بررسی ارزش زیستگاهی مناطق چهارگانه حفاظتی از دیدگاه پهنه‌بندی فرسایش بادی در استان یزد

محورهای موضوعی : آب و محیط زیست

محمد حسن صادقی روش ¹

1 - استادیار، گروه مهندسی محیط زیست، واحد تاکستان، دانشگاه آزاد اسلامی، تاکستان، ایران *(مسؤول مکاتبات).

تاریخ دریافت : 1394/01/10 تاریخ پذیرش : 1394/07/28 تاریخ انتشار : 1395/04/01

کلید واژه: زیستگاه جانوری, فرسایش بادی, مناطق تحت حفاظت, یزد,

چکیده مقاله :

با توجه به حساسیت زیستگاه های بیابانی، به منظور مدیریت بهینه این عرصه ها لازم است کلیه عوامل موثر در وضعیت زیستگاهی مورد بررسی قرار گیرد. از این رو، در این پژوهش رابطه بین فرسایش بادی به عنوان پدیده غالب اقلیمی انسانی مناطق بیابانی، با وضعیت زیستگاه های تحت حفاظت در استان یزد، مد نظر قرار گرفت. با ارزیابی نرخ فرسایش بادی در چنین نواحی می توان ظرفیت محیط را به منظور تدارک شرایط بهینه برای گونه های حیوانی برآورد کرد. تحقیق انجام شده طی دو بخش به انجام رسید. بخش اول، کاربرد نقشه هم فرسا و نقشه مناطق تحت حفاظت به منظور تعیین اراضی تحت تاثیر در هر منطقه و بخش دوم تعیین ارزش تقریبی زیستگاه های تحت حفاظت بر مبنای سه عامل متغیر غذا، آب و امنیت بوده است. در نهایت همبستگی مابین ارزش هر زیستگاه با وسعت اراضی تحت فرسایش هر زیستگاه تعیین شد. نتایج حاصله بیان گر این موضوع بود که بین این دو متغییر همبستگی معنی دار، قوی و معکوس (87/0-r=) وجود دارد. به این معنی که عوامل مؤثر در افزایش میزان فرسایش بادی بر کیفیت زیستگاه حفاظتی مؤثر بوده و متناسب با افزایش وسعت مناطق تحت تاثیر از ارزش زیستگاهی کاسته می شود

چکیده انگلیسی:

According to desert habitation sensitivity and for optimum management of these areas and zone, it is essential that all effective factors in the habitation situation are investigated. Therefore in this research the relationship between wind erosion as a climatic-anthropogenic common phenomenon in desert area and under protected areas is studied in Yazd Province. By estimating the rate of wind erosion in such area, the capability of environment for providing appropriate conditions for animal species subsistence can also be estimated. This research has two parts: first, using of iso-erosion map and under protected areas map in order to determine of affected regions in every zone. Second, determination of habitation value of four under protected areas on the basis of food, water and security as three variable factors. Finally the correlation of the value of each habitation with the area of the regions was determined. The results showed there is strong correlation between two mentioned factors (r = -0.87). It means that effective factors of the increase of wind erosion amount affect on the quality of protected habitation and habitation value reduce proportional with the increase of the area of affected regions. 

منابع و مأخذ:

1. احمدی، حسن  «ژنومر فولوژی کاربردی، بیابان و فرسایش بادی»، چاپ اول، انتشارات دانشگاه تهران، 1377.


2.  سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور، «برنامه ملی مدیریت مناطق بیابانی کشور»، معاونت امور مراتع و خاک، دفتر تثبیت شن و بیابانزدائی، 1384.


3. مجنونیان، هنریک، «مناطق تحت حفاظت ایران»، چاپ اول، انتشارات سازمان محیط زیست، 1379.


4. احمدی، حسن.، خراسانی، نعمت الله.، کرمی، محمود و آذرکار، سید محمد (1383). «برآورد فرسایش بادی در زیستگاه های بیابانی خراسان، مطالعه موردی منطقه سرخس». مجله بیابان، شماره1، صفحات 25-15.
   
   
   1. Azarkar, S. M., Ahmadi, H., Khorasani, N., Karami, M., 2006. Investigating the relationship between wind erosion and value of animal habitats in desert areas. Environmental Science and Technology, Vol. 4, pp. 387-393.
   
   


5. اسفندیاری، مطهره و حکیم زاده اردکانی، محمد علی (1389). « ارزیابی  وضعیت بالفعل بیابانزایی با تاکید بر تخریب منابع خاک بر اساس مدل IMDFA ؛ مطالعه موردی : آباده طشک – فارس». فصلنامه تحقیقات مرتع و بیابان ایران، جلد 17، شماره 4،  صفحات 624-631.
   
   
   1. Zhao, H., He, Y., Zhou, R., Su, Y., Li, Y., Drake, S., 2009. Effects of desertification on soil organic C and N content in sandy farmland and grassland of Inner Mongolia. Catena. Vol. 81, pp. 123-131.
   
   


6. اکبری، مرتضی و صادقی شاهرخت،  طاهره (1391). « بررسی اثرات ناشی از بیابانزایی بر مسائل اقتصادی-اجتماعی مناطق روستایی، مطالعه موردی شهرستان سرخس، استان خراسان شمالی».  اولین کنفرانس ملی راهکارهای دستیابی به توسعه پایدار (کشاورزی، منابع طبیعی و محیط زیست)، تهران، 16 و 17 اسفند ماه 1391، 11 صفحه.
   
   
   1.  Whitford, W. G., 1993. Animal feedbacks in desertification: an overview. Revista Chilena de Historia Natural. Vol. 66, PP. 243-251.
   
   
   2.  Low, P.S. (ed) 2013. Economic and Social impacts of desertification, land degradation and drought. White Paper I. UNCCD 2nd Scientific Conference, prepared with the contributions of an international group of scientists. Available from: http://2sc.unccd.int (accessed 26 March 2013).
   
   


7. اختصاصی، محمد رضا.، احمدی، حسن.، باغستانی، ناصر.، خلیلی، علی و فیض نیا، سادات (1375). «منشأیابی تپه های ماسه­ای در حوزه دشت یزد- اردکان». مجله جنگل و مرتع، شماره 45، صفحات 260- 145.


8. اداره کل جهاد کشاورزی استان یزد، مرکز ملی بیابانزدایی «مطالعات شناسائی کانونهای بحرانی فرسایش بادی و تعیین اولویت های اجرایی استان یزد»، [گزارش طرح تحقیقاتی]، یزد، انتشارات جهاد کشاورزی استان یزد، 1385.


9. آذر، عادل و رجب زاده، علی «تصمیم­گیری کاربردی رویکردMADM »، چاپ اول، تهران، انتشارات نگاه دانش، 1381.


10. اداره کل جهاد کشاورزی استان یزد  «سیمای بخش کشاورزی استان یزد»، مدیریت طرح و برنامه ریزی استان یزد،1384.


11. ضیایی، هوشنگ «راهنمای صحرایی پستانداران ایران»، چاپ دوم، تهران، سازمان حفاظت محیط زیست، 1387.


12. اداره کل حفاظت محیط زیست استان یزد «اطلس سیمای طبیعی استان یزد»، انتشارات نقش مانا، 1387.
    
    
    1. IUCN, 2012. IUCN Red List of Threatened Species. A Global Species Assessment. Available at: http://www.iucnredlist.org/search
    
    


13. سنجری، سارا  «راهنمای کاربردی ARC GIS 9.2 »، چاپ ششم، تهران، انتشارات مهرگان قلم، 1389.