نگرشی نوین به زوایای مالی و مدیریتی چالش‌های خصوصی‌سازی در ایران با به‌کارگیری نظریه داده‌بنیاد (گراندد تئوری)

محورهای موضوعی : دانش سرمایه‌گذاری

مهدی پناهی ¹ , علی اسماعیل زاده مقری ² , فرزانه حیدر پور ³ , امیررضا کیقبادی ⁴

1 - گروه حسابداری، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - گروه حسابداری، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
3 - گروه حسابداری، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی.تهران، ایران
4 - گروه حسابداری، واحد تهران مرکزی،دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1400/08/16 تاریخ پذیرش : 1400/09/28 تاریخ انتشار : 1402/04/01

کلید واژه: خصوصی‌سازی, گراندد تئوری, اصل 44 قانون اساسی, داده‌بنیاد,

چکیده مقاله :

خصوصی‌سازی، موضوعی است که بنا بر میزان اهمیت و عدم اجرای درست آن در کشور، دغدغه بسیاری از مسئولین و پژوهشگران است و مطالعه در ابعاد گوناگون آن از جمله مولفه‌های مالی و مدیریتی، می‌تواند زوایای دیگری از آن را روشن سازد. هدف تحقیق حاضر مدل‌سازی نقش مقوله‌های مالی و مدیریتی به روش برخاسته از داده‌ها (داده‌بنیاد) -یک روش پژوهشی استقرایی و اکتشافی- در خصوصی‌سازی است. این پژوهش با مطالعه عمیق منابع و مقالات موجود در زمینه خصوصی‌سازی و انجام مصاحبه با خبرگان انجام شد. نتایج تحقیق نشان می‌دهد نقش عوامل مدیریتی در سطح کلان و مولفه های مالی در خصوصی سازی بسیار اساسی است. بر اساس پژوهش به عمل آمده عوامل علی مالی و مدیریتی اصلی اثرگذار در اجرای خصوصی‌سازی عبارتند از: 1. مولفه‌های مدیریتی شامل ضعف ساختار دولت، عوامل محیطی اثرگذار، کارشکنی و فساد در اجرا و عملکرد و ویژگی‌های اشخاص و 2.مولفه‌های مالی و حسابداری شامل مسایل درون و برون‌سازمانی شرکت‌های دولتی، مشکلات موجود در محاسبات و برآوردها، عوامل انگیزشی و مقررات و استانداردهای موجود. شرایط بستر، شرایط مداخله‌گر، راهبرده و پیامدها نیز بصورت مدلی یکپارچه ارائه شد و در نهایت مدل به دست آمده با استفاده از روش دلفی مورد تایید قرار گرفت.

چکیده انگلیسی:

Privatization is an issue that is the concern of many officials and researchers due to its importance and lack of proper implementation in the country, and a study of its various dimensions, including financial and managerial components, can clarify other aspects of it. The purpose of this study is to model the role of financial and managerial categories in a data-driven (data-based) method - an inductive and exploratory research method - in privatization. This research was conducted by in-depth study of existing sources and articles in the field of privatization and conducting interviews with experts. The results show that the role of macro-level management factors and financial components in privatization is very fundamental. According to the research, the main financial and managerial factors affecting the implementation of privatization are: 1. Management components including the weakness of government structure, environmental factors affecting, sabotage and corruption in the implementation and performance and characteristics of individuals and 2. Components ‌ Financial and accounting issues including internal and external issues of state-owned companies, problems in calculations and estimates, incentives and existing regulations and standards. Bed conditions, intervention conditions, guidelines and consequences were presented as an integrated model and finally the obtained model was approved using Delphi method.

منابع و مأخذ:

• اسمعیل­زاده مقری، علی؛ فرساد امان الهی، غلامرضا و پناهی، مهدی. (1400)، بررسی موانع مالی و غیرمالی خصوصی سازی و اجرای اصل 44 قانون اساسی در ایران با استفاده از روش فراترکیب (متاسنتز)، مجله مدیریت توسعه و تحول، شماره 44، بهار 1400.


• اسکندری، فرداد. رزمجویی، محرم 1398، بررسی تطبیقی خصوصی سازی و توسعه الگوی راهبردی مناسب برای ایران. فصلنامه تحقیقات بازرگانی، شماره 92، پاییز، ص 201-230.


• یعقوبی، محمد. سیفی، وحید. صادقی شاهدانی، مهدی (1400). استراتژی اساسی خصوصی سازی در ایران. فصلنامه راهبرد اقتصادی، دوره 10، شماره 2، تابستان، ص 215-250


• آذر، عادل؛ لشگری، زهرا و امرایی، حافظ. (1390)، عملکرد، چالش­ها و راهکارهای خصوصی سازی در ایران، فصلنامه علوم اقتصادی، سال پنجم، شماره شانزدهم، پاییز 1390


• امرایی، حافظ. (1387)، بررسی مقایسه عملکرد شرکتهای واگذار شده به بخش خصوصی ، قبل و بعد از واگذاری در طی سالهی 85-1380، پایان نامه- دانشکده اقتصاد و حسابداری دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.


