تجزیه و تحلیل تأثیر چالش‌ها و منازعات بحران سوریه بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران

محورهای موضوعی : سیاست پژوهی ایرانی (سپهر سیاست سابق)

محمد ابراهیمی ¹ (دانشجوی دکتری، گروه علوم سیاسی، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران.)
علی محسنی ² (دانشیار، گروه علوم سیاسی، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران)
عباس برجوئی فرد ³ (دانشجوی دکتری امنیت ملی، دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی، تهران، ایران.)

تاریخ دریافت : 1401/05/18 تاریخ پذیرش : 1402/05/22 تاریخ انتشار : 1402/04/01

کلید واژه: امنیت سیاسی, امنیت ملی, جمهوری اسلامی ایران, عراق, سوریه,

چکیده مقاله :

هدف پژوهش حاضر بررسی تاثیر چالش‌ها و منازعات بحران سوریه بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و بهره‌گیری از رویکردهای استنباطی و اسنادی انجام شده است. نتایج حاکی از آن است که چالش‌ها و منازعات بحران سوریه ابعادی فراتر از نارضایتی‌های سیاسی و چالش‌های قومی، هویت و مذهبی داخلی داشته، و ریشه در دخالت منفی و رقابت‌های قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای برای کسب نفوذ بیشتر دارد. همچنین پیامدهای آن بر ترتیبات امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران عبارتند از: تهدیدات امنیت نظامی، تهدیدات امنیت سیاسی، تهدیدات امنیت اجتماعی، و تهدیدات امنیت اقتصادی. همه این موارد امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران را با چالش جدی مواجه نموده است.

چکیده انگلیسی:

The purpose of the present study is to review challenges and conflicts related to the Syrian crisis on the national security of the Islamic Republic of Iran. The research method was descriptive-analytic and it was conducted using library sources and inferential and documentary approaches. The results convey that challenges and disputes related to the Syrian crisis have aspects more than just political disagreements or ethnic, identity, and religious challenges. They are rooted in the negative interference and competition of regional and super-regional powers to gain more penetration in the Middle East. The consequences of this process on the Islamic Republic of Iran include: threatening military, political, social, and economic security which creates serious challenges for the national security of the Islamic Republic of Iran.

منابع و مأخذ:

آجرلو، حسین (1390). تحولات سوریه: ریشه‌ها و چشم‌اندازها. مطالعات خاورمیانه، 18(3).

آدمی، علی؛ کشاورز مقدم، الهام (1394). جایگاه مجموعه امنیتی محور مقاومت در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران. مطالعات سیاسی جهان اسلام، 4(14).

آذرشب، محمدتقی و همکاران ( 1396). جایگاه امنیت در مکتب کپنهاگ: چارچوبی برای تحلیل. علوم سیاسی، 13(40).

اسماعیل‌زاده امامقلی، یاسر؛ احمدی فشارکی، حسنعلی (1395). داعش و امنیت ملی ایران با تکیه بر مکتب کپنهاگ. پژوهش‌های راهبردی سیاست، 5(18).

اکرمی‌نیا، محمد (1399). رویکردهای سیاست خارجی ترکیه در قبال گروه‌های تارشگری در سوریه و تأثیر آن بر امنیت نظامی جمهوری اسلامی ایران. مطالعات بین رشته‌ای دانش راهبردی، 10(40).

بابایی، موسی حامد ( 1394). تأثیر عوامل ژئوپلیتیکی قفقاز جنوبی بر انتخاب راهبرد دفاعی جمهوری اسلامی ایران. رساله دکتری. تهران: دانشگاه عالی دفاع ملّی.

بازرگان، ابوالفضل؛ پوراحمدی میبدی، حسین (1397). ابعاد سیاسی و امنیتی حمایت از سوریه در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران. رهیافت‌های سیاسی و بین‌الملل، 9(3).

بوزان، باری (1389). مردم؛ دولت‌ها و هراس. ترجمه پژوهشکده مطالعات راهبردی. تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی، چاپ دوم.

