بررسی تطبیقی شخصیت پردازی و طرح داستان در مقامات حمیدی و مقامات حریری

محورهای موضوعی : شعر

هدیه خنافره ¹ , منصوره تدینی ² , مسعود پاکدل ³ , فرزانه رحمانیان ⁴

1 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رامهرمز
2 - استادیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رامهرمز
3 - استادیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رامهرمز
4 - استادیار زبان و ادبیات عرب، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رامهرمز

تاریخ دریافت : 1400/02/29 تاریخ پذیرش : 1400/02/29 تاریخ انتشار : 1400/02/01

کلید واژه:

چکیده مقاله :

مقامه یکی از انواع داستان‌های کهن است که با نثر مصنوع آمیخته با شعر، در مورد قهرمانی است که به صورت ناشناس در حکایت ها ظاهر می شود و به قصد گدایی، حوادثی را به وجود می آورد و همین که در پایان کار شخصیتش شناخته می شود، ناپدید می گردد تا آنکه دوباره در هیبتی دیگر در مقامه بعدی ظاهر گردد. مقامات حمیدی در شمار کتاب‌های بسیار مهم در زبان عربی و فارسی است. حمیدی با برگزیدن قالب داستان و بهره‌گیری از اصول داستان‌نویسی، همچنین گزینش حوادث این داستان‌ها از واقعیت‌های زندگی و انتخاب شخصیت‌های داستانی از مردمی که در میانشان زندگی می‌کند، همراه با ویژگی‌های فردی و اجتماعی آنان، شیوه نویسندگی مقامات را به سبک نویسندگان رئالیستی نزدیک ‌گرداند. جوشش زندگی از درون حوادث مقامات، به همراه کنش شخصیت‌های واقعی در صحنه‌های آن و تأثیر فضای معنوی، اخلاقی، اجتماعی، مادی، علمی و ادبی بر شخصیت‌ها، حقیقت مانندی داستان‌ها را تحقق می‌بخشد. در این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی تلاش شده است تا مهم ترین داستان در مقامات حمیدی و حریری بررسی گردد.

چکیده انگلیسی:

Maghame is one of the types of ancient stories that with artificial prose mixed with poetry, are about a hero who appears anonymously in anecdotes and creates events with the intention of begging, and as soon as his character is known, it disappears until appear again in another awe in the next Maghame. Hamidi's Maghamat is one of the most important books in Arabic and Persian. Hamidi, by choosing the format of the story and using the principles of storytelling, as well as selecting the events of these stories from the realities of life and choosing fictional characters from the people who live among them, along with their individual and social characteristics, brought the writing style close to realist writers. The effervescence of life through the events of Maghamat, together with the action of the real characters in its scenes and the influence of the spiritual, moral, social, material, scientific and literary atmosphere on the characters, realizes the truthfulness as the stories. In this research, it has been tried to investigate the most important story in Hamidi and Hariri's Maghamat by a descriptive-analytical method.

منابع و مأخذ:

کتابنامه

اخوت، احمد. 1371ش، دستور زبان داستان، چاپ اوّل، اصفهان: انتشارات فردا.

اسکولز، رابرت. 1379ش، ساختارگرایی در ادبیّات، فرزانه طاهری، تهران: انتشارات آگاه.

انزابی نژاد، رضا. 1372ش، تصحیح مقامات حمیدی، چاپ دوم، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.

براهنی، رضا. 1362ش، قصه نویسی، چاپ سوم، تهران: نشر نو.

برنتس، هانس. 1384ش، مبانی نظری ادبی، محسن ابوالقاسمی، چاپ اول، تهران: انتشارات ماهی.

ج.م.عبد الجلیل. 1376ش، تاریخ ادبیّات عرب، ترجمه آ.آذرنوش، تهران: امیرکبیر.

خطیبی، حسین. 1366ش، فن نثر در ادب پارسی، تهران: زوار.

