نشانه-معنا شناسی مکان در داستان زادن زال

محورهای موضوعی : متون زبان و ادبیات فارسی

لیلا خزل ¹ , فرهاد طهماسبی ² , ساره زیرک ³

1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد اسلامشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، اسلامشهر، ایران.
3 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

تاریخ دریافت : 1398/08/23 تاریخ پذیرش : 1398/10/26 تاریخ انتشار : 1400/04/01

کلید واژه: نشانه-معنا شناسی, داستان زادن زال, نشانه شناسی فرهنگی, مکان, نشانه,

چکیده مقاله :

مطالعۀ تاثیر و کارکرد مکان ها، حاوی اطلاعات و معانی است که موضوع بحث دانش نشانه شناسی و بخصوص نشانه شناسی فرهنگی است. اصول نشانه شناسی که در بسیاری از دانش های ادراکی ریشه دارد، با تکیه بر مفهوم نشانه، و بررسی عوامل نشانگی با وجوه مختلف معنایی، می تواند گامی در جهت معنا بخشی به این پدیده برای مخاطب باشد. در این راستا، این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی به بررسی مکان ها در داستان زادن زال در شاهنامۀ فردوسی پرداخته، تا با دیدگاهی معناگرا و تحلیل نقش نشانه های مکانی، انواع مکان را نمایان سازد، و با تکیه بر اصول علم نشانه-معناشناسی به بررسی فرآیندهای تاویل مکان ها در این داستان بپردازد. نتایج نشان می دهد، بیشتر رویدادهای داستان در کوه البرز که مکانی اساطیری است صورت می گیرد. حتی اکثر مکان های روایی این داستان نیز در کوه البرز قرار دارد و مکان های دیگر، بیشتر به فضا شدگی تمایل دارند و از مکان بودگی خود دور می شوند و جنبه تخیلی آنها نیرومندتر می گردد و نشانگی جدیدی را می پذیرند که ریشه در تجربیات ذهنی، همچون اسطوره ها، تاریخ، فرهنگ و خاطرات جمعی یک ملت دارد. مکان ها جنبه اسطوره ای داستان زادن زال را تقویت می کنند.

چکیده انگلیسی:

Study of effect and function of places, includes meanings and data which is the subject of semiotics especially cultural semiotics. Principles of semiotics that is rooted in many comprehension sciences, can clear this subject for every one by emphasis on sign’s meaning and consideration of sign’s factors with different meaning directions. In this case, this study considers the places in Zal birth’s story in Ferdosy Shahnameh, by analytical – descriptive method. Therefore we want to specify different places in mentioned story by meaningful view and role of location signs analyzing. We also want to study the process of place’s interpretation in related story. The results are shown that the most of story events are located in Alborz Mountain. This mountain is a mythological place. Even most of the narrative places of this story tend to spatial, and leave their being. The analytical aspects are strengthened in them. They accept new signs that are rooted in mental experiences such as myth, history, culture, and shared memories of nation. Generally, places reinforce the mythical aspect of Zal birth’s story.

منابع و مأخذ:

کتاب ها

الیاده، میرچاه (1376) رساله در تاریخ ادیان، ترجمه جلال ستاری، چاپ دوم، تهران: انتشارات سروش.

پالمر، فرانک (1391) نگاهی تازه به معنی شناسی، ترجمه کورش صفوی، چاپ ششم، تهران: نشر مرکز.

پرتوی، پروین (1394) پدیدار شناسی مکان، چاپ سوم، تهران: موسسه تالیف، ترجمه و نشر آثار هنری.

ساسانی، فرهاد (1389) معناکاوی:به سوی نشانه شناسی اجتماعی، چاپ اول، تهران: نشر علم.

سجودی، فرزان (1390) مکان، جنسیت و بازنمایی سینمایی، در مجموعه مقالات نشانه شناسی فرهنگی، به کوشش فرزان سجودی، چاپ دوم، تهران: نشر علم.

سنسون، گوران (1396) خود، دیگری را می بیند:معنای دیگری در نشانه شناسی فرهنگی، در مجموعه مقالات نشانه شناسی فرهنگی، به کوشش فرزان سجودی، چاپ دوم، تهران: نشر علم.

شعیری، حمیدرضا (1388) راهی به نشانه-معناشناسی سیال با بررسی موردی ققنوس نیما، چاپ اول، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.

شعیری، حمیدرضا (1391) نوع شناسی مکان و نقش آن در تولید و تهدید معنا، در مجموعه مقالات نشانه شناسی مکان، به کوشش فرهاد ساسانی، چاپ اول، تهران: نشر افکار.

فردوسی، ابوالقاسم (1386) شاهنامه بر اساس نسخه نه جلدی چاپ مسکو، به کوشش سعید حمیدیان، چاپ نهم، تهران: نشره قطره.

کاسیرر، ارنست (1387) زبان و اسطوره، ترجمه محسن ثلاثی، چاپ اول، تهران: انتشارات مروارید.

گیرو، پی یر (1392) نشانه شناسی، ترجمه محمد نبوی، چاپ چهارم، تهران: نشر آگاه.

مدنی پور، علی (1379) طراحی فضای شهری نگرشی بر فرآیندهای اجتماعی و مکانی، ترجمه فرهاد مرتضایی، تهران: شرکت پردازش و برنامه ریزی شهری.

مینوی، مجتبی (1372) فردوسی و شعر او، چاپ سوم، تهران: انتشارات توس.

نرسیسیانس، امیلیا (1396) انسان-نشانه-فرهنگ، چاپ چهارم، تهران: نشر افکار.

