت,
چکیده مقاله :
میر کرمانی از شاعران قرن هشتم اندکی قبل از حافظ شیرازی چشم به جهان گشود. این دو شاعر در زمان حکومت امیر مبارزالدین محمد باید تجربه های سیاسی و اجتماعی مشترکی را تجربه کرده باشند. دوران پیری میرکرمانی مصادف با اوان زندگی حافظ بوده است. میر که تحت تأثیر کلام دلربای سعدی بوده، توانسته به ذهن و زبان او نزدیک شود و از جهت دیگر در جریان تحول غزل تلفیقی که آمیخته ای از عشق و عرفان است، گامهایی برداشته و این جریان شعری که مورد پسند حافظ بوده، همسانی های لفظی و معنایی در اشعار او و میر کرمانی پدید آورده است. پرسش اصلی این پژوهش این است که اشعار میر کرمانی و حافظ شیرازی تا چه اندازه از جهت لفظی به هم نزدیک هستند و آیا تصاویر مشترک این دو شاعر در سنّتهای شعری فارسی نمونههایی دارد؟ این پژوهش از جهت هدف، کاربردی، از جهت گردآوری دادهها، توصیفی و از جهت نوع، کیفی است و از نظریۀ «بینامتنیت»، جهت تجزيه و تحليل یافته ها استفاده شده است. بررسی ها حاکی از این است که از جهت معانی و مضامین، مشترکات بسیاری در شعر این دو شاعر وجود دارد؛ هرچند سحر کلام حافظ مضامین را زیباتر و شکوه مندتر جلوه داده است.
Verbal similarity of Hafez Shirazi and Mir Kermani's poems Mir Kermani, a poet of the eighth century, was born awhile before Hafez Shirazi. These two poets must have experienced common social and political experiences during the reign of Amir-Mu'baz al-Din Muhammad. Mir Kermani's elderly age coincided with the early life of Hafez. Mir, who was influenced by Saadi's enchanting words, was able to get close to Saadi’s mindset and language. On the other hand, he has taken steps during the evolution of the fusion lyric, which is a mixture of love and mysticism. This stream of poetry, which Hafez favored, was able to influence the lyric and semantic aspects of his poems. The main question of this research is to what extent the poems of Mir Kermani and Hafez Shirazi are literally close to each other, and do the common images of these two poets have examples in Persian poetic traditions? In this research, by referring to the poems of Mir Kermani and Hafez Shirazi, common themes and meanings are discussed. Studies show many similarities in terms of meanings and themes in the poetry of these two poets; however, the magic of Hafez's words has made the themes more stunning and glorious.
کتاب¬ها
انوری، اوحدالدّین محمّد. (1364). دیوان، به کوشش سعید نفیسی، تهران: پیروز.
پورنامداریان، تقی. (1382). گمشدۀ لب دریا (تأملی در معنی و صورت شعر حافظ)، تهران: سخن.
حافظ، شمس الدین. (1320). دیوان اشعار، تصحیح محمّد قزوینی و قاسم غنی، تهران: زوار.
خواجوی کرمانی، کمال‌الدین ابوالعطاء. (1369). دیوان اشعار، به تصحیح احمد سهیل خوانساری، تهران: پاژنگ.
دهلوی، امیر خسرو. (1361). دیوان کامل، به کوشش سعید نفیسی، تهران: انتشارات جاویدان.
رستگار فسایی، منصور. (1385). حافظ و پیدا و پنهان زندگی (مروری در شعر، زندگی و اندیشه¬های حافظ)، تهران: سخن.
ساوجی، سلمان. (1371). دیوان، به تصحیح ابوالقاسم حالت، به کوشش احمد کرمی، تهران: سلسله نشریات ما.
سعدی، ابومحمّد مُشرف‌الدین مُصلِح. (1380). غزلیات، تصحیح محمّدعلی فروغی و حبیب یغمایی، تهران: فکرروز.
سمرقندی، دولتشاه. (1337). تذکره الشعرا، به تحقیق و تصحیح محمد عباسی، تهران: کتابفروشی بارانی.
سنایی، مجدود بن آدم. (1388). دیوان اشعار، به سعی و اهتمام مدرس رضوی، تهران: سنایی.
شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1387). قلندریّه در تاریخ (دگردیسی¬های یک ایدئولوژی)، تهران: سخن.
شمیسا، سیروس. (1393). انواع ادبی، تهران: میترا.
