بررسی خوش‌بینی و امید در قصاید بهار بر اساس روان شناسی مثبت نگر
محورهای موضوعی : متون زبان و ادبیات فارسی
فرشته غلامرضایی نژاد اناری
1
(دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران.)
محمود صادق زاده
2
(دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران.)
هادی حیدری نیا
3
(استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران.)
کلید واژه: مثبت‌اندیشی, خوش بینی, قصاید بهار, سلیگمن,
چکیده مقاله :
روان شناسی مثبت‌گرا یکی از شاخه‌های جدید دانش روان شناسی است. این علم سه ستون دارد: نخست مطالعۀ هیجان های مثبت، دوم مطالعۀ خصوصیات مثبت و سوم مطالعۀ نهادهای مثبت. مارتین سلیگمن، بنیان‌گذار این نظریه، زندگی هدفمند و با معنا را درگرو شش قابلیت مثبت خرد و دانایی، شجاعت، نوع دوستی، عدالت، اعتدال و تعالی و هیجانات مثبت را، در سه مسیر رضایت و افتخار و آرامش از گذشته، شادمانی و اشتیاق و لذت پایدار از حال و خوش بینی و امیدواری و اعتماد به آینده می داند. این پژوهش، قصاید ملک‌الشعرا بهار را به شیوۀ توصیفی، اسنادی، تحلیلی و ارزیابی کمی، در عنصر خوش بینی و امید از منظر روانشناسی مثبت‌نگر بررسی کرده است. با استخراج و بررسی شواهدی از یک‌صد قصیدۀ دیوان بهار مشخص شد که 83 قصیده موضوعی مثبت دارد که حدود نیمی از آن ها به خوش بینی و امیدواری اختصاص یافته که نسبت به یأس و ناامیدی از بسامد بسیار بالاتری برخوردار است؛ در این میان شاعر تنها در هفده قصیده به موضوع شکوه و گلایه پرداخته است. بهار با وجود همۀ رنج‌ها و دردهای شخصی و اجتماعی، شاعری مثبت‌نگر، خود شکوفا و خوش بین است. وی نمونۀ دیگری از بزرگ مردان عرصۀ فرهنگ و ادب فارسی است که در راه اصلاح محیط و پدید‌آوردن اجتماعی بهتر و شادتر قلم می زد و شعر می سرود. هنر و رسالت او در سال‌ها قبل مصداق دانش جدیدی است که مدعی ارائۀ راه‌کارهای نو برای زندگی بهتر انسان‌ها است.
Positive psychology is one of the new branches of psychology. This science has three fundamental principles: 1) the study of positive emotions, 2) the study of positive traits, and 3) the study of positive institutions. Martin Seligman, the founder of this theory, believes that a purposeful and meaningful life relies on six positive characteristics of wisdom, courage, altruism, justice, moderation, sublimity, and positive emotions and in three paths of satisfaction, pride, and peace of the past, long-lasting happiness, enthusiasm, and enjoyment from the present, and optimism, hope, and trust in the future. This study examined the poems of Malek osh-Sho'arā Bahār in descriptive, documentary, analytical, and quantitative evaluation manners and in regards to the element of optimism and hope from the positive psychological perspective. By extracting and examining the evidences from one hundred poems of Divan-e Bahār, we discovered that 83 of them have positive themes, half of which are devoted to optimism and hope with a higher frequency than despair and disappointment. Meantime, the poet has referred to the subject of complaint and sorrow in only seven poems. Despite all personal and social agonies and pains, Bahār is a positive thinking, self-flourishing, and optimistic poet. He is another example of the great men in Persian culture and literature. He has written and composed poetry to improve the environment and create a better and happier society. His craft and mission many years ago are an instance of new science that claims to provide new strategies for the better living of human beings.
کتاب‌ها
آرین‌پور، یحیی (1372) از صبا تا نیما، جلد2، تهران: انتشارات زوار.
آلن، کار (1385) روانشناسی مثبت، علم شادمانی و نیرومندی‌های انسان، ترجمة شریفی و همکاران، تهران: سخن.
براتی سده، فریده (1391) فنون روانشناسی مثبت‌گرا، تهران: رشد.
بزرگ بیگدلی، سعید (1386) یادی دوباره از بهار، تهران: موسسة تحقیقات و توسعة علوم انسانی.
بهار، محمدتقی (1380) دیوان اشعار، به اهتمام چهرزاد بهار، تهران: انتشارات توس.
زرقانی، سید‌مهدی (1387) چشم‌انداز شعر معاصر ایران، تهران: ثالث.
زرین‌کوب، عبدالحسین (1372) آشنایی با نقد ادبی، تهران: انتشارات سخن.
زرین‌کوب،عبدالحسین (1373) با کاروان حله، تهران: انتشارات علمی.
سلیگمن، مارتین (1383) کودک خوش‌بین، ترجمةفروزنده داورپناه، تهران:رشد.
سلیگمن، مارتین (1389) شادمانی درونی روانشناسی مثبت‌گرا در خدمت خشنودی پایدار، ترجمة تبریزی و همکاران، تهران: دانژه.
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1378) ادبیات فارسی از عصر جامی تا روزگار ما، تهران: نشر نی.
صفا، ذبیح‌الله (1339) گنج سخن، تهران: انتشارات ابن سینا.
صفا، ذبیح‌الله (1372) گنج و گنجینه، تهران: ققنوس.
فرانکل، ویکتور (1383) انسان در جستجوی معنا، ترجمة مهین میلانی و صالحیان، تهران: درسا.
لاندین، رابرت (1378) نظریه‌ها و نظام‌های روانشناسی، ترجمة یحیی سید‌محمدی، تهران: نشر ویرایش.
