بررسی تطبیقی «ابومسلم‌نامه» ابوطاهر طرسوسی و «ابومسلم الخراسانی» جرجی زیدان

محورهای موضوعی : شعر

عسگر بابازاده اقدم ¹ , حسین تک تبار فیروزجایی ²

1 - عضو هیأت علمی دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم(دانشکده علوم قرآنی خوی)
2 - عضو هیأت علمی دانشکده ادبیات دانشگاه قم

تاریخ دریافت : 1396/08/18 تاریخ پذیرش : 1396/08/18 تاریخ انتشار : 1396/08/01

کلید واژه:

چکیده مقاله :

داستان‌پردازی و روایت درباره ابومسلم خراسانی و قیام وی همواره محل بحث ادیبان و مورخان و دیگر صاحبنظران بوده و هر کس به فراخور گرایش فکری و مسلک خویش درباره آن سخن‌سرایی کرده‌اند. در این میان دو تن از صاحبنظران ادب عربی و فارسی؛ جرجی‌زیدان و ابوطاهر طرسوسی با نگرشی خاص به مسأله ابومسلم و قیام وی پرداخته‌ و مفاهیم متفاوت و گاه متناقضی از وی ارائه کرده‌اند. با توجه به جایگاه ابومسلم خراسانی، مقالـه پیش‌ رو بر آن است تا با روش تطبیقی، به مقایسـه ساختاری و محتوایی داستان‌های ابومسلم الخراسانی و ابومسلم نامه بپردازد. نتایج تحقیق نشان می‌دهد نشانه‌ای از تأثیر و تأثر میان این دو داستان وجود ندارد؛ شخصیت واقعی ابومسلم در هر دو اثر تا حدودی تحریف شده و زیدان هم در رعایت معیارهای شکلی و هم در زمینه محتوایی داستانش، موفق‌تر از طرسوسی عمل کرده است.

چکیده انگلیسی:

Narration and recounting about Abu Muslim Khorasani and his uprising have always been the literati and historians and each described it according to their own understanding and attitude. Amongst all two Arabic and Persian literati – Jurji Zaydan and Abu Taher Tarsusi have studied Abu Muslim issue with a special attitude and offered various concepts as well as contradict ones. According to his status, the present paper intends to compare the structure and the content of Abu Muslim Khorasani and Abu Muslim Nameh's stories. The results show that there is no evidence of effect and affect between two stories. The real character of Abu Muslim has been distorted somehow in both works; Zeaydan has been more successful in considering the form and content both rather than Tarsusi.

منابع و مأخذ:

کتابنامه

براهنی، رضا. 1368ش، قصه‌نویسی، چاپ اول، تهران: انتشارات البرز.

پارسا نسب، محمد. ۱۳۸۹ش، نظریه و نقد رمان تاریخی فارسی، تهران: نشر چشمه.

زیدان، جرجی. ۱۹۹۸م، ابومسلم الخراسانی، بیروت: دار صادر.

الصاوی، محمود. ۲۰۰۰م، کتابات جرجی زیدان، بیروت: دار الهدایه للنشر.

طرسوسی، ابوطاهر. بی ‌تا، حماسـﺔ ابومسلم خراسانی، به کوشش اقبال یغمایی، تهران: انتشارات گوتنبرگ.

الفاخوری، حنا. ۱۴۲۴ق، الجامع فی تاریخ الأدب العربی، ج ۲، قم: منشورات ذوی القربی.

فرزاد، عبدالحسین. ۱۳۷۶ش، درباره نقد ادبی، تهران: نشر قطره.

القاعود، حلمی‌ محمد. ۲۰۰۹م، الروایة التاریخیة فی أدبنا الحدیث، دسوق: دار العلم والایمان للنشر.

محجوب، محمدجعفر. ۱۳۸۲ش، ادبیات عامیانـه ایران، به کوشش حسن ذوالفقاری، تهران: نشر چشمه.

المحص، محمدجواد. ۲۰۰۴م، روایات جرجی زیدان، اسکندریه: مکتبة النهضة المصریة.

مورگان فورستر، ادوارد. ۱۳۵۲ش، جنبه‌های رمان، ترجمه ابراهیم یونسی، تهران: انتشارات امیرکبیر.

میرصادقی، جمال. ۱۳۸۵ش، عناصر داستان، تهران: انتشارات سخن.

نجم، محمد یوسف. ۱۹۷۹م، القصة فی الأدب العربی الحدیث، بیروت: دار صادر.

نجم، محمد یوسف. 1982م، فن القصة، الطبعة الخامسة، بیروت: دار الثقافة.

واحد دوست، مهوش. ۱۳۸۹ش، رویکردهای علمی ‌به اسطوره شناسی، تهران: انتشارات سروش.