شمیسا، سیروس. (1394). سبک¬شناسی شعر، تهران: میترا.
صفا، ذبیح¬الله. (1368). تاریخ ادبیات در ایران (جلد سوم، بخش دوم)، تهران: فردوس.
عطار، فریدالدین. (1358). مختارنامه، به تصحیح محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران: توس.
عطار، فریدالدین. (1368). دیوان اشعار، به کوشش تقی تفضّلی، تهران: علمی و فرهنگی.
غنی، قاسم. (1383). تاریخ عصر حافظ، تهران: زوار.
فرّخی سیستانی، علی. (1380). دیوان اشعار، به تصحیح محمد دبیرسیاقی، تهران: زوار.
فرغانی، سیف. (1364). دیوان، به تصحیح ذبیح الله صفا، تهران: فردوسی.
قائمی¬نیا، علیرضا. (1389). بیولوژی نص: نشانه‌شناسی و تفسیر قرآن، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.
معزّی، محمدبن عبدالملک. (1362). کلیات دیوان، به تصحیح ناصر حیری، تهران: مرزبان.
مولانا، جلال¬الدین محمد. (1378). دیوان کبیر، به تصحیح بدیع¬الزمان فروزانفر، تهران: امیرکبیر.
میرافضلی، علی. (1386). شاعران قدیم کرمان، تهران: کازرونیه.
میرافضلی، علی. (1395). میر کرمانی، درج در: دانشنامۀ زبان و ادب فارسی، جلد 6، زیر نظر اسماعیل سعادت، تهران: انتشارات فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی.
میرکرمانی. (1397). کلیات اشعار، به کوشش وحید قنبری ننیز، زیر نظر رامین نفیسی، تهران: سخن.
نامور مطلق، بهمن. (1390). درآمدی بر بینامتنیت: نظریه¬ها و کاربردها، تهران: سخن.
نزاری قهستانی، سعدالدین. (1373). دیوان، به کوشش مظاهر مصفا، تهران: توس.
نفیسی، سعید. (1344). تاریخ نظم و نثر در ایران و در زبان فارسی تا پایان قرن دهم هجری، تهران: کتابفروشی فروغی.
مقالات
احمدی پوراناری، زهره، و خوارزمی، حمیدرضا. (1400). میر کرمانی و شیوۀ غزل¬سرایی او. مطالعات و تحقیقات ادبی، 12(2). 7-29. Doi: 10.52547/jls.9.20.2
ایمان، محمدتقی و محمدرضا نوشادی.(1390). تحلیل محتوای کیفی. پژوهش، 3(2)، 15-44.
بشری، جواد. (1388). اشعاری نویافته از میر کرمانی. گزارش میراث، 4(36). 30- 41.
خیراندیش، عبدالرسول. (1378). حافظ و فرهنگ ایرانی. حافظ¬پژوهی. دفتر2. 181-190.
رستگار فسایی، منصور. (1380). سعدی و حافظ، دو آفتاب در یک سرزمین. درج در سعدی-شناسی، به کوشش کورش سروستانی، دفتر 4، 8- 16.
ضیایی حبیب‌آبادی، فرزاد. (1389). حافظ و اشعاری نویافته از میر کرمانی. گزارش میراث، (39). 10- 13.
مقتدر، محمدرضا. (1323). بلبل و گل. نامۀفرهنگستان. (2). 37-43.
ناشر، پونه و وفایی، عباسعلی. (1398). تحلیل زبان غنایی غزلی از حافظ. تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)، 11(39). 30-13.