داد، سیما. 1378ش، فرهنگ اصطلاحات ادبی، چاپ دوم، تهران: انتشارات مروارید.

دقیقیان، شیرین دخت. 1371ش، منشأ شخصیّت در ادبیّات داستانی، ناشر مؤلف.

سیبر، هری. 1389ش، پیکارسک، ترجمه فرزانه طاهری، تهران: مرکز.

الشریشی، ابوالعباس و احمد بن عبد المؤمن القیسی. 1998م، شرح مقامات حریری، بیروت: المکتبة العصریة.

شمسیا ، سیروس. 1374ش، انواع ادبی، چاپ سوم، تهران: انتشارات فردوسی.

شمیسا، سیروس. 1386ش، سبک ‌شناسی نثر، تهران: میترا.

عبدالهیان، حمید. 1381ش، شخصیّت و شخصیّت پردازی در داستان معاصر، تهران: انتشارات آن.

غنیمی هلال، محمد. 1373ش، ادبیات تطبیقی، ترجمه سیدمرتضی آیت‌الله‌زاده شیرازی، تهران: امیرکبیر.

الکعبی، ضیاء. 2005م، السرد العربی القدیم، بیروت: المؤسسة العربیة للدراسات والنشر.

کنی، ویلیام پاتریک. 1380ش، چگونه ادبیات داستانی را تحلیل کنیم، ترجمه مهرداد ترابی نژاد و محمد حنیف، تهران: نشر زیبا.

مککی، رابرت. 1387ش، داستان: ساختار، سبک و اصول فیلمنامه نویسی، محمد گذرآبادی، چاپ دوم، نشر هرمس: تهران.

میر صادقی، جمال. 1376ش، عناصر داستان، چاپ سوم، تهران: انتشارت سخن.

وبستر، راجر. 1380ش، درآمدی بر پژوهش‌های نظریه ادبی، ترجمه مجتبی ویسی، تهران: انتشارات سپیده سحر.

ولک، رنه. 1382ش، تاریخ نقد جدید، سعید ارباب شیرانی، جلد دوم، چاپ سوم، تهران: انتشارات امیرکبیر.

 

مقالات

پروینی و دیگران. تابستان 1391ش، «واکاوی عناصر نمایشی در مقامات حریری»، مجله انجمن ایرانی زبان و ادبیات عربی، شماره 23، صص 125- 148.

جمشیدی، فاطمه و شهناز امینی چرمهینی. 1397ش، «تأثیر شعر و اندیشه­های عمر خیام بر عبدالوهاب البیاتی»، فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی دانشگاه آزاد اسلامی واحد جیرفت، سال دوازدهم، شماره 46، صص 207- 234.

حریرچی، فیروز، و حسن مجیدی. «بررسی مقامات ابوالقاسم حریری»، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، صص 45- 64.

راغب، محمد. 1391ش، «گسترش پیرنگ در مقامات حمیدی(رویکردی ریخت‌شناختی-روایت‌شناختی)»، ادب فارسی، 2(2)، صص 103-124.

شرکت مقدم، صدیقه. 1388ش، «مکتب­های ادبیات تطبیقی»، فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی دانشگاه آزاد اسلامی جیرفت، سال سوم، شماره 12، صص 51- 71.

ممتحن، مهدی و محبوبه بهمنی. زمستان 1391ش، «بررسیتطبیقیاندیشه‌هایعلامهاقباللاهوریوامیرالشعراشوقی»، فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی دانشگاه آزاد اسلامی واحد جیرفت، سال ششم، شماره 24، صص 7-21.

Bibliography

Ekhvat, Ahmad 1992, Grammar of the story, first edition, Isfahan: Farda Publications.

Scholes, Robert. 2000, Structuralism in Literature, Farzaneh Taheri, Tehran: Agah Publications. Enzabi Nejad, Reza 1993, edited by Hamidi Maghamat, second edition, Tehran: University Publishing Center.

