بررسی تطبیقی «ابومسلم‌نامه» ابوطاهر طرسوسی و «ابومسلم الخراسانی» جرجی زیدان

الموضوعات :

عسگر بابازاده اقدم ¹ , حسین تک تبار فیروزجایی ²

1 - عضو هیأت علمی دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم(دانشکده علوم قرآنی خوی)
2 - عضو هیأت علمی دانشکده ادبیات دانشگاه قم

تاريخ الإرسال : 20 الخميس , صفر, 1439 تاريخ التأكيد : 20 الخميس , صفر, 1439 تاريخ الإصدار : 03 الإثنين , صفر, 1439

الکلمات المفتاحية:

ملخص المقالة :

داستان‌پردازی و روایت درباره ابومسلم خراسانی و قیام وی همواره محل بحث ادیبان و مورخان و دیگر صاحبنظران بوده و هر کس به فراخور گرایش فکری و مسلک خویش درباره آن سخن‌سرایی کرده‌اند. در این میان دو تن از صاحبنظران ادب عربی و فارسی؛ جرجی‌زیدان و ابوطاهر طرسوسی با نگرشی خاص به مسأله ابومسلم و قیام وی پرداخته‌ و مفاهیم متفاوت و گاه متناقضی از وی ارائه کرده‌اند. با توجه به جایگاه ابومسلم خراسانی، مقالـه پیش‌ رو بر آن است تا با روش تطبیقی، به مقایسـه ساختاری و محتوایی داستان‌های ابومسلم الخراسانی و ابومسلم نامه بپردازد. نتایج تحقیق نشان می‌دهد نشانه‌ای از تأثیر و تأثر میان این دو داستان وجود ندارد؛ شخصیت واقعی ابومسلم در هر دو اثر تا حدودی تحریف شده و زیدان هم در رعایت معیارهای شکلی و هم در زمینه محتوایی داستانش، موفق‌تر از طرسوسی عمل کرده است.

المصادر:

کتابنامه

براهنی، رضا. 1368ش، قصه‌نویسی، چاپ اول، تهران: انتشارات البرز.

پارسا نسب، محمد. ۱۳۸۹ش، نظریه و نقد رمان تاریخی فارسی، تهران: نشر چشمه.

زیدان، جرجی. ۱۹۹۸م، ابومسلم الخراسانی، بیروت: دار صادر.

الصاوی، محمود. ۲۰۰۰م، کتابات جرجی زیدان، بیروت: دار الهدایه للنشر.

طرسوسی، ابوطاهر. بی ‌تا، حماسـﺔ ابومسلم خراسانی، به کوشش اقبال یغمایی، تهران: انتشارات گوتنبرگ.

الفاخوری، حنا. ۱۴۲۴ق، الجامع فی تاریخ الأدب العربی، ج ۲، قم: منشورات ذوی القربی.

فرزاد، عبدالحسین. ۱۳۷۶ش، درباره نقد ادبی، تهران: نشر قطره.

القاعود، حلمی‌ محمد. ۲۰۰۹م، الروایة التاریخیة فی أدبنا الحدیث، دسوق: دار العلم والایمان للنشر.

محجوب، محمدجعفر. ۱۳۸۲ش، ادبیات عامیانـه ایران، به کوشش حسن ذوالفقاری، تهران: نشر چشمه.

المحص، محمدجواد. ۲۰۰۴م، روایات جرجی زیدان، اسکندریه: مکتبة النهضة المصریة.

مورگان فورستر، ادوارد. ۱۳۵۲ش، جنبه‌های رمان، ترجمه ابراهیم یونسی، تهران: انتشارات امیرکبیر.

میرصادقی، جمال. ۱۳۸۵ش، عناصر داستان، تهران: انتشارات سخن.

نجم، محمد یوسف. ۱۹۷۹م، القصة فی الأدب العربی الحدیث، بیروت: دار صادر.

نجم، محمد یوسف. 1982م، فن القصة، الطبعة الخامسة، بیروت: دار الثقافة.

واحد دوست، مهوش. ۱۳۸۹ش، رویکردهای علمی ‌به اسطوره شناسی، تهران: انتشارات سروش.

 

مقالات

احمد سلطانی، منیره و ارشد، معصومه. ۱۳۹۲ش، «بررسی و نقد عناصر عامیانه در ابومسلم نامه»، مجلـه نقد ادبی، دانشگاه آزاد واحد تهران مرکزی، شماره ۱۲، صص ۱-۱۷.