خامنه‌ای، سید علی (02/3/1397). بیانات در دیدار مسئولان نظام. قابل دسترس در:

https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=39655

خامنه‌ای، سید علی (10/7/1398). دیدار مجمع عالی فرماندهان سپاه با فرمانده کل قوا. قابل دسترس در:

https://farsi.khamenei.ir/news-content?id=43615

دارایسدل، آلاسدایر؛ بلیک، جرالد اچ. (1368). جغرافیای سیاسی خاورمیانه و شمال آفریقا. ترجمه علی دره شیری. تهران: جغرافیا.

دهقانی فیروزآبادی، سید جلال (۱۳۹۱). سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران. تهران: انتشارات سمت.

ذوالفقاری، مهدی؛ ابوذر، عمرانی (1396). تأثیر ظهور داعش بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران. پژوهش‌های سیاسی جهان اسلام، 7(2)، ص195-169.

ذوعلم، علی (1384). تأملی در مفهوم چالش؛ واژه چالش در ادبیات اجتماعی-‌ فرهنگی ایران. زمانه، 4(36).

ربیعی، حسین؛ نقدی، جعفر؛ نجفی، سجاد (1396). بحران سوریه و امنیت ملی ایران از دیدگاه نظریه موازنه تهدید. تحقیقات سیاسی و بین‌المللی، 9(30)، ص61-87.

روشندل، جلیل (1374). امنیت ملی و نظام بین‌الملل. تهران: انتشارات سمت.

سیمبر، رضا؛ قاسمیان، روح‌الله (1393). مؤلفه‌های اساسی محیط امنیتی ایران و سوریه. پژوهش‌های راهبردی سیاست، 3(9).

شمس دولت‌آبادی، محمدرضا (1388). علائق ژئوپلیتیکی و استراتژی ملی؛ مورد ایران نسبت به آسیای مرکزی. تهران: دانشگاه عالی دفاع ملی.

صادقی، سید شمس‌الدین؛ اخوان کاظمی، مسعود؛ لطفی، کامران (1394). بحران سوریه و مناقشه ژئوپلیتیکی قدرت‌های منطقه‌ای. مطالعات سیاسی جهان اسلام، 4(16)، ص107-128.

صالح‌نیا، علی، بختیاری، حسین (1397). اولویت‌بندی تهدیدات امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران با روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP). مطالعات راهبردی، 8(27).

طحامنش، علیرضا؛ قدیری، حجت‌الله (1391). سلفی‌گری در عراق جدید و تأثیر آن بر مباحث قومی و امنیتی جمهوری اسلامی ایران. امنیت‌پژوهی، سال 11(37).

عباسی (اشلقی)، مجید (1394). بحران سوریه تبلور نظریه واقع‌گرایی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران. رهیافت انقلاب اسلامی، 9(32)، ص85-104.

عزتی، مرتضی؛ دهقان، محمد علی(1387). امنیت اقتصادی در ایران. تهران: دفتر مطالعات اقتصادی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.

عسگرخانی، ابومحمد؛ عبدالسلام، تقی (1395). بررسی تطبیقی سیاست خارجی ایران و ترکیه در قبال بحران سوریه از سال 2010 تا 2015. علوم سیاسی، 12(37).

فیروزآبادی، سید حسن (1393). تکفیری‌های داعش را بشناسیم. تهران: نشر دانشگاه عالی دفاع ملی.

کمالی، محمدرضا (1393). نقش عوامل ژئوپلیتیک کشور عربستان در تدوین راهبرد دفاعی جمهوری اسلامی ایران. رساله دکتری. تهران: دانشگاه عالی دفاع ملّی.

ماندل، رابرت (1387). چهره متغیر امنیت ملی. تهران: مطالعات راهبردی.

نیاکوئی، امیر؛ بهمنش، حسین (1391). بازیگران معارض در بحران سوریه: اهداف و رویکردها. روابط خارجی، شماره4.

Ahmadi, Gh. & Bahrami, Z. (2015). US performance in Chemical disarmament Syrian. Defense Policy Magazine, 23(3), p.199-227.

Definition of National Security. Macmillan Publishers limited, 2010.

Ghasemian, R. (2013). Investigation into Syrian developments Roots, actors andoutcomes. Tehran: Publications of the Secretariat of Islamic Awakening Studies.

Wolfers, A. (1962). Discord and Collaboration. Baltimore: Johns Hopkins.