 

مقالات

احمد سلطانی، منیره و ارشد، معصومه. ۱۳۹۲ش، «بررسی و نقد عناصر عامیانه در ابومسلم نامه»، مجلـه نقد ادبی، دانشگاه آزاد واحد تهران مرکزی، شماره ۱۲، صص ۱-۱۷.

بابازاده اقدم، عسگر و شکیب، محمود. ۱۳۹۰ش، «بررسی تطبیقی ابومسلم خراسانی جرجی زیدان و سیاه‌پوشان صنعتی‌زاده»، مجلـه علمی ‌پژوهشی انجمن زبان و ادب عربی، شماره ۲۰، صص ۸۵- ۱۰۶.

پروینی، خلیل. ۱۳۸۱ش، «نگاهی به داستان و اجزای تشکیل دهنده آن»، مجلـه علمی ‌پژوهشی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، صص۴۹۷- ۵۱۶.

جعفری قنواتی، محمد. ۱۳۸۵ش، «اجتماعیات در ابومسلم نامه»، کتاب ماه علوم اجتماعی، اردیبهشت و خرداد، شماره ۱۰۳، صص ۴۴- ۴۷.

سعادت، اسماعیل. ۱۳۸۴ش، «ابومسلم نامه»، دانشنامـه زبان و ادب فارسی، ج1، تهران، فرهنگستان زبان و ادب فارسی، صص 175- 176.

کرمی‌پور، حمید و خالقیان، مجید. ۱۳۹۳ش، «بررسی محتوایی روایت ابومسلم خراسانی»، فصلنامـه تخصصی سبک شناسی نظم و نثر فارسی، شماره چهارم، صص ۴۳۷- ۴۵۵.

 

Bibliography

Baraheni, Reza; Narration (ghesse nevisi); First Printing, Tehran: Alborz Publications, 1989.

Parsa Nasab, Mohammad; the theory and critique of Persian historical novel; Tehran: Nashr cheshmeh, 2010.

Zydan, Gurji; Abu Muslem Al-khorāsani; Beirut: Dar sader, 1998.

Al-Sawi, Mahmud; Georgi Zidan's Books; Beirut: Dar-al-hedayah Le al-nashr, 2000.

Tarsusi, Abu Taher; Hamas of Abu Muslim Khorasani: Iqbal Yaghmaei, Tehran: Gothenberg Publishing.

Al-Fakhoury, Hanna; The Complete History of Arabic Literature; 11: Publications of zavi al-Qorba, 1424.

Farzad, Abdolhossein; About literary criticism; Tehran: The publication of the Ghatra, 1997.

Al-Qaoud, Helmi Muhammad; Historical Narratives in Modern Literature; Desouq: Dar Al-elm and Al-iman Publishing, 2009.

Mahjob, Mohammad Jafar; Popular Iran Literature; Tehran: Nashr cheshmeh, 1382.

Al-Mahs, Mohammad Jawad; The Novels of Jurji Zeidan; Iskandarieh: Maktabat al-nahzah al-mesreyah, 2004.

Morgan Forster, Edward; The Aspects of the Novel; Translated: Ebrahim Younesi. Tehran: Amir Kabir Publishing House, 1352.

Mirsadeghi, Jamal; Elements of the story; Tehran: Sokhan Publication, 2006.

Najm, Muhammad Yusef; The Story in Modern Arabic Literature; Beirut: Dar sader, 1979.

Najm, Muhammad Yusef, The Art of Story; 5th Edition. Beirut: Culture House(dar al-thaghafah), 1982.

Wahed doost,Mahvash; Approaches to Mythology; Tehran: Soroush Publication, 2010.

 

Articles

Ahmad Sultani, Monireh and Arshad, Masoumeh; "Review and Criticism of Folk Elements in Abu Moslem Letter"; Literary Criticism, Azad University, Tehran Central Branch, No. 12,1392; pp. 1-17.

Babaazadeh Aghdam, Asgar and Shakib, Mahmoud; A Comparative Study of Abu Moslem Khorasani, Gurji Zydan and Seyahpooshan by Sanatizadeh; Journal of the Arabic Language and Literature Association, vol. 20, 2011; pp. 85-106.

Parvini, Khalil; "A Look at the Story and Its Constituent Components;" Journal of the Faculty of Literature and Humanities, University of Tehran, 2002; pp. 497-516.

Jafari Ghanavati, Mohammad; "Social Sciences in Abu Musliml Letter"; Book of the Moon of Social Sciences, May 2006 and May 2006; No. 103-46; pp. 44-47.

Saadat Ismail; "Abu Musliml Letter"; {in} Encyclopedia of Persian Language and Literature. 1. Tehran, Persian Language and Literature Academy, 2005; 175-176.

Karimpour, Hamid and Khaleghian, Majid; "A study on the content of the narrative of Abu Muslim Khorasani"; Specialized chapter on the stylistics of Persian discipline and prose, No. 4, 1393; pp. 437-455.