جلوه کار و کوشش از نگاه حکیم سنایی، حکیم انوری و خاقانی شروانی

محورهای موضوعی : شعر

محمد رعیت ¹ (دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد)
محمد شاه بدیع زاده ² (استادیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد)
محمود مهدوی دامغانی ³ (دانشیار بازنشسته زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد)

تاریخ دریافت : 1400/02/29 تاریخ پذیرش : 1400/02/29 تاریخ انتشار : 1400/02/01

کلید واژه:

چکیده مقاله :

کنکاش در اعماق ادبیات کهن ایران، به عنوان یک سند مهم تاریخی، موجب آشنایی بیش‌تر ما با گذشته اجتماعی خویش می‌شود؛ کار و تلاش برای استمرار حیات و رفع نیازهای خویشتن و همنوعان به عنوان یک ضرورت از گذشته تا به امروز بوده است. وجود ضرب المثل‌های فراوان در خصوص کار و تلاش نشان‌دهنده اهمیت آن نزد بزرگان و دقت مردمان در گسترش فرهنگ کار می‌باشد. به عنوان فرهنگ ادب عامه و نگاه جامعه شناختی با مراجعه به دیوان سنایی، انوری و خاقانی، به عنوان سردمداران نقد اجتماعی، می‌بینیم که سنایی پس از دوران تحول، به نقد جامعه و به ویژه مشاغل پرداخته و با شجاعتی کم نظیر از نقد شاه تا گدا پروا ندارد و مخالف سرسخت بیکاری است. انوری تعدد و تنوع مشاغل را لازمه کار اجتماعی دانسته و با توجه به زبان و بیان ساده و نزدیک به گفتارش، امثال و حکم بسیاری در خصوص کار از او به جا مانده است.

چکیده انگلیسی:

Exploring the depths of ancient Iranian literature, as an important historical document, leads us to become more familiar with our social past; Work and effort to continue living and meeting the needs of self and fellow human beings has been a necessity from the past to the present. The existence of many proverbs about work and effort shows its importance to the elders and the accuracy of the people in spreading the culture of work. As a culture of popular literature and sociological view, referring to Sanai, Anvari and Khaghani Divan, as the leaders of social criticism, we see that Sanai, after the transformation period, criticized society, especially jobs, and he doesn't have fear of criticizing king to beggar with a unique courage and he is strongly opposed to unemployment. Anwari considers the multiplicity and variety of jobs as a necessity of social work, and according to his simple language and expression which is close to his speech, many proverbs and rulings about work have been left from him.

منابع و مأخذ:

 

کتابنامه

انـوری. 1372ش، دیـوان، به اهتـمام محـمدتقـی مدرس رضـوی، تهران: انتشارات علـمی و فرهـنگی.

بهمنیار، احمد. 1369ش، داستان نامه بهمنیاری، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

پورهمایون، علی اصغر. 1344ش، اقتصاد، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

پیرو، آلن. 1370ش، فرهنگ علوم اجتماعی، ترجمه باقر روحانی، تهران: مؤسسه کیهان.

توسلی، غلامعباس. 1376ش، جامعه شناسی کار و شغل، تهران: انتشارات سمت.

چند بهار، لاله تیک.1380ش، بهار عجم، تصحیح دکتر دزفولیان، تهران: انتشارات طلایه.

حکیم سنایی. 1329ش، حدیقة الحقیقة و شریعة الطریقة، تصحیح محمدتقی مدرس رضوی، تهران: دانشگاه تهران.

خاقانی شروانی. 1368ش، دیوان، تصحیح دکتر ضیاء الدین سجادی، تهران: انتشارات زوار.

دشتی، علی. 1364ش، خاقانی شاعری دیر آشنا، تهران: انتشارات اساطیر.

راوندی‌، مرتضی. ۱۳۴۱ش، تاریخ‌ اجتماعی‌ ایران‌، تهران‌: انتشارات‌ امیرکبیر.

شعبانی، رضا. 1388ش، مبانی تاریخ اجتماعی ایران، چاپ نهم، تهران: انتشارات قومس.

شفیعی کدکنی، محمدرضا. 1380ش، تازیانه‌های سلوک، تهران: انتشارات آگاه.

شفیعی کدکنی، محمدرضا. 1389ش، مفلس کیمیا فروش، تهران: انتشارات سخن.

شهیدی، سیدجعفر. 1387ش، شرح لغات و مشکلات دیوان انوری، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.

کزازی، میرجلال الدین. 1376ش، رخسار صبح، تهران: نشر مرکز.

گلچین معانی، احمد. 1380ش، شهر آشوب در شعر فارسی، تهران: نشر روایت.

محمدخانی، علی اصغر و محـمود فتـوحی. 1385ش، شوریـده‌ای در غزنـه، تـهران: انتشارات سخـن.

محمودی بختیاری، علیقلی. 1353ش، زمینه فرهنگ و تمدن ایران، تهران: نشر مدرسه عالی بازرگانی.

مسعودِ سعد سلمان. 1365ش، دیوان، تصحیح دکتر مهدی نوریان، اصفهان: انتشارات کمال.