واحد دوست، مهوش (1397) نهادینه های اساطیری در شاهنامه فردوسی، چاپ اول، تهران: انتشارات سروش.

یاحقی، محمد جعفر (1375) فرهنگ اساطیر و اشارات داستانی در ادبیات فارسی، چاپ دوم، تهران: انتشارات سروش.

بی نا (1391) مینوی خرد، ترجمه احمد تفضلی، به کوشش ژاله آموزگار، چاپ پنجم، تهران: انتشارات توس.

بی نا (1391) وندیداد حصه سوم کتاب اوستا، ترجمه سید محمد علی داعی الاسلام، چاپ اول، تهران: نشر کتابخانه دانش.

مقالات

اسماعیلپور، ابوالقاسم (1396) دماوند در اساطیر ایرانی، دو ماهنامه فرهنگ و ادبیات عامه، سال5، شماره 14، خرداد و تیر، صص116-97.

پور جعفر، محمد رضا و دیگران (1388) بازشناسی اثر معنا در جاودانگی مکان نمونۀ موردی: روستای هورامان تخت کردستان، فصل‌نامه مسکن و محیط روستا، شماره 125، دوره 28، صص 17-2.

جعفری کمانگر، فاطمه و مدبری، محمود (1382) کوه و تجلی آن در شاهنامه فردوسی، فصلنامه پژوهش های ادبی، پاییز و زمستان، صص72 تا66.

فلاحت، محمد صادق و نوحی، سمیرا (1391) ماهیت نشانه ها و نقش آن در ارتقای حس مکان فضای معماری، نشریه هنرهای زیبا، شماره 1، دوره 17، صص25-17.

کولاییان، درویش علی (1391) کدامین هند، کدام هندوستان، 3 اسفند.

<htt://Kulaian.com/content/mazandaran-and History/911203201210html>

Books

Eliadeh, Mirchah (1997) Treatise on the History of Religions, translated by Jalal Sattari, second edition, Tehran: Soroush Publications.

Palmer, Frank (2012) A New Look at Semantics, translated by Kourosh Safavid, sixth edition, Tehran: Markaz Publishing.

Partovi, Parvin (2015) Phenomenology of Place, Third Edition, Tehran: Institute for Composing, Translating and Publishing Works of Art.

Sasani, Farhad (2010) Meaning: Towards Social Semiotics, First Edition, Tehran: Alam Publishing.

Sojudi, Farzan (2011) Location, Gender and Cinematic Representation, in the Collection of Cultural Semiotics Articles, by Farzan Sojoudi, Second Edition, Tehran: Alam Publishing.

Sanson, Goran (2017) sees another: another meaning in cultural semiotics, in the collection of articles on cultural semiotics, by Farzan Sojoudi, second edition, Tehran: Alam Publishing.

Shairi, Hamidreza (2009) A way to fluid sign-semantics with a case study of Phoenix Nima, first edition, Tehran: Scientific and Cultural Publications. Shairi, Hamidreza (2012) Typology of place and its role in the production and threat of meaning, in the collection of articles on the semiotics of place, by Farhad Sasani, first edition, Tehran: Afkar Publishing.

Ferdowsi, Abolghasem (2007) Shahnameh based on the nine-volume version printed in Moscow, by Saeed Hamidian, ninth edition, Tehran: Qatreh Publishing.

Cassirer, Ernst (2008) Language and Myth, translated by Mohsen Thalasi, first edition, Tehran: Morvarid Publications.

Giro, Pierre (2013) Semiotics, translated by Mohammad Nabavi, fourth edition, Tehran: Agah Publishing.

Madanipour, Ali (2000) Urban Space Design An Attitude Towards Social and Spatial Processes, Translated by Farhad Mortezaei, Tehran: Urban Planning and Processing Company.

Minavi, Mojtaba (1993) Ferdowsi and his poetry, third edition, Tehran: Toos Publications.

Narcissians, Emilia (2017) Man-Sign-Culture, Fourth Edition, Tehran: Afkar Publishing.

Vaheddoost, Mahvash (2018) Mythological Institutions in Ferdowsi's Shahnameh, First Edition, Tehran: Soroush Publications.

Yahaghi, Mohammad Jafar (1996) The Culture of Myths and Fictional References in Persian Literature, Second Edition, Tehran: Soroush Publications.

No name (2012) Minavi Kherad, translated by Ahmad Tafazli, by Jaleh Amoozgar, fifth edition, Tehran: Toos Publications.

No name (2012) Vandidad, the third part of the Avesta book, translated by Seyyed Mohammad Ali Daei al-Islam, first edition, Tehran: Danesh Library Publishing.

Articles

Esmaeilpour, Abolghasem (2017) Damavand in Iranian Mythology, Bi-Quarterly Journal of Popular Culture and Literature, Volume 5, Number 14, June and July, pp. 116-97.

Poor Jafar, Mohammad Reza et al. (2009) Recognition of the effect of meaning on the immortality of place Case study: Horaman village of Takht Kurdistan, Quarterly Journal of Housing and Rural Environment, No. 125, Volume 28, pp. 17-2.

Jafari Kamangar, Fatemeh and Modbari, Mahmoud (2003) The Mountain and its Manifestation in Ferdowsi's Shahnameh, Quarterly Journal of Literary Research, Autumn and Winter, pp. 72-66.

Falahat, Mohammad Sadegh and Nouhi, Samira (2012) The nature of signs and its role in promoting the sense of place of architectural space, Journal of Fine Arts, No. 1, Volume 17, pp. 25-17.

Kolaeian, Darvish Ali (2012) Which India, which India, March 23rd.

<htt://Kulaian.com/content/mazandaran-and History/911203201210html>