Braheni, Reza 1983, Story Writing, Third Edition, Tehran: No Publication.

Brents, Hans. 2005, Literary Theoretical Foundations, Mohsen Abolghasemi, First Edition, Tehran: Mahi Publications

J.M, Abdoljalil, 1997, History of Arabic Literature, translated by A. Azarnoush, Tehran: Amirkabir. Khatibi, Hussein 1987, Prose in Persian Literature, Tehran: Zavar.

Dad, Sima. 1999, Dictionary of Literary Terms, Second Edition, Tehran: Morvarid Publications. Daqiqian, Shirin Dokht. 1992, The Origin of Personality in Fiction, Moalef Publisher.

Cyber, Harry. 2010, Peykarsak, translated by Farzaneh Taheri, Tehran: Markaz.

Al-Sharishi, Abu al-Abbas and Ahmad ibn Abd al-Mu'min al-Qaisi. 1998, Description of Hariri Maghamat, Beirut: Al-Maktabah Al-Asriya.

Shamsia, Sirus. 1995, Literary Types, Third Edition, Tehran: Ferdowsi Publications.

Shamisa, Sirus. 2007, Prose epistemology, Tehran: Mitra.

Abdolhian, Hamid 2002, Personality and characterization in contemporary fiction, Tehran: Anne Publications.

Ghanimi Helal, Mohammad 1994, Comparative Literature, translated by Seyed Morteza Ayatollahzadeh Shirazi, Tehran: Amirkabir.

Al-Kabi, Ziya, 2005, Al-Sard Al-Arabi Al-Qadim, Beirut: Al-Arabiya Foundation for Studies and Publishing.

Kenny, William Patrick. 2001, How to Analyze Fiction Literature, translated by Mehrdad Torabinejad and Mohammad Hanif, Tehran: Ziba Publishing.

McKee, Robert. 2008, Story: Structure, style and principles of screenwriting, Mohammad Gozarabadi, second edition, Hermes Publishing: Tehran.

Mir Sadeghi, Jamal. 1997, Elements of the Story, Third Edition, Tehran: Sokhan Publishing.

Webster, Roger. 2001, An Introduction to Literary Theory Research, translated by Mojtaba Veisi, Tehran: Sepideh Sahar Publications.

Welk, René. 2003, History of New Criticism, Saeed Arbab Shirani, Volume 2, Third Edition, Tehran: Amirkabir Publications.

 

Articles

Parvini and others. Summer 2012, "Analysis of Dramatic Elements in Hariri's Maghamat", Journal of the Iranian Association of Arabic Language and Literature, No. 23, pp. 125-148.

Jamshidi, Fatemeh and Shahnaz Amini Charmahini. 2018, "The Impact of Omar Khayyam's Poetry and Thoughts on Abdolvahab Al-Bayati", Quarterly Journal of Comparative Literature Studies, Islamic Azad University, Jiroft Branch, Vol. 12, No. 46, pp. 207-234.

Haririchi, Firooz, and Hassan Majidi. "A Study of Abolghasem Hariri's Maghamat", Journal of the Faculty of Literature and Humanities, University of Tehran, pp. 45-64.

Ragheb, Mohammad 2012, "Expansion of plot in Hamidi Maghamat (morphological-narrative approach)", Persian literature, 2 (2), pp. 103-124.

Moghaddam Company, Sedigheh. 2009, "Schools of Comparative Literature", Quarterly Journal of Comparative Literature Studies, Islamic Azad University of Jiroft, Third Year, No. 12, pp. 51-71.

Momtahen, Mehdi and Mahboubeh Bahmani. Winter 2012, "Comparative study of the ideas of Allameh Iqbal Lahori and Amir al-Shoara Shoghi", Quarterly Journal of Comparative Literature Studies, Islamic Azad University, Jiroft Branch, Year 6, No. 24, pp. 7-21.