بابازاده اقدم، عسگر و شکیب، محمود. ۱۳۹۰ش، «بررسی تطبیقی ابومسلم خراسانی جرجی زیدان و سیاه‌پوشان صنعتی‌زاده»، مجلـه علمی ‌پژوهشی انجمن زبان و ادب عربی، شماره ۲۰، صص ۸۵- ۱۰۶.

پروینی، خلیل. ۱۳۸۱ش، «نگاهی به داستان و اجزای تشکیل دهنده آن»، مجلـه علمی ‌پژوهشی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، صص۴۹۷- ۵۱۶.

جعفری قنواتی، محمد. ۱۳۸۵ش، «اجتماعیات در ابومسلم نامه»، کتاب ماه علوم اجتماعی، اردیبهشت و خرداد، شماره ۱۰۳، صص ۴۴- ۴۷.

سعادت، اسماعیل. ۱۳۸۴ش، «ابومسلم نامه»، دانشنامـه زبان و ادب فارسی، ج1، تهران، فرهنگستان زبان و ادب فارسی، صص 175- 176.

کرمی‌پور، حمید و خالقیان، مجید. ۱۳۹۳ش، «بررسی محتوایی روایت ابومسلم خراسانی»، فصلنامـه تخصصی سبک شناسی نظم و نثر فارسی، شماره چهارم، صص ۴۳۷- ۴۵۵.

 

Bibliography

Baraheni, Reza; Narration (ghesse nevisi); First Printing, Tehran: Alborz Publications, 1989.

Parsa Nasab, Mohammad; the theory and critique of Persian historical novel; Tehran: Nashr cheshmeh, 2010.

Zydan, Gurji; Abu Muslem Al-khorāsani; Beirut: Dar sader, 1998.

Al-Sawi, Mahmud; Georgi Zidan's Books; Beirut: Dar-al-hedayah Le al-nashr, 2000.

Tarsusi, Abu Taher; Hamas of Abu Muslim Khorasani: Iqbal Yaghmaei, Tehran: Gothenberg Publishing.

Al-Fakhoury, Hanna; The Complete History of Arabic Literature; 11: Publications of zavi al-Qorba, 1424.

Farzad, Abdolhossein; About literary criticism; Tehran: The publication of the Ghatra, 1997.

Al-Qaoud, Helmi Muhammad; Historical Narratives in Modern Literature; Desouq: Dar Al-elm and Al-iman Publishing, 2009.

Mahjob, Mohammad Jafar; Popular Iran Literature; Tehran: Nashr cheshmeh, 1382.

Al-Mahs, Mohammad Jawad; The Novels of Jurji Zeidan; Iskandarieh: Maktabat al-nahzah al-mesreyah, 2004.

Morgan Forster, Edward; The Aspects of the Novel; Translated: Ebrahim Younesi. Tehran: Amir Kabir Publishing House, 1352.

Mirsadeghi, Jamal; Elements of the story; Tehran: Sokhan Publication, 2006.

Najm, Muhammad Yusef; The Story in Modern Arabic Literature; Beirut: Dar sader, 1979.

Najm, Muhammad Yusef, The Art of Story; 5th Edition. Beirut: Culture House(dar al-thaghafah), 1982.

Wahed doost,Mahvash; Approaches to Mythology; Tehran: Soroush Publication, 2010.

 

Articles

Ahmad Sultani, Monireh and Arshad, Masoumeh; "Review and Criticism of Folk Elements in Abu Moslem Letter"; Literary Criticism, Azad University, Tehran Central Branch, No. 12,1392; pp. 1-17.

Babaazadeh Aghdam, Asgar and Shakib, Mahmoud; A Comparative Study of Abu Moslem Khorasani, Gurji Zydan and Seyahpooshan by Sanatizadeh; Journal of the Arabic Language and Literature Association, vol. 20, 2011; pp. 85-106.

Parvini, Khalil; "A Look at the Story and Its Constituent Components;" Journal of the Faculty of Literature and Humanities, University of Tehran, 2002; pp. 497-516.

Jafari Ghanavati, Mohammad; "Social Sciences in Abu Musliml Letter"; Book of the Moon of Social Sciences, May 2006 and May 2006; No. 103-46; pp. 44-47.

Saadat Ismail; "Abu Musliml Letter"; {in} Encyclopedia of Persian Language and Literature. 1. Tehran, Persian Language and Literature Academy, 2005; 175-176.

Karimpour, Hamid and Khaleghian, Majid; "A study on the content of the narrative of Abu Muslim Khorasani"; Specialized chapter on the stylistics of Persian discipline and prose, No. 4, 1393; pp. 437-455.