شباهت لفظی اشعار حافظ شیرازی و میر کرمانی
الموضوعات :
حسام خالویی
1
,
حمیدرضا خوارزمی
2
1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شهید باهنر، کرمان، ایران
2 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شهید باهنر، کرمان، ایران
الکلمات المفتاحية: میر کرمانی, حافظ شیرازی, سبک عراقی, غزل, بینامتنیت,
ملخص المقالة :
میر کرمانی از شاعران قرن هشتم اندکی قبل از حافظ شیرازی چشم به جهان گشود. این دو شاعر در زمان حکومت امیر مبارزالدین محمد باید تجربه های سیاسی و اجتماعی مشترکی را تجربه کرده باشند. دوران پیری میرکرمانی مصادف با اوان زندگی حافظ بوده است. میر که تحت تأثیر کلام دلربای سعدی بوده، توانسته به ذهن و زبان او نزدیک شود و از جهت دیگر در جریان تحول غزل تلفیقی که آمیخته ای از عشق و عرفان است، گامهایی برداشته و این جریان شعری که مورد پسند حافظ بوده، همسانی های لفظی و معنایی در اشعار او و میر کرمانی پدید آورده است. پرسش اصلی این پژوهش این است که اشعار میر کرمانی و حافظ شیرازی تا چه اندازه از جهت لفظی به هم نزدیک هستند و آیا تصاویر مشترک این دو شاعر در سنّتهای شعری فارسی نمونههایی دارد؟ این پژوهش از جهت هدف، کاربردی، از جهت گردآوری دادهها، توصیفی و از جهت نوع، کیفی است و از نظریۀ «بینامتنیت»، جهت تجزيه و تحليل یافته ها استفاده شده است. بررسی ها حاکی از این است که از جهت معانی و مضامین، مشترکات بسیاری در شعر این دو شاعر وجود دارد؛ هرچند سحر کلام حافظ مضامین را زیباتر و شکوه مندتر جلوه داده است.
کتاب¬ها
انوری، اوحدالدّین محمّد. (1364). دیوان، به کوشش سعید نفیسی، تهران: پیروز.
پورنامداریان، تقی. (1382). گمشدۀ لب دریا (تأملی در معنی و صورت شعر حافظ)، تهران: سخن.
حافظ، شمس الدین. (1320). دیوان اشعار، تصحیح محمّد قزوینی و قاسم غنی، تهران: زوار.
خواجوی کرمانی، کمال‌الدین ابوالعطاء. (1369). دیوان اشعار، به تصحیح احمد سهیل خوانساری، تهران: پاژنگ.
دهلوی، امیر خسرو. (1361). دیوان کامل، به کوشش سعید نفیسی، تهران: انتشارات جاویدان.
رستگار فسایی، منصور. (1385). حافظ و پیدا و پنهان زندگی (مروری در شعر، زندگی و اندیشه¬های حافظ)، تهران: سخن.
ساوجی، سلمان. (1371). دیوان، به تصحیح ابوالقاسم حالت، به کوشش احمد کرمی، تهران: سلسله نشریات ما.
سعدی، ابومحمّد مُشرف‌الدین مُصلِح. (1380). غزلیات، تصحیح محمّدعلی فروغی و حبیب یغمایی، تهران: فکرروز.
سمرقندی، دولتشاه. (1337). تذکره الشعرا، به تحقیق و تصحیح محمد عباسی، تهران: کتابفروشی بارانی.
سنایی، مجدود بن آدم. (1388). دیوان اشعار، به سعی و اهتمام مدرس رضوی، تهران: سنایی.
شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1387). قلندریّه در تاریخ (دگردیسی¬های یک ایدئولوژی)، تهران: سخن.
شمیسا، سیروس. (1393). انواع ادبی، تهران: میترا.
شمیسا، سیروس. (1394). سبک¬شناسی شعر، تهران: میترا.
صفا، ذبیح¬الله. (1368). تاریخ ادبیات در ایران (جلد سوم، بخش دوم)، تهران: فردوس.
عطار، فریدالدین. (1358). مختارنامه، به تصحیح محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران: توس.
عطار، فریدالدین. (1368). دیوان اشعار، به کوشش تقی تفضّلی، تهران: علمی و فرهنگی.