لیمون آوریل، مک کاهن گلادیانا (1399) روانشناسی مثبت، ترجمة فریبا مقدم، تهران: آوند دانش.
مزلو، ابراهام (1372) انگیزش و شخصیت، ترجمة احمد رضوانی، مشهد: نشر آستان قدس رضوی.
نیکوهمت، احمد (1361) زندگانی و آثار بهار، چاپ سعیدلو، تهران: گروه انتشاراتی آباد.
یاحقی، محمد‌جعفر (1385) جویبار لحظه‌ها، تهران: جامی.
مقالات
اسلامی ندوشن، محمد‌علی. (1340). به یادبود دهمین سال مرگ ملک‌الشعرا بهار. یغما، 14(156)، 145-152.
پیرانی، منصور. (1392). نگاهی به شعر حافظ با رویکرد روانشناسی مثبت‌نگر مارتین سلیگمن. هفتمین همایش پژوهش‌های ادب فارسی، هرمزگان، 357-338.
تابان‌فرد، عباس، رسمی، سکینه. (1397). تحلیل داستان اعرابی درویش و همسر او» در مثنوی مولوی بر اساس نظریة مثبت‌گرای مارتین سلیگمن. پژوهش‌های ادبیات تطبیقی، 6(3)، 44-33.
شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1385). شعر بهار. بخارا، (55)،141-149.
گلزاری، محمود. (1398). روانشناسی مثبت از کجا آمده است و به کجا می‌رود؟. سپیدة دانایی، (134- 133)، 6-16.
گلی‌زاده، پروین، یزدانجو، محمد، مساعد، مینا. (1395). تحلیل اندیشه‌های مثبت‌گرایانه در مثنوی معنوی از منظر علم روانشناسی. پژوهش‌های ادب عرفانی، 10(1)، 101-128. Doi:10.2 2108/jpll.2016.20884
طالب‌زاده، نوشین، حسام‌پور، سعید. (1398). بررسی و تحلیل شکواییه در شعر ملک الشعرای بهار. تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)، 11(39)، 31-50.
_||_Books
Alan, Kar (2006) Positive Psychology, the Science of Happiness and Human Strengths, Trans. Sharifi et al., Tehran: Sokhn.
Aryanpour, Yahya (1993) From Saba to Nima, Volume 2, Tehran: Zovar Publications.
Avril Limon, Gladiana McCahne (2019) Positive Psychology, Trans. Fariba Moghadam, Tehran: Avand Danesh.
Bahar, Mohammad Taqi (2001) Anthology of Poems, by Cheharzad Bahar, Tehran: Tos Publications.
Barati Sadeh, Farideh (2012) Positive Psychology Techniques, Tehran: Rushd.
Bozor Begdali, Saeed (2006) A Remembrance of Spring, Tehran: Research and Development Institute of Human Sciences.
Frankel, Victor (2004) Man in Search of Meaning, Trans. Mahin Milani and Salehian, Tehran: Dersa.
Lundin, Robert (1999) PsychologicalTheories and Systems, Trans. Yahya Seyed-Mohammadi, Tehran: Publishing House.
Maslow, Abraham (1993) Motivation and Personality, Trans. Ahmed Razvani, Mashhad: Astan Quds Razavi Publishing House.
Nikohmet, Ahmed (1982) Bahar's Life and Works, Saeedlou Press, Tehran: Abad Publishing Group.
Safa, Zabihullah (1960) Ganj Sokhon (The Treasure of Speech), Tehran: Ibn Sina Publications.
Safa, Zabihullah (1993) Ganj and Ganjineh (Treasure and Treasure House), Tehran: Phoenix.
Seligman, Martin (2004) Optimistic Child, Trans. Faruzandeh Davrpanah, Tehran: Rashd.
Seligman, Martin (2010) Inner Happiness of Positive Psychology in the Service of Lasting Satisfaction, Trans. Tabrizi et al., Tehran: Danje.
Shafi'i Kodkani, Mohammad Reza (1999) Persian Literature from the Jami Era to OurTime, Tehran: Nei Publishing.
Yahaghi, Mohammad Jaafar (2006) Stream of Moments, Tehran: Jami.
Zarin Koob, Abdul Hossein (1993) Introduction to Literary Criticism, Tehran: Sokhon Publications.
Zarin Koob, Abdul Hossein (1994) With the Caravan of Hella, Tehran: Scientific Publications.
Zarqani, Seyyed Mehdi (2007) Iran's Contemporary Poetry Perspective, Tehran: Third.
Articles
Golizadeh, P., Yazdanjo, M., Mosaed, M. (2016). The Analysis of Positive Thoughts in MathnaviMa'navi from the Viewpoint of Psychology. Research on Mystical Literature, 10(1), 101-128. doi: 10.22108/jpll.2016.20884.
Golzari, M. (2018). Where did positive psychology come from and where is it going?. Sepide Danai, (134-133), 6-16.
Islami Nadushan, Mohammad Ali. (1961). In commemoration of the 10th anniversary of the death of Malik al-Shaara Bahar. Yaghma, 14(156), 145-152.
Pirani, M. (2012). A look at Hafez's poetry with Martin Seligman's positive psychology approach. The 7th Persian Literature Research Conference, Hormozgan, 338-357. Shafii Kadkani, M. R. (2006). Spring poetry. Bukhara, (55), 141-149.
Taban Fard, A, Rasmi, S. (2017). Analyzing the Arabic story of Dervish and his wife" in Molvi's Masnavi based on Martin Seligman's positivist theory. Comparative Literature Research, 6(3), 33-44.
Talebzadeh, N., Hessampor, S. (2019). Review and analysis of the crumbs in the poems of Malek al-ShoaraBahar. Interpretation and Analysis of Persian Language and Literature Texts (Dehkhoda), 11(39), 31-50.
