دگرگونی و هوشمندسازی استراتژی قدرت نظامی آمریکا در منطقه خلیج فارس (2001-2022)

محورهای موضوعی : سیاست پژوهی ایرانی (سپهر سیاست سابق)

علی اصغر غفاری چراتی ¹ , حسن خداوردی ² , گارینه کشیشیان سیرکی ³

1 - دکتری، گروه علوم سیاسی و روابط بین‌الملل، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2 - استادیار، گروه علوم سیاسی و روابط بین‌الملل، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
3 - دانشیار، گروه علوم سیاسی و روابط بین‌الملل، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

تاریخ دریافت : 1401/03/23 تاریخ پذیرش : 1401/10/21 تاریخ انتشار : 1402/07/01

کلید واژه: سیاست خارجی, روابط بین‌الملل, خلیج‌‌فارس, قدرت هوشمند,  آمریکا, قدرت نرم, قدرت سخت, ایران, قدرت نظامی,

چکیده مقاله :

پژوهش حاضر درصدد پاسخ به این پرسش است که دگرگونی و هوشمندسازی استراتژی قدرت نظامی آمریکا در منطقه خلیج‌‌فارس از سال 2001 میلادی تاکنون، به چه صورت انجام شده است؟ پژوهش بر این فرضیه استوار است که نتایج و هزینه‌های هنگفت استراتژی‌‌های نظامی‌‌محور آمریکا در دوره جورج دبلیوبوش، متأثر از قدرت سخت، رؤسای جمهور بعدی این کشور را بر آن داشت تا با پیگیری استراتژی قدرت هوشمند، به موازات حضور نظامی، با ابزارهایی چون، دیپلماسی، تجارت، کمک‌‌های خارجی و گسترش ارزش‌‌ها، به بازسازی چهره مخدوش آمریکا در منطقه خاورمیانه و خلیج‌‌فارس اقدام نمایند. روش پژوهش تحلیل محتوا بوده و نتایج نشان داد که پیامدهای مداخلات نظامی آمریکا در منطقه خلیج‌‌فارس، محدودیت‌‌های استراتژی قدرت سخت واشینگتن را در دوره دولت بوش نمایان نمود. از این‌‌رو، باراک اوباما و رؤسای جمهور بعدی این کشور، بر بهره‌‌گیری همزمان از گزاره‌‌های قدرت سخت و قدرت نرم، تحت عنوان قدرت هوشمند تاکید داشته‌اند. هرچند رویکرد آنها با یکدیگر متفاوت بوده است، اما در مجموع مهم‌‌ترین هدف هوشمند و مشترک رؤسای جمهور آمریکا در منطقه خلیج‌‌فارس، تغییر شکل هوشمندانه موازنه قدرت در این منطقه به سود آمریکا و به ضرر ایران، با ایجاد مشارکت اسرائیل و کشورهای عربی منطقه، به خصوص عربستان و امارات بوده است.

چکیده انگلیسی:

The present study aims to answer how transformation and smartization of the U.S military power strategy has been conducted in the Persian Gulf region since 2001. The research relies on the hypothesis that consequences and high costs of the U.S military strategies during the presidency of George W. Bush, under the influence of hard power, made later presidents in the country to follow the strategy of smart power. Along with military presence, they also attempted to rebuild the U.S deteriorated image in the Middle East and the Persian Gulf region by some strategies like diplomacy, trade, foreign assistance, and propagation of their values. The research method was content analysis and the results showed that consequences of the U.S military intervention in the Persian Gulf revealed strategic limitations of Washington’s hard power policy during the Bush presidency. Thus, Barack Obama and later presidents in the country emphasized on the simultaneous use of hard and soft power, under the title of smart power. Although their approaches were different, their most important smart and common objective was to intelligently change power balance in the Persian Gulf region, in favor of the U.S and against Iran, by coalition between Israel and Arabic countries especially Saudi Arabia and UAE in the region.

منابع و مأخذ:

برق‌افکن، مجید (1393). مقایسه تطبیقی سیاست جرج بوش پسر و باراک اوباما در قبال پرونده هسته‌ای ایران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی واحد خرم‌آباد.

پورحسن، ناصر؛ قنبری، لقمان؛ رضایی، زهرا (۱۳۹۷). بازشناخت راهبرد قدرت هوشمند دولت اوباما علیه جمهوری اسلامی ایران. مجلس و راهبرد، 25(95)، ص342-348.

جنیدی، رضا؛ ملایی، مسعود (۱۳۹۸). راهبردهای مبتنی بر قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران در مقابله با قدرت هوشمند آمریکا. راهبرد سیاسی، 3(8)، ص89-65.

جوادی ارجمند، محمدجعفر؛ پرهیزگار، امین؛ خضری، احسان (۱۳۹۵). سیاست خارجی باراک اوباما در غرب آسیا و شمال آفریقا تا سال ۲۰۱۵. مطالعات روابط بین‌‌الملل، 9(36)، ص68-86.