غنی، قاسم. (1383). تاریخ عصر حافظ، تهران: زوار.
فرّخی سیستانی، علی. (1380). دیوان اشعار، به تصحیح محمد دبیرسیاقی، تهران: زوار.
فرغانی، سیف. (1364). دیوان، به تصحیح ذبیح الله صفا، تهران: فردوسی.
قائمی¬نیا، علیرضا. (1389). بیولوژی نص: نشانه‌شناسی و تفسیر قرآن، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.
معزّی، محمدبن عبدالملک. (1362). کلیات دیوان، به تصحیح ناصر حیری، تهران: مرزبان.
مولانا، جلال¬الدین محمد. (1378). دیوان کبیر، به تصحیح بدیع¬الزمان فروزانفر، تهران: امیرکبیر.
میرافضلی، علی. (1386). شاعران قدیم کرمان، تهران: کازرونیه.
میرافضلی، علی. (1395). میر کرمانی، درج در: دانشنامۀ زبان و ادب فارسی، جلد 6، زیر نظر اسماعیل سعادت، تهران: انتشارات فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی.
میرکرمانی. (1397). کلیات اشعار، به کوشش وحید قنبری ننیز، زیر نظر رامین نفیسی، تهران: سخن.
نامور مطلق، بهمن. (1390). درآمدی بر بینامتنیت: نظریه¬ها و کاربردها، تهران: سخن.
نزاری قهستانی، سعدالدین. (1373). دیوان، به کوشش مظاهر مصفا، تهران: توس.
نفیسی، سعید. (1344). تاریخ نظم و نثر در ایران و در زبان فارسی تا پایان قرن دهم هجری، تهران: کتابفروشی فروغی.
مقالات
احمدی پوراناری، زهره، و خوارزمی، حمیدرضا. (1400). میر کرمانی و شیوۀ غزل¬سرایی او. مطالعات و تحقیقات ادبی، 12(2). 7-29. Doi: 10.52547/jls.9.20.2
ایمان، محمدتقی و محمدرضا نوشادی.(1390). تحلیل محتوای کیفی. پژوهش، 3(2)، 15-44.
بشری، جواد. (1388). اشعاری نویافته از میر کرمانی. گزارش میراث، 4(36). 30- 41.
خیراندیش، عبدالرسول. (1378). حافظ و فرهنگ ایرانی. حافظ¬پژوهی. دفتر2. 181-190.
رستگار فسایی، منصور. (1380). سعدی و حافظ، دو آفتاب در یک سرزمین. درج در سعدی-شناسی، به کوشش کورش سروستانی، دفتر 4، 8- 16.
ضیایی حبیب‌آبادی، فرزاد. (1389). حافظ و اشعاری نویافته از میر کرمانی. گزارش میراث، (39). 10- 13.
مقتدر، محمدرضا. (1323). بلبل و گل. نامۀفرهنگستان. (2). 37-43.
ناشر، پونه و وفایی، عباسعلی. (1398). تحلیل زبان غنایی غزلی از حافظ. تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)، 11(39). 30-13.