معدن کن، معصومه. 1375ش، نگاهی به دنیای خاقانی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.

معیدفر، سعید. 1380ش، فرهنگ کار، تهران: مؤسسه کار و تأمین اجتماعی.

معین، محمد. 1387ش، فرهنگ فارسی نوین، تهران: انتشارات بهزاد.

 

مقالات

آقاجانی چاوشی. 1390ش، «شهرآشوب در شعر مسعود سعد سلمان»، مجله زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی فسا، شماره 3.

جعفری، مصطفی و محمود حبیبی. 1381ش، «فرهنگ کار»، ماهنامه تدبیر، شماره 125.

فرهادی، مرتضی. 1390ش، «حرکت و کار در اندیشه و آیین‌های ایرانی و یونانی»، فصلنامه علوم اجتماعی، شماره 55.

فیوضات، ابراهیم و مجید حسینی نثار. بهار و تابستان1383ش، «بررسی جایگاه کار و کوشش در شعر فارسی»، پژوهشنامه علوم انسانی، شماره 32-31، صص130-105.

موسوی سیرجانی، سهیلا. 1391ش، «تطبیق مفهوم توکل در نگاه خواجه عبدالله انصاری و سنایی»، فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی، پاییز، شماره 23.

وکیلی، افشین. 1392ش، «بررسی مفهوم کار»، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، مجله موج، شماره 6و7.

Bibliography

Anvari, 1993, Divan, by Mohammad Taqi Modarres Razavi, Tehran: Scientific and Cultural Publications.

Bahmanyar, Ahmad 1990, Bahmanyari story book, Tehran: University of Tehran Press. Pourhamayoun, Ali Asghar. 1965, Economics, Tehran: University of Tehran Press.

Piero, Allen. 1991, Culture of Social Sciences, translated by Baqer Rouhani, Tehran: Kayhan Institute. Tavassoli, Gholamabbas 1997, Sociology of Work and Occupation, Tehran: Samat Publications. Chand Bahar, Laleh Tik. 2001, Ajam Bahar, edited by Dr. Dezfulian, Tehran: Talaieh Publications. Hakim Sanaei. 1950, Hadith of Truth and Sharia of the Way, edited by Mohammad Taghi Modarres Razavi, Tehran: University of Tehran.

Khaghani, Shervani, 1989, Divan, edited by Dr. Ziauddin Sajjadi, Tehran: Zavar Publications.

Dashti, Ali 1985, Khaghani, a well-known poet, Tehran: Asatir Publications.

Ravandia, Morteza 1962, Social History of Iran, Tehran: Amirkabir Publications.

Shabani, Reza 2009, Fundamentals of Social History of Iran, ninth edition, Tehran: Qoms Publications.

Shafiee Kadkani, Mohammad Reza. 2001, Behavior Whips, Tehran: Agah Publications.

Shafiee Kadkani, Mohammad Reza. 2010, Poor Kimia Forosh, Tehran: Sokhan Publications.

Shahidi, Seyed Jafar 2008, Description of words and problems of Anvari Divan, Tehran: Scientific and cultural publications.

Kazazi, Mir Jalaluddin 1997, Rokhsar Sobh, Tehran: Markaz Publishing.

Anthology of meanings, Ahmad 2001, The City of Chaos in Persian Poetry, Tehran: Narration Publishing.

Mohammad Khani, Ali Asghar and Mahmoud Fotouhi. 2006, Shurideh in Ghazne, Tehran: Sokhan Publications.

Mahmoudi Bakhtiari, Aliqoli 1974, Background of Iranian Culture and Civilization, Tehran: Publication of the Higher School of Commerce.

Masoud Saad Salman. 1986, Divan, edited by Dr. Mehdi Nourian, Isfahan: Kamal Publications.

Madan Kan, Masoumeh. 1996, Taking a Look at Khaghani's World, Tehran: University Publishing Center.

Moeidfar, Saeed 2001, Culture of Work, Tehran: Institute of Labor and Social Security.

Moin, Mohammad 2008, Modern Persian Culture, Tehran: Behzad Publications.

 

Articles

Aghajani Chavoshi. 2011, "City of Chaos in the Poetry of Massoud Saad Salman", Journal of Persian Language and Literature, Islamic Azad University of Fasa, No. 3

Jafari, Mustafa and Mahmoud Habibi. 2002, "Work Culture", Tadbir Monthly, No. 125.

Farhadi, Morteza 2011, "Movement and work in Iranian and Greek thought and mirrors", Social Sciences Quarterly, No. 55.

Fayuzat, Ibrahim and Majid Hosseini Nisar. Spring and Summer 2004, "Study of the status of work and effort in Persian poetry", Journal of Humanities, No. 32-31, pp. 130-105.

Mousavi Sirjani, Soheila. 2012, "Application of the concept of trust in the view of Khajeh Abdullah Ansari and Sanaei", Quarterly Journal of Comparative Literature Studies, Fall, No. 23.

Vakili, Afshin 2013, "Study of the concept of work", Institute of Humanities and Cultural Studies, Moj Magazine, No. 6 and 7.