بررسی تطبیقی ارتباطات کلامی در مثنوی مولوی و حدیقه سنایی
محورهای موضوعی : شعرفرزانه غزالی 1 , مهناز رمضانی 2 , مریم یوزباشی 3
1 - دانشجوی دکتری تخصصی زبان و ادبیات فارسی، واحد یادگار امام خمینی(ره)(شهر ری)، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - استادیار و عضو هیأت علمی گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد یادگار امام خمینی(ره)(شهر ری)، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
3 - استادیار و عضو هیأت علمی گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد یادگار امام خمینی(ره)(شهر ری)، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
کلید واژه: حدیقه سنایی, ادبیات عرفانی, ارتباط کلامی, مثنوی مولوی,
چکیده مقاله :
یکی از مسائلی که در تمام آثار ادبی مشهود و ملحوظ می‌باشد، ارتباط کلامی است که از رهگذر آن، افکار و عواطف مختلفی رد و بدل می‌شود. با توجه به ماهیت آثار ادبی باید گفت که این پدیده به شکل‌های مختلف و با کمیت‌های متفاوتی نمود می‌یابد. در پژوهش حاضر که با رهیافت توصیفی- تحلیلی و استفاده از منابع کتابخانه‌ای نوشته شده، تلاش بر آن است که انواع مختلف ارتباط کلامی در مثنوی مولوی و حدیقه سنایی مورد کنکاش قرار گیرد و اغراض مختلفی که در ورای این ارتباطات کلامی وجود دارد، در ترازوی نقد و بررسی قرار گیرد. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که مولوی از رهگذر این ارتباطات کلامی اغراضی همچون بیان عشق، نیایشی کردن کلام خود، ارائه مفاهیم و تعالیم عرفانی و کلامی، پیروی از اولیاء الله و داستان پردازی است را بیان کرده و هدف سنایی از کاربست این ارتباطات کلامی آن است که به تفسیر آیات و احادیث و نیز ارائه نکات ظریف اخلاقی و عرفانی بپردازد.
One of the issues that is evident in all literary works is the verbal communication through which different thoughts and emotions are exchanged and transferred. According to the nature of literary works, it should be noted that this phenomenon manifests in different forms and with different quantities. In the present study, in which the applied method is descriptive – analytical by enjoying library resources, an attempt is made to explore different types of verbal communication in Rumi's "Masnavi" and Sanai's " Hadiqat" and the different purposes that exist beyond these verbal connections. The results of this study indicate that Rumi, expresses intentions such as expressing love, praying his words, presenting mystical and theological concepts and teachings through these verbal connections, following the saints of God and storytelling, and Sanai's purpose in applying these connections is to interpret Verses (of Holy Quran) and hadiths as well as providing subtle moral and mystical points.
انوشه، حسن(به سرپرستی). 1381ش، فرهنگنامه ادبی فارسی، دانشنامه ادبی فارسی، تهران: انتشارات سازمان چاپ و انتشارات.
توکلی، حمیدرضا. 1389ش، بوطیقای روایت در مثنوی معنوی، تهران: مروارید.
داد، سیما. 1378ش، فرهنگ اصطلاحات ادبی، چاپ چهارم، تهران: مروارید.
رادفر، ابوالقاسم. 1368ش، فرهنگ‌واره داستانی و نمایشی، تهران: اطلاعات.
سبحانی، جعفر. 1375ش، فلسفه اسلامی و اصول دیالکتیک، قم: امیر.
سنایی غزنوی، ابوالمجد مجدود بن آدم. 1359ش، حدیقة الحقیقة وشریعة الطریقة(فخری نامه)، تصحیح و تحشیه مدرس رضوی، تهران: دانشگاه تهران.
فرهنگی، علی‌اکبر. 1387ش، ارتباطات انسانی، چاپ چهاردهم، تهران: رسا.
محسنیان راد، مهدی. 1387ش، ارتباط‌شناسی، تهران: سروش.
مولوی، جلال الدین. 1393ش، مثنوی معنوی، شرح کریم زمانی، تهران: اطلاعات.
