بررسی روایت در رمان اسفار کاتبان بر اساس نظریه روایت‌شناسی ژرار ژنت

محورهای موضوعی : تفسیری (با ویژگی ادبی و هنری)

مینا کرمی ¹ , منیژه فلاحی ² , علی اسکندری ³

1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد ساوه، دانشگاه آزاد اسلامی، ساوه، ایران.
2 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد ساوه، دانشگاه آزاد اسلامی، ساوه، ایران.
3 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران.

تاریخ دریافت : 1400/11/01 تاریخ پذیرش : 1401/02/28 تاریخ انتشار : 1402/07/01

کلید واژه: وجه, اسفار کاتبان, لحن, روایت, زمان روایی, ژرار ژنت,

چکیده مقاله :

ژرار ژنت، روایت شناس مطرح ساختارگرا، طرح جامعی برای متون روایی پیشنهاد داده است. او سه وجه از سخن روایی؛ یعنی زمان دستوری (نظم، تداوم، بسامد)؛ وجه (فاصله و کانونی شدن) و لحن یا صدا (راوی در سه سطح: فراداستانی، سطح داستانی و زیر داستانی) را در بررسی روایت خود مطرح کرده است. این پژوهش، رمان اسفار کاتبان، اثر ابوتراب خسروی را بر اساس نظریه روایت شناسی ژنت با روش توصیفی- تحلیلی بررسی کرده است. دستاورد این پژوهش نشان می‌دهد که نویسنده با استفاده از شیوه بازگشت به گذشته، به زمان پریشی دست یافته است. وی با حذف و خلاصه گویی سرعت روایت داستان را تند و با بیان درنگ توصیفی، سرعت روایت را کند نموده است. همچنین در لحظه‌های حساس با بسامد مکرر و تکرار یک روایت، به مهم بودن حادثه پرداخته است و رمان با تعدد راوی و روایت، زمان پریشی، مرگ مؤلف و روایت بودن تاریخ، به فراداستان دست یافته است.

چکیده انگلیسی:

Gerard Genet, a prominent structuralist narrator, has proposed a comprehensive blueprint for narrative texts. He has proposed three aspects of narrative structure in his narrative theory including grammatical time (order, frequency, duration), dimension (distance and focus) and the tone or sound (narrator in three levels: meta-narrative, narrative level and sub-narrative). This study, examines the novel Asfar Kataban, by Aboutrab Khosravi based on the theory of Genet’s narratology with a descriptive-analytical method. The results of this research indicate that the author has created temporal distortion by using the method of flashback. He has slowed down the narration of the story by eliminating and summarizing it, and has slowed down the narration by expressing a descriptive delay. Also, in critical moments, with the frequent repetition of a narration, the importance of the incident has been highlighted, and the novel has reached the meta-fiction level with the multiplicity of narrators and narrations, anachronism, the death of the author and the narrative nature of history.

منابع و مأخذ:

کتاب‌ها آلن،گراهام (1389) بینامتنیت، ترجمه پیام یزدانجو، تهران: انتشارات مرکز. احمدی، بابک (1385) ساختار و تأویل متن، تهران: انتشارات مرکز. اخوت، احمد (1371) دستور زبان داستان، اصفهان: انتشارات فردا. ارسطو (1382) ارسطو و فن شعر، ترجمه عبدالحسین زرین‌کوب، تهران: انتشارات امیرکبیر. ایگلتون، تری (1390) پیش درآمدی بر نظریه ادبی، ترجمه‌ عباس مخبر، تهران: انتشارات مرکز. بارت، رولان (1386) «مرگ مؤلف»، به سوی پسامدرن، پساساختارگرایی در مطالعات ادبی، تدوین و ترجمه پیام یزدانجو، تهران: انتشارات مرکز. پاینده، حسین (1382) گذر از مدرنیسم به پسامدرنیسم در رمان، در گفتمان نقد، تهران: انتشارات روزنگار. تایسن، لویس (1392) نظریه‎های نقد ادبی معاصر، ترجمه مازیار حسین‌زاده و فاطمه حسینی، تهران: نگاه امروز. تودوروف، تزوتان (1382) بوطیقای ساختارگرا، ترجمه‌ محمد نبوی، تهران: انتشارات آگه. تولان، مایکل‌جی (1383) درآمدی نقادانه-زبان‌شناختی بر روایت، ترجمه ابوالفضل حری، تهران: انتشارات بنیاد سینمایی فارابی. خسروی، ابوتراب (1381) اسفار کاتبان، تهران: انتشارات آگه و قصه. ریمون‌کنان، شلومیث (1387) روایت داستانی: بوطیقای معاصر، ترجمه ابوالفضل حری، تهران: انتشارات نیلوفر. سلدن، رامان و پیتر ویدوسون (1384) راهنمای نظریه ادبی معاصر، ترجمه عباس مخبر، تهران: انتشارات طرح نو. فورستر، ادوارد مورگان (1352) جنبه‌های رمان، ترجمه ابراهیم یونسی، تهران: انتشارات امیر کبیر. کالر، جاناتان (1385) نظریه ادبی (معرفی بسیار مختصر)، ترجمه فرزانه طاهری، تهران: مرکز. لوته، یاکوب (1386) مقدمه‌ای بر روایت در ادبیات و سینما، ترجمه امیر نیکفرجام، تهران: مینوی خرد. مکاریک، ایرناریما (1385) دانشنامه نظریه‌های ادبی معاصر، ترجمه مهران مهاجر و محمد نبوی، تهران: انتشارات آگه. والاس، مارتین (1391) نظریه‌های روایت، ترجمه محمد شهبا، تهران: انتشارات هرمس. وبستر، راجر (1382) پیش درآمدی بر مطالعه نظریه ادبی، ترجمه الهه دهنوی، تهران: انتشارات فرهنگ و ارشاد اسلامی. مقالات پروینی، خلیل، و ناظمیان، هومن. (1387). الگوی ساختار‌گرایی ولادیمیر پراپ و کاربردهای آن در روایت‌شناسی، پژوهش زبان و ادبیات فارسی، 11(7)، 203-183. حاتم‌پور، زهرا، رادمنش، عطا محمد، و خراسانی، محبوبه. (1399). فرامتن‌های تذکرةالاولیاء عطار بر مبنای نظریۀ ژرار ژنت. تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)، 12(پیاپی 44)، 91-126. doi: 10.30495/dk.2020.677776. حری، ابوالفضل. (1389). همبستگی سطوح روایت و فراکارکردهای هلیدی در داستان حسنک وزیر. ادب پژوهی، 4(12)، 78-69. حسن لی، کاووس. (1389). بررسی سرعت روایت در رمان جای خالی سلوچ. متن پژوهی ادبی، 14(45)، 37-63. doi: 10.22054/ltr.2010.6505. گیلمت، لوسی. (1387). روایت‌شناسی ژرار ژنت، ترجمه محمد علی مسعودی. خوانش، 2(8)، 85-106. نجات‌زاده عیدگاهی، حسنیه، و قوام، ابوالقاسم. (1399). «وصف مدرنیستی» در آثار ابوتراب خسروی. تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)، 12(43)، 171-194. doi: 10.30495/dk.2020.672393.