رایس، دنیس (1401). راهکار دنیس رایس به بایدن برای ایجاد بازدارندگی در قبال ایران. قابل دسترس در:    
                                                                                      https://mdeast.news/2022/07/09/

سلیمانی پورلک، فاطمه (1389). قدرت نرم در استراتژی خاورمیانه‌‌ای آمریکا. تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.

صفوی، سید رحیم؛ شیخیانی، عبدالمهدی (۱۳۹۷). اهداف کوتاه‌مدت و بلندمدت آمریکا در تهاجم نظامی به افغانستان. جغرافیای انسانی، 2(3)، ص24-1.

قربان اوغلی، جاوید (1401). متن و حواشی سفر بایدن به عربستان. قابل دسترس در:           
                                                           https://www.sharghdaily.com/fa/tiny/news-851050

قربانی شیخ‌نشین، ارسلان؛ حدادزند، شیرین (۱۳۹۹). مقایسه تطبیقی قدرت هوشمند چین و آمریکا در آفریقا. روابط خارجی، 12(4)، ص551-580.

متقی، ابراهیم؛ افخمی، امید؛ عسگرخانی، ابومحمد (۱۳۹۸). بررسی روابط ایران و آمریکا از منظر مؤلفه‌های قدرت هوشمند. سیاست دفاعی، 27(107)، ص145-170.

محمودی، زهرا (1399). تحلیل مذاکرات صلح از منظر استراتژی‌های آمریکا در افغانستان. قابل دسترس در:  
                                                                                https://www.iess.ir/fa/analysis/2248/

مسعودی، حیدرعلی (1399). جو بایدن و رمزگان عملیاتی در حوزه سیاست خارجی. رهیافت‌های سیاسی و بین‌المللی، 12(2)، ص95-112.

نیازهای مشترک؛ رابطه عربستان و آمریکا در دوران اوباما. پایگاه تحلیلی خبری مشرق نیوز (1395). قابل دسترس در:                                                  https://www.mashreghnews.ir/news/680575

Armitage, R. & Nye, J. (2007). A smarter, more secure America. Csis Commission on Smart Power, Center for Strategic and International Studies. Available at:       
https://carnegieendowment.org/files/csissmartpowerreport.pdf.

Dargiel, J. (2009). Smart Power: A change in U.S. diplomacy strategy. E-International Relations. URL= https://www.e-ir.info/pdf/1612.

Frykskog, L. (2021). Soft Power Enables the Exercise of Hard Power. Swedish Defence University. URL= https://www.fhs.se/en/swedish-defence-university/stories/2019-12-09-soft-power-enables-the-exercise-of-hard-power.

Gresh, G. (2015). Gulf Security and the U.S. Military. California, Stanford University Press. at: https://www.sup.org/books/title/?id=23177

Harley, S. (2021). Hard Power, Soft Power and Smart Power: Civilian-Military Challenges in Counterterrorism First Edition. Ankara: Centre of Excellence Defence Against Terrorism (COE-DAT).

Ivanov, I. (2020). Reshaping U.S. Smart Power: Towards a Post-Pandemic Security Architecture. Journal of Strategic Security, 13(3), p.46-74.

Katzman, K. (2018). Afghanistan: Post-Taliban Governance, Security, and U.S. Policy. Congressional Research Service. Available at: https://sgp.fas.org/crs/row/RL30588.pdf.

Lindsay, J. (2011). George W. Bush, Barack Obama and the Future of US Global Leadership. International Affairs, 87(4), p.765-779. https://doi.org/10.1111/j.14682346.2011.01003.x.

Namura, D. & Phillip, A. (2017). Trump Announces New Strategy for Afghanistan that Calls for a Troop Increase. The Washington Post, August, 21, 
at: https://www.washingtonpost.com/politics/trump-expected-to-announce-small-troop-increase-in-afghanistan-in-prime-time-address/2017/08/21/eb3a513e-868a-11e7-a94f-3139abce39f5_story.html

Nye, J. (2007). Get Smart: Combining Hard and Soft Power. Foreign Affairs, 88(4), p.160-164. http://doi.org/10.1093/oxfordhb/9780199588862.013.0031.

Nye, J. (2009). Smart Power. New Perspectives Quarterly, 26(2), p.7-9.        
https://doi.org/10.1111/j.1540-5842.2009.01057.x.

Orion, A. & Montgomery, M. (2021). Moving Israel to CENTCOM: Another Step In to the Light. Available at: https://www.washingtoninstitute.org/policy-analysis/moving-israel-centcom-another-step-light

Peterson, J & Pollack, M. (2003). Europe, America, Bush: Transatlantic relations in the twenty-first century. Taylor & Francis eBooks. https://doi.org/10.4324/9780203208014.

Rugh, W. (2013). Obama`s Policy Towards Syria. The Fletcher Forum of World Affairs, 37(3).

Simons, G. (2021). Hard and Soft Power Approaches to Armed Conflicts: The United States in Iraq and Russia in Syria. Institute for Russian and Eurasian Studies, 19(2), p.86-110.

Vasile, S. (2020). The Usa and Smart Power Policy. Romanian Military Thinking, Special Issue, (4), p.188-199.