رویکردی متن‌شناختی به انگاره‌های انسان‌گرایانه در اشعار شاملو و عبدالوهاب بیاتی

محورهای موضوعی : شعر

جواد حمیدی ¹ (دکترای ادبیات عرب از دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات)
محمود شکیب ² (دانشیار گروه ادبیات عرب، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات)

تاریخ دریافت : 1398/08/29 تاریخ پذیرش : 1398/08/29 تاریخ انتشار : 1398/08/01

کلید واژه:

چکیده مقاله :

عبدالوهاب بیاتی شاعر چپ‌گرای عراقی و احمد شاملو شاعر ایرانی و بنیانگذار شعر سپید، دو شاعر پرآوازه ادبیات معاصر عربی و فارسی و از بزرگان مکتب ادبی رمانتیسم هستند که با توجه به شرایط فردی و اجتماعی عصر خویش و روحیه انقلابی‌شان، در برخورد با مشکلات جامعه دیدگاه‌های مشترک دارند. این دو شاعر از پیشگامان شعر نو هستند که به زبان ساده و کلام آهنگین و ایجاد مضامین نو در شعر پرداختند و با وامداری از ادبیات قدیم در قالب‌های شعری نوآوری ایجاد کردند و از این مفاهیم تازه برای بیان آلام جامعه بشری سود جستند. شاه‌کلید دروازه ذهنی بیاتی و شاملو بی‌گمان انسان است. این دو شاعر بزرگ در پرداختن به موضوعاتی همچون اسطوره، انسان‌گرایی، عصیان‌گری، آزادی‌خواهی و نپذیرفتن ظلم و ستم از شیوه یگانه‌ای بهره برده‌اند. هر دو شاعرانی جهان‌وطنی هستند که برای رسیدن به هدف خویش از فرهنگ مشترک انسانی استفاده کردند. پرداختن به اجتماع و سیاست که از شاخصه‌های شعر معاصر است، در شعر شاملو و بیاتی، جایگاهی در خور را به خود اختصاص می‌دهد. در این پژوهش تلاش شده است با تأکید بر روش توصیفی به بررسی آثار و اشعار این دو شاعر بزرگ پرداخته شود.

چکیده انگلیسی:

Abd al-Wahhab Al-Bayati is an Iraqi leftist poet and Ahmad Shamloo is an Iranian poet and founder of Free Verse; both are pioneers of Arabic and Persian contemporary poetries and great ones in Romantic school who have common viewpoints in encountering problems of society according to their individual and social conditions of their own eras. Both poets are pilots of free verse with simple language, musical words and new concepts creation. The keystone of Al-Bayati and Shamloo’s mind is human undoubtedly. These two great poets have enjoyed a unique method in talking about subjects such as myth, humanitarianism, rebelliousness, liberalism and ignoring oppression; both are patriots who applied common humanistic culture in order to meet their goals. Talking about society and policy is the characteristic of contemporary poetry which is of special position in Al-Bayati and Shamloo’s poetries. This research attempts to study some of their works and poetries by emphasizing   descriptive method.

منابع و مأخذ:

براهنی، رضا. 1371ش، طلا در مس(در شعر و شاعری)، ج 2، چ 1، تهران: بی نا.

البیاتی، عبدالوهاب. 1995م، الأعمال الشعریة، بیروت: المؤسسة العربیة للدراسات والنشر.

پاشایی، عسگری. 1378ش، نام همه شعرهای تو، 2جلد، چاپ اول، تهران: نشر ثالث.

جحا، خلیل میشل. 1999م، أعلام الشعر العربی الحدیث، ط 1، بیروت: دار العوده.

جواهری گیلانی، محمّدتقی(شمس لنگرودی). 1377ش، تاریخ تحلیلی شعر نو، ج 4، چاپ دوم، تهران: نشر مرکز.

حقوقی، محمد. 1380ش، احمد شاملو: شعر شاملو از آغاز تا امروز، چاپ پنجم، تهران: مؤسسه انتشارات نگاه.

شاملو، احمد. 1349ش، شکفتن در مه، شعر که زندان مرا بارو مباد، تهران: کتاب زمان.

شاملو، احمد. 1371ش، مجموعه آثار احمد شاملو، ابراهیم در آتش، شعر شبانه، تهران: زمانه و نگاه.

شاملو، احمد. 1380ـ الف، مجموعه آثار احمد شاملو(دفتر یکم)، جلد اول، چاپ دوم، تهران: زمانه و نگاه.

شاملو، احمد. 1380ـ ب، مجموعه آثار احمد شاملو، دشنه در دیس، شعر مداح، تهران: مروارید.

شرف، عبدالعزیز. 1991م، الرویا الإبداعیة فی شعر عبدالوهاب البیاتی، بیروت: دار الجیل.

شفیعی کدکنی، محمد رضا. 1387ش، شعر معاصر عرب، تهران: سخن.

مجابی، جواد. 1381، آیینه بامداد(طنز و حماسه در آثار شاملو)، تهران: فصل سبز.