References
Books
Anvari, O. M. (1985). The Diwan, By the Effort of Saeed Nafisi, Tehran: Pirooz Publications. [In Persian]
Attar, F. (1979). Mokhtar-Nameh, Corrected by Mohammadreza Shafiei Kadkani, Tehran: Toos Publications. [In Persian]
Attar, F. (1989). The Diwan, By the Effort of Taghi Tafazzoli, Tehran: Elmi-Farhangi Publications. [In Persian]
Dehlavi, A. Kh. (1982). The Diwan, With the help of Saeed Nafisi, Tehran: Javidan Publications. [In Persian]
Farghani, S. (1985). The Diwan, Corrected by Zabihollah Safa, Tehran: Ferdosi Publications. [In Persian]
Farrukhi Sistani, A. (2001). The Diwan, Corrected by Mohammad Dabir Siaghi, Tehran: Zavvar Publications. [In Persian]
Ghani, Gh. (2004). History of Hafez era, Tehran: Zavvar Publications. [In Persian]
Hafez, Sh. (1941). The Diwan, Corrected by Mohammad Ghazvini & Ghasem Ghani, Tehran: Zavvar Publications. [In Persian]
Khorram-shahi, B. (2004). Hafez-Nameh, Tehran: Elmi-Farhangi Publications. [In Persian]
Khwaju Kermani. (1990). The Diwan, Corrected by Ahmad Soheil Khansari, Tehran: Pazhang Publications. [In Persian]
Mawlānā. (1999). The Diwan, Corrected by Badiozzaman Forouzanfar, Tehran: Amir Kabir Publications. [In Persian]
Mir Kermani, A. (2018). The Diwan, By the Effort of Vahid Ghanbari Naniz, Under the supervision of Ramin Nafisi, Tehran: Sokhan Publications. [In Persian]
Mir-Afzali, A. (2007). Ancient poets of Kerman, Tehran: Kazarooniyeh Publications. [In Persian]
Mir-Afzali, A. (2016). Mir Kermani, Entry in the Encyclopedia of Persian Language and Literature, Under the supervision of Ismail Saadat, Tehran: Academy of Persian Language and Literature Publications. [In Persian]
Mu'izzi, M. A. (1983). The Diwan, Corrected by Naser Hayyeri, Tehran: Marzban Publications. [In Persian]
Nafisi, S. (1965). History of Poetry and Prose in Iran and in Persian until the end of the Tenth Century AH, Tehran: Forooghi Publications. [In Persian]
Nizari Q. (1994). The Diwan, By the Effort of Mzaher Mosaffa, Tehran: Toos Publications. [In Persian]
Poornamdarian, T. (2003). Lost by the sea (A reflection on the meaning and form of Hafez's poem), Tehran: Sokhan Publications. [In Persian]
Rastegar Fasayi, M. (2006). Hafez and Finding and Hiding Life (a review of Hafez's poetry, life and thoughts), Tehran: Sokhan Publications. [In Persian]
Saadi, A. M. (2001). Ghazaliyat, Corrected by Mohammad-Ali Forooghi & Habib Yaghmayi, Tehran: Fekr-E-Rooz Publications. [In Persian]
Safa, Z. (1989). History of Literature in Iran, Tehran: Ferdos Publications. [In Persian]
Samarqandi, D. Sh. (1958). Tadhkirah al-Shuara, Corrected by Mohammad Abbasi, Tehran: Rainy Bookstore Publications. [In Persian]
Sanai, A. M. A. (2009). The Diwan, By the Effort of Modarres Razavi, Tehran: Sanai Publications. [In Persian]
Savuji, S. (1992). The Diwan, Corrected by Abolghasem Halat, By the Effort of Ahmad Karani, Tehran: Ma Publications. [In Persian]
Shafiei Kadkani, M. R. (2008). Qalandariyya in History, Tehran: Sokhan Publications. [In Persian]
Shamisa, S. (2014). Literary Genres, Tehran: Mitra Publications. [In Persian]
Shamisa, S. (2015). Poetry Stylistics, Tehran: Mitra Publications. [In Persian]
Articles
Ahmadi Poor-Anari, Z. & Kharazmi, H. R. (2021). Mir Kermani and his Lyric Style. Literary Studies and Research, 12(2), 7-29. Doi: 10.52547/jls.9.20.2. [In Persian]
Bashari, J. (2009). Newly Written Poems by Mir Kermani. Gozaresh-E-Miras. 4(36). 30-41. [In Persian]
Kheir-Andish, A. R. (1999). Hafez and Iranian Culture. Hafez Research. Volume II, 181-190. [In Persian]
Moghtader, M. R. (1944). Nightingale and Flowers. Academy, (2), 37-43. [In Persian]
Nasher, P., & Vafaei, A. A. (2019). Analysis of the Lyrical Language of a Lyric by Hafez. interpretation and analysis of Persian language and literature texts (Dehkhoda), 11(39). 13-30. [In Persian]
Rastegar Fasaei, M. (2001). Saadi and Hafez, Two Suns in One Land. Insertion in Saadiology. By the Effort of Cyrus Sarvestani, Volume Four, 8-16. [In Persian]
Ziyayi Habib-Abadi, F. (2010). Hafez and Newly Discovered Poems by Mir Kermani. Gozaresh-E-Miras, (39), 10-13. [In Persian]