میرصادقی، جمال. 1377ش، واژه‌نامه هنر داستان نویسی، تهران: مهناز.
همایی، جلال‌الدین. 1368ش، فنون بلاغت و صناعات ادبی، چاپ ششم، تهران: مروارید.
مقالات و پایا‌نامه‌ها
احمدیانی، محمدهادی. 1396ش، «بررسی و تبیین ارتباطات انسانی در آثار سعدی»، پایان‌نامه دکتری تخصصی رشته زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه یاسوج.
شریف‌نسب، مریم. 1390ش، «ارتباط کلامی در شعر کهن پارسی(سؤال و جواب، مکالمه، مناظره، دیالکتیک)»، کهن‌نامه ادب فارسی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال 2، شماره 2، صص 71-88.
صادقی، مریم. 1393ش، «بررسی ارتباط کلامی در فیه ما فیه»، ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی، سال 10، شماره 36، صص171-220.
فرضی‌شوب، منیره و سیدمهدی زرقانی. 1387ش، «مفهوم تنزیه از دیدگاه غزالی و سنایی»، مجله کاوشنامه زبان و ادبیات فارسی، شماره16، صص163-198.
گرجی، مصطفی و مهدی محمدی. 1393ش، «بررسی و تحلیل مفهوم ارتباط‌های چهارگانه بشری در مثنوی معنوی»، عرفانیات در ادب فارسی، شماره 20، صص11-36.
_||_
Anousheh, Hassan (supervised). 2002, Persian Literary Dictionary, Persian Literary Encyclopedia, Tehran: Publications of the Printing and Publishing Organization.
Tavakoli, Hamid Reza, 2010, Poetics of Narrative in Rumi’s Masnavi, Tehran: Morvarid Press.
Daad, Sima. 1999, Dictionary of Literary Terms, Fourth Edition, Tehran: Morvarid.
Radfer, Abu al-Qasim 1989, Fiction and Drama Cultural Dictionary, Tehran: Ettela’at
Sobhani, Jafar, 1996, Islamic Philosophy and Dialectical Principles, Qom: Amir.
Sanai Ghaznavi, Abu al-Majd Majdud bin Adam. 1980, Hadiqah al-Haqiqa and Shari'ah al-Tariqah (Fakhrinameh), edited by Modarres Razavi, Tehran: University of Tehran.
Farhangi, Ali Akbar. 2008, Human Communications, Fourteenth Edition, Tehran: Rasaa
Mohsenian Rad, Mehdi. 2008, Communication Studies, Tehran: Soroush.
Rumi, Jalaleddin 2014, Masnavi Manavi, Explanation by: Karim Zamani, Tehran: Ettela’at Press.
Mirsadeghi, Jamal 1998, Dictionary of the Art of Fiction, Tehran: Mahnaz.
Homayi, Jalaleddin 1989, Rhetoric Techniques and Literary Crafts, sixth edition, Tehran: Morvarid.
Articles and Theses
Ahmadiani, Mohammad Hadi 2017, "Study and explanation of human relations in Sa’adi's works", PhD thesis in Persian language and literature, Yasouj University.
Sharifnasab, Maryam. 2011, "Verbal Communication in Ancient Persian Poetry (Questions and Answers, Conversation, Debate, Dialectics)", Journal of Persian Literature, Institute of Humanities and Cultural Studies, Volume 2, Number 2, pp. 71-88.
Sadeghi, Maryam 2014, "A Study of Verbal Communication in Fihi Ma Fih, Quarterly Journal of Mystical Literature and Mythological Cognition", Volume 10, Number 36, pp. 171-220.
Farzishoob, Monireh and Seyed Mehdi Zarghani. 2008, "The concept of purification from the perspective of Ghazali and Sanai", Journal of Persian Language and Literature, No. 16, pp. 163-198.
Gorji, Mustafa and Mehdi Mohammadi. 2014, "Study and analysis of the concept of four human relationships in the spiritual Masnavi", Mysticism in Persian Literature, No. 20, pp. 11-36.
