جایگاه امنیت اقتصادی در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران

محورهای موضوعی : سیاست پژوهی ایرانی (سپهر سیاست سابق)

محسن عزیزی ¹ ( دکتری، حقوق عمومی، دانشگاه تهران، تهران، ایران )
سید مهدی فاطمی ² ( کارشناسی ارشد، گروه امنیت اقتصادی، وزارت اقتصاد، تهران، ایران )

تاریخ دریافت : 1401/02/09 تاریخ پذیرش : 1401/03/21 تاریخ انتشار : 1401/04/01

کلید واژه: نظام اقتصادی, قانون اساسی ایران, سیاست‌های اقتصادی, امنیت اقتصادی,

چکیده مقاله :

هدف پژوهش حاضر تبیین امنیت اقتصادی و بررسی جایگاه آن در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران است. در این راستا، پرسش اصلی پژوهش این است که سازوکارهای امنیت اقتصادی در قانون اساسی جمهوری اسلامی چه جایگاهی دارد؟ روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و نتایج نشان داد که سازوکارهای اقتصادی و امنیتی در قانون اساسی جمهوری اسلامی کاملاً با چارچوب‌ها و موازین نوین امنیت اقتصادی مطابق است و نشان‌دهنده خودآگاهی قانون‌گذار به ویژگی‌های جامعه نمونه اسلامی دارد و در اصول متعددی به امنیت اقتصادی و شاخص‌های آن به صراحت اشاره کرده است. مهم‌ترین اصلی که در قانون اساسی به امنیت اقتصادی اشاره دارد، اصل 43 قانون اساسی می‌باشد.

چکیده انگلیسی:

The purpose of the present study is to explain economic security and its place in the constitution of the Islamic Republic of Iran. In this regard, the main research question is: What is the place of economic security mechanisms in the constitution of the Islamic Republic of Iran? The method of study is descriptive-analytic and the results showed that economic and security mechanisms in the constitution of the Islamic Republic of Iran are quite compatible with modern frameworks and regulations of economic security that indicates the legislator’s awareness of the features of an Islamic model society as it has explicitly referred to the economic security and its indicators through various principles. The most important principle in the constitution referring to economic security is the article 43 of the constitution.

منابع و مأخذ:

آقایی، بهمن (1382). فرهنگ حقوقی. تهران: انتشارات گنج دانش.

ابراهیمی، نبی‌الله (1386). تأملی بر مبانی و مفاهیم مکتب کپنهاک. سیاست خارجی، شماره 82، ص 458-439.

امامقلی، یاسر (1395). داعش و امنیت ایران با تکیه بر مکتب کپنهاگ. پژوهش‌های راهبردی سیاست، شماره 18، ص 123-141.

برومند، شهزاد و همکاران (1387). امنیت اقتصادی در ایران و چند کشور منتخب (مطالعه تطبیقی). تهران: انتشارات مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.

خاکسار، عبدالحمید (1389). حکومت، فرد و امنیت. تهران: دانشگاه عالی دفاع ملی.

سویزی، محسن؛ محمدی، فریبرز (1390). نقش سرمایه اجتماعی در تأمین امنیت سرمایه‌گذاری. سیاست‌گذاری، 2(3)، ص 146-119.

سیف، الله مراد (1389). مفهوم‌شناسی امنیت اقتصادی. آفاق امنیت، 3(9)، ص35-7.

شفیعی‌فر، محمد (1384). مطالعات ایران: دموکراسی و عدالت اجتماعی؛ با تأکید بر قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران. مطالعات راهبردی، شماره 27، ص 49-80.

شمسی، جواد (1398). تاثیر اقتصاد مقاومتی بر روند امنیت اقتصادی جمهوری اسلامی ایران. مطالعات سیاسی، شماره 45، ص 121-147.

شیخی مهرآبادی، علی (1389). نقش دولت در اقتصاد اسلامی و قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران. تازه‌های اقتصاد، شماره 113، ص95-108.

صدقی چکان، وحید (1389). تاثیرات فرآیند جهانی شدن اقتصاد بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، رشته علوم سیاسی. دانشگاه تربیت معلم.

عبدالله‌خانی، علی (1382). نظریه‌های امنیت، مقدمه‌ای بر طرح‌ریزی دکترین امنیت ملی. تهران: انتشارات موسسه فرهنگی ابرار معاصر.

عزتی، مرتضی؛ دهقان، محمدعلی (1387). امنیت اقتصادی در ایران. تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.

فتحی، محمد؛ کوهی‌اصفهانی، کاظم (1394). اصول قانون اساسی در پرتو نظرات شورای نگهبان. تهران: پژوهشکده شورای نگهبان.

فینی‌زاده بیگدلی، جعفر و همکاران (1395). بررسی ویژگی‌های امنیتی شدن یک پدیده (موضوع) در جمهوری اسلامی ایران. پژوهش‌های حفاظتی ـ امنیتی، 5(17)، ص 138-111.

قاسمی، فرهاد (1390). نظریه‌های روابط بین‌الملل و مطالعات منطقه‌ای. تهران: نشر میزان.

قاضی شریعت پناهی، ابوالفضل (1383). حقوق اساسی و نهادهای سیاسی. تهران: نشر میزان.

قنبرلو، عبداله (1397). تحلیل تبعات اقتصادی- امنیتی تحریم‌های هسته‌ای پیشابرجام در ایران. جستارهای سیاسی معاصر، 9(27)، ص163-139.

کریمی مله و همکاران (1389). تهدیدات سیاسی امنیت ملی از دیدگاه امام خمینی. مطالعات راهبردی، 13(49)، ص 110-83.

گرجی، ابراهیم؛ هاشمیان، مسعود (1386). تحلیل تطبیقی مؤلفه‌های امنیت اقتصادی در ایران. مطالعات دفاعی استراتژیک، شماره 29، ص87-55.

ماندل، رابرت (1388). چهره متغیر امنیت ملی. ترجمه پژوهشکده مطالعات راهبردی. تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.

مصطفی‌نژاد، رسول (1388). ارزیابی امنیت اقتصادی و درآمدهای مالیاتی در اقتصاد ایران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، رشته اقتصاد نظری. دانشگاه پیام نور.

میرمحمدی، سید محمد (۱۳۸۲). تأثیر متقابل امنیت اقتصادی و اقتصاد زیرزمینی. تهران: دانشگاه عالی دفاع ملی.

هاشمی، محمد (1398). حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

وینسنت، آندرو (1381). نظریه‌های دولت. ترجمه حسین بشیریه. تهران: نشر نی.

Buzan, B., Wæver, O. & De Wilde, J. (1998). Security: a new framework for analysis. Lynne Rienner Publishers.

Clapp, J.E. (2000). Dictionary of Law. New York: Random House Publication.

Garner, B.A. (2004). Black's Law Dictionary. USA: Thomson Press.

Udovič, B. (2006). Economic Security: Large and Small States in Enlarged European Union. University of Ljubljana, Faculty of Social Sciences, Centre of International Relations. Available at:
http: //www.ceeisaconf.ut.ee/orb.aw/class=file/action=preview/id=6445/Udovic.doc

Wysokińska, Z. (2013). Transition to a Green Economy in The Context of Selected European and Global Requirements for Sustainable Development. Comparative Economic Research, 16(4), P.203-226.