References
Books
Anvari, O. M. (1985). The Diwan, By the Effort of Saeed Nafisi, Tehran: Pirooz Publications. [In Persian]
Attar, F. (1979). Mokhtar-Nameh, Corrected by Mohammadreza Shafiei Kadkani, Tehran: Toos Publications. [In Persian]
Attar, F. (1989). The Diwan, By the Effort of Taghi Tafazzoli, Tehran: Elmi-Farhangi Publications. [In Persian]
Dehlavi, A. Kh. (1982). The Diwan, With the help of Saeed Nafisi, Tehran: Javidan Publications. [In Persian]
Farghani, S. (1985). The Diwan, Corrected by Zabihollah Safa, Tehran: Ferdosi Publications. [In Persian]
Farrukhi Sistani, A. (2001). The Diwan, Corrected by Mohammad Dabir Siaghi, Tehran: Zavvar Publications. [In Persian]
Ghani, Gh. (2004). History of Hafez era, Tehran: Zavvar Publications. [In Persian]
Hafez, Sh. (1941). The Diwan, Corrected by Mohammad Ghazvini & Ghasem Ghani, Tehran: Zavvar Publications. [In Persian]
Khorram-shahi, B. (2004). Hafez-Nameh, Tehran: Elmi-Farhangi Publications. [In Persian]
Khwaju Kermani. (1990). The Diwan, Corrected by Ahmad Soheil Khansari, Tehran: Pazhang Publications. [In Persian]
Mawlānā. (1999). The Diwan, Corrected by Badiozzaman Forouzanfar, Tehran: Amir Kabir Publications. [In Persian]
Mir Kermani, A. (2018). The Diwan, By the Effort of Vahid Ghanbari Naniz, Under the supervision of Ramin Nafisi, Tehran: Sokhan Publications. [In Persian]
Mir-Afzali, A. (2007). Ancient poets of Kerman, Tehran: Kazarooniyeh Publications. [In Persian]
Mir-Afzali, A. (2016). Mir Kermani, Entry in the Encyclopedia of Persian Language and Literature, Under the supervision of Ismail Saadat, Tehran: Academy of Persian Language and Literature Publications. [In Persian]
Mu'izzi, M. A. (1983). The Diwan, Corrected by Naser Hayyeri, Tehran: Marzban Publications. [In Persian]
Nafisi, S. (1965). History of Poetry and Prose in Iran and in Persian until the end of the Tenth Century AH, Tehran: Forooghi Publications. [In Persian]
Nizari Q. (1994). The Diwan, By the Effort of Mzaher Mosaffa, Tehran: Toos Publications. [In Persian]
Poornamdarian, T. (2003). Lost by the sea (A reflection on the meaning and form of Hafez's poem), Tehran: Sokhan Publications. [In Persian]
Rastegar Fasayi, M. (2006). Hafez and Finding and Hiding Life (a review of Hafez's poetry, life and thoughts), Tehran: Sokhan Publications. [In Persian]
Saadi, A. M. (2001). Ghazaliyat, Corrected by Mohammad-Ali Forooghi & Habib Yaghmayi, Tehran: Fekr-E-Rooz Publications. [In Persian]
Safa, Z. (1989). History of Literature in Iran, Tehran: Ferdos Publications. [In Persian]
Samarqandi, D. Sh. (1958). Tadhkirah al-Shuara, Corrected by Mohammad Abbasi, Tehran: Rainy Bookstore Publications. [In Persian]
Sanai, A. M. A. (2009). The Diwan, By the Effort of Modarres Razavi, Tehran: Sanai Publications. [In Persian]
Savuji, S. (1992). The Diwan, Corrected by Abolghasem Halat, By the Effort of Ahmad Karani, Tehran: Ma Publications. [In Persian]
Shafiei Kadkani, M. R. (2008). Qalandariyya in History, Tehran: Sokhan Publications. [In Persian]
Shamisa, S. (2014). Literary Genres, Tehran: Mitra Publications. [In Persian]
Shamisa, S. (2015). Poetry Stylistics, Tehran: Mitra Publications. [In Persian]
Articles
Ahmadi Poor-Anari, Z. & Kharazmi, H. R. (2021). Mir Kermani and his Lyric Style. Literary Studies and Research, 12(2), 7-29. Doi: 10.52547/jls.9.20.2. [In Persian]
Bashari, J. (2009). Newly Written Poems by Mir Kermani. Gozaresh-E-Miras. 4(36). 30-41. [In Persian]
Kheir-Andish, A. R. (1999). Hafez and Iranian Culture. Hafez Research. Volume II, 181-190. [In Persian]
Moghtader, M. R. (1944). Nightingale and Flowers. Academy, (2), 37-43. [In Persian]
Nasher, P., & Vafaei, A. A. (2019). Analysis of the Lyrical Language of a Lyric by Hafez. interpretation and analysis of Persian language and literature texts (Dehkhoda), 11(39). 13-30. [In Persian]
Rastegar Fasaei, M. (2001). Saadi and Hafez, Two Suns in One Land. Insertion in Saadiology. By the Effort of Cyrus Sarvestani, Volume Four, 8-16. [In Persian]
Ziyayi Habib-Abadi, F. (2010). Hafez and Newly Discovered Poems by Mir Kermani. Gozaresh-E-Miras, (39), 10-13. [In Persian]