_||_

Books Ahmadi, Babak (2006) Text, structure and interpretation, Tehran: Markaz Publications. [In Persian] Allen, Graham )2010 (Intertextuality, Trans. Yazdanjoo, Payam. Tehran: Center. [In Persian] Aristotle (2003) Aristotle and the Art of Poetry, Trans. Abdolhossein Zarrinkoob, Tehran: Amirkabir Publications. [In Persian] Barth, Roland (2007) "Author's Death", Towards postmodernism, poststructuralism in literary studies, compiled and translated by Payam Yazdanjoo, Tehran: Center. [In Persian] Eagleton, Terry (2011) Introduction to literary theory, Trans. Abbas Mokhber, Tehran: Markaz Publications. [In Persian] Forster, Edward Morgan (1973) Aspects of the novel, Trans. Ebrahim Younesi, Tehran: Amir Kabir Publishing. [In Persian] Khosravi, Aboutrab (2002) Asfar Kataban, Tehran: Nashr-e Agah and Qesseh. [In Persian] Kohler, Jonathan (2006) Literary theory (a very brief introduction), Trans. Farzaneh Taheri. Tehran: Center. [In Persian] Lotte, Yakoub (2007) An Introduction to narrative in literature and cinema, Trans. Amir Nikfarjam. Tehran: Minavi Kherad. [In Persian] Makarik, IRnarima (2006) Encyclopedia of contemporary literary theories, Trans. Mehran Mohajer and Mohammad Nabavi, Tehran: Agah Publications. [In Persian] Okhot, Ahmad (1992) Grammar of the story, Isfahan: Farda. [In Persian] Payende, Hossein (2003) The Transition from Modernism to Postmodernism in the novel, in critical discourse, Tehran: Rooznegar. [In Persian] Raymond-Kenan, Shlomith (2008) Narrative: Contemporary poetics, Trans. Abolfazl Hori, Tehran: Niloufar Publications. [In Persian] Selden, Raman and Peter Widowson (2005) Handbook of contemporary literary theory, Trans. Abbas Mokhber, Tehran: Tarh-e No Publications. [In Persian] Todorov, Tzutan (2003) Structuralist poetics, Trans. Mohammad Nabavi, Tehran: Agah Publications. [In Persian] Tolan, Michaelji (2004) A Critical-Linguistic introduction to narration (translated by Abolfazl Hori), Tehran: Farabi Cinema Foundation Publications. [In Persian] Tyson, Lewis (2013) Theories of contemporary literary criticism, Trans. Maziar Hosseinzadeh and Fatemeh Hosseini, Tehran: Today's Look. [In Persian] Wallace, Martin (2012) Theories of narrative, Trans. Mohammad Shahba, Tehran: Hermes Publications. [In Persian] Webster, Roger (2003) An introduction to the study of literary theory, Trans. Elahe Dehnavi, Tehran: Farhang va Ershad Islami Publications. [In Persian] Articles Gilmet, L. (2008). Gerard Genet Narrative. Trans. Mohammad Ali Masoudi. Reading, 2(8), 85-106. [In Persian] Hasanli, K. (2010). Analytic investigation of the rhythm and speed of narration in the novel of "The Empty Place of Salouch". Literary Text Research, 14(45), 37-63. doi: 10.22054/ltr.2010.6505. [In Persian] Hatampour, Z., Radmanesh, A. M., & Khorasani, M. (2020). Tazkeratol Awlia's metatextualitis based on the Gerard Genette's theory. Interpretation and Analysis of Persian Language and Literature Texts (Dehkhoda), 12(Consecutive44), 91-126. doi: 10.30495/dk.2020.677776. [In Persian] Hori, A. (2010). Correlation between the levels of narrative and Halliday's functions in the story of Hassanak Wazir. Literary Studies, 4(12), 78-69. [In Persian] Nejatzadeh Eidgahi, H., & Ghavam, A. (2020). The modernist described in the works of Abootorab Khosravi. Interpretation and Analysis of Persian Language and Literature Texts (Dehkhoda), 12(43), 171-194. doi: 10.30495/dk.2020.672393. [In Persian] Parvini, Kh., & Nazemian, H. (2008). The structuralist model of Vladimir Propp and Its applications in narratology. Persian language and literature research, 11(7), 183-203. [In Persian]