واکاوی تطبیقی جامعه‌شناسانة خشونت (زنانه و مردانه) و انواع آن در رمان‌های پرندة من «فریبا وفی» و عذاب وجدان «آلبا ‌دسس‌پدس»، (بر اساس نظریة سرمایه پی‌یر بوردیو)

محورهای موضوعی : شعر

مهتاب حاجی محمدی ¹ ( دانشجوی دکتری زبان وادبیات فارسی ،واحد علوم تحقیقات،دانشگاه آزاد اسلامی،تهران،ایران )
ساره زیرک ² ( استادیار گروه زبان وادبیات فارسی،واحد علوم وتحقیقات،دانشگاه آزاد اسلامی ،تهران،ایران(نویسنده مسئول) )
مهرداد نوابخش ³ ( استاد گروه جامعه شناسی ،واحد علوم تحقیقات،دانشگاه آزاد اسلامی،تهران،ایران )

تاریخ دریافت : 1401/01/24 تاریخ پذیرش : 1401/10/29 تاریخ انتشار : 1401/10/01

کلید واژه: جامعه‌شناسی, بوردیو, خشونت, مقایسة تطبیقی,

چکیده مقاله :

تحلیل جامعه‌شناختی انواع خشونت مقوله مهمی است که با استفاده از آرای تئوری‌پردازانی همچون بوردیو می‌توان به آن پرداخت. این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی به واکاوی شخصیت‌های زن رمان‌های پرندة من از فریبا وفی و دفترچة ممنوع از آلبا دسس‌پدس می‌پردازد. و با بررسی تطبیقی میزانِ اثرگذاری انواع خشونت، در میدان‌های اجتماعی، فرهنگی و کنشگری‌های زنان و مردان بر یکدیگر، نشان می‌دهد که خشونت به (ویژه خشونت نمایان و کنشگرانة مردانه) و بازنمایی محدودیت‌های زنان دو جامعه چگونه جلوة بیرونی می‌یابد و در کجاهای متن به صورت خشونت سیستمی، نمادین، پنهانی و رفتار کنش‌پذیرانه با همدستی عاملان در لایه‌های غایب جامعه، بر زنان تحمیل می‌شود. نتیجة پژوهش در قیاس بین کنشگران اجتماعی مرد و زن نشان می‌دهد که، زنان زخم‌خوردة انواع مختلف خشونت و کنترل‌های اجتماعی هستند، در تولید و بازتولید سرمایه‌ها در فضاهای اجتماعی و فرهنگی در فرودستی و کاستی نسبت به مردان قرار دارند. میزان خشونت وارده بر مردان نسبت به زنان و کودکان در درجة پایین‌تر و به شدت کم‌رنگ‌تری قرار دارد. کنشگری مردان جامعه با توسل به سلطة مردانه و حاکمیت مردسالارانة جوامع در پنج نوع خشونت (نمادین، سیستمی، فیزیکی، جنسی و زبانی) نسبت به زنان و کودکان بیشتر است. خشونت سیستمی و خشونت نمادین، نسبت به خشونت فیزیکی و زبانی به طرزی پنهان بر زنان آسیب‌ بیشتری وارد می‌کند، از طرفی همدستی و سلطه‌پذیری جوامع زنانه و کنشگران زن راه تسلط و سلطه‌گری مردان را بر زنان هموارتر می‌سازد. کلیدواژه‌ها: جامعه‌شناسی، مقایسة تطبیقی، خشونت، بوردیو، زنان، مردان

چکیده انگلیسی:

Sociological analysis of types of violence is an important issue that can be addressed using the views of theorists such as Bourdieu. This article uses a descriptive-analytical method to analyze the female characters in the novels "My Bird" by Fariba Wafi and "The Forbidden Book" by Alba Accessups. And by comparatively examining the extent of the impact of violence in the social, cultural, and activist contexts of women and men, it shows how violence (especially explicit and active male violence) and the representation of the limitations of women in both societies are externalized. Forms of systemic, symbolic, covert, and actionable violence are imposed on women with the complicity of perpetrators in the absent strata of society. The results of the study in comparison between male and female social actors show that women are victims of various types of violence and social controls, in the production and reproduction of capital in social and cultural spaces are inferior to men. The rate of violence against men is lower and much lower than that of women and children. The activism of men in society by resorting to male domination and patriarchal rule of societies in five types of violence (symbolic, systemic, physical, sexual and linguistic) is more than women and children. Systemic violence and symbolic violence covertly harm women more than physical and verbal violence. On the other hand, the complicity and dominance of women communities and women activists paves the way for male domination over women.

منابع و مأخذ:

بوردیو، پی‌یر. (1393 الف). نظریه کنش، ترجمه سید مرتضی مردیها، چ5، تهران: نقش و نگار.

بوردیو، پیر  (1393ب). تمایز: نقد اجتماعی و قضاوت‌های ذوقی، ترجمه محسن چاووشیان، تهران: ثالث.

بون ویتز، پاتریس. (1391). درس‌هایی از جامعه‌شناسی پی‌یر بوردیو، چ2، تهران: آگه.

جنکینز، ریچارد. (1384). پی‌یر بوردیو، ترجمه لیلا جوافشانی و حسن چاوشیان، تهران: نی.

داد، سیما؛ (1385). فرهنگ اصطلاحات ادبی، تهران: مروارید

دوبووار، سیمون؛ (1394). جنس دوم، برگردان قاسم صنعوی؛ چ سیزدهم، تهران: توس.

دسس‌پدس، آلبا (1397). عذاب وجدان، ترجمة بهمن فرزانه. تهران: انتشارات ققنوس.

ربّانی خوراسگانی، علی و خوش‌آمدی، مرتضی. (1388). «مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی زبان پیر بوردیو»، فصلنامة انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطی، سال 5، شماره 16، پاییز 88، صص 155 – 186.

ژیژیک، اسلاوُی. (1389). خشونت، پنح نگاه زیرچشمی، ترجمه علی‌رضا پاکنهاد. تهران: نی.

شامپاین، پاتریک. (1393). پی‌یر بوردیو، ترجمه ناهید مؤید حکمت، چ2، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

شویره، کریستین و فونتن اولیویه. (1385). واژگان بوردیو، زیر نظر ژان پی یر زرده، ترجمه مرتضی کتبی، تهران: نشر نی.

فکوهی، ناصر. (1384). تاریخ نظریه‌های انسان‌شناسی، تهران: نی.

گرنفل، مایکل. (1389). مفاهیم کلیدی پیر بوردیو، ترجمه محمد مهدی لبیبی، تهران: نظر افکار

گلمرادی، صدف. (1393). «نقد جامعه شناختی سرمایه‌های شخصیت های زن در رمان‌های منتخب پس از انقلاب اسلامی». رسالة دکتری زبان و ادبیات فارسی. دانشکده ادبیات، زبان‌های خارجی و تاریخ. دانشگاه الزهراء. .

وفی، فریبا. (1397). پرندة من، چاپ سی‌ام، تهران: مرکز.

Abrams. M.H (1999). A Glossary of Literary Terms. Heinle&Heinle: New York.

A.Simons. Timmermann, Marybeth (2005). Simon de Beauvoir feminist writings. University of Illinois press: Chicago.

Tyson, Lous (2006). Critical theory today a user-friendly guide. New York: Routledge