• آذر، عادل؛ لشگری، زهرا و امرایی، حافظ. (1388)، بررسی تطبیقی عملکرد شرکت­های واگذار شده به بخش خصوصی طی سال­های85-1380، تهران، انتشارات وزارت امور اقتصادی و دارایی.


• رفیعی، محمد مهدی. (1374)، بررسی مقایسه­ای عملکرد شرکت­های واگذار شده به بخش خصوصی ، قبل و بعد از واگذاری در روند خصوصی سازی در جمهوری اسلامی ایران، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس،صص29-18


• قنبری، علی و هاشم سپانلو، هاشم.(1387)، موانع و مشکلات اجرای سیاست های کلی اصل 44 و وظایف نهادهای نظارتی، مجله­ی راهبرد، 14.


• مهربان فر، احسان. (1395)، آسیب شناسی خط مشی گذاری دولت در عرصه ی خصوصی سازی بر مبنای نظریه ی داده بنیاد، فصلنامه مجلس و راهبرد، شماره 86.


• امیری، مجتبی؛ شهرزاد نیری؛ مرجان صفاری و فاطمه دلبری راغب. (1392)، تبیین و اولویت بندی موانع فراروی خصوصی سازی و مشارکت بخش خصوصی در توسعة ورزش، مدیریت ورزشی، دوره 5؛ شماره 4، 106- 83.


• نصیری، مرتضی. (1382)، پاره­ای ملاحظات حقوقی پیرامون شرکت­های دولتی، مجلس و پژوهش، نشریه مرکز پژوهش­های مجلس شورای اسلامی سال دهم، ویژه­نامه عدالت و حقوق، شماره 38، صص 174-163.


• همتی، محمد؛ مرضیه اردکانی زاده، و قربانیان فوزیه. (1390)، اولویت بندی موانع خصوصی­سازی؛ از طریق فرآیند تحلیل سلسله مراتبی، تهران، همایش ملی خصوصی سازی.


• دانش جعفری، داود و برقی اسکویی، محمد مهدی. (1388)، بررسی اثرات اجرای سیاست های کلی اصل 44 بر متغیرهای کلان اقتصادی با استفاده از رهیافت مدل .CGE پژوهشنامه اقتصادی، 3 (3)، 38-15.


• نوری، ع، مهرمحمدی ، م.(1390). الگویی برای بهره گیری از روش نظریة برخاسته از داده ها در پژوهش­های تربیتی. مطالعات برنامة درسی، 6(23)، 35-8.


• Alipour, M. (2013), "Has privatization of state-owned enterprises in Iran led to improved performance?", International Journal of Commerce and Management, Vol. 23 No. 4, pp. 281-305. https://doi.org/10.1108/IJCoMA-03-2012-0019


• Sriyono, E. (2019), Privatization in Water Resources Management: The Case of Indonesia. Journal of Physics. To cite this article: Edy Sriyono 2019 J. Phys.: Conf. Ser. 1175 012023


• Journal Article: Kim,P.S., &Kim,K. (2001). Appraising the new institutional arrangements for privatization of Korean state-owned enterprises,International Journal of public admin.24(5), 423-446.


• Caroline Enright, Someone to Lien on: Privatization of Delinquent Property Tax Liens and Tax Sale Surplus in Massachusetts, 61 B.C.L. Rev. 667 (2020),


• Carnoy, M. & Marachi, R. (2020). Investing for “Impact” or Investing for Profit? Boulder, CO: National Education Policy Center. Retrieved [date] from http://nepc.colorado.edu/publication/social-impact-bonds


• s and Pelletier,A.(2018). Privatization in Developing Countries: What Are the Lessons of Recent Experience? TheWorld Bank Research Observer, vol. 33, no 1. https://academic.oup.com/wbro/article-abstract/33/1/65/4951686 by guest on 02 August 2020


• Cheng, C. H., & Lin, Y. (2002). Evaluating the best main battle tank using fuzzy decision theory with linguistic criteria evaluation. European journal of operational research, 142(1), 174-186.


• Cheng, Jao-Hong; Chih-Ming Lee; Chih-Huei Tang. (2009), An Application of Fuzzy Delphi and Fuzzy AHP on Evaluating Wafer Supplier in Semiconductor Industry, wseas transactions on information science and applications, Vol 6, PP 756-767.


• Hsu, Yu-Lung; Cheng-Haw Lee, V.B. Kreng. (2010), The application of Fuzzy Delphi Method and Fuzzy AHP in lubricant regenerative technology selection, Expert Systems with Applications, Vol. 37, PP. 419-425.


• Hsu, P. F., & Chen, B. Y. (2007). Developing and implementing a selection model for bedding chain retail store franchisee using Delphi and fuzzy AHP. Quality & Quantity, 41(2), 275-290.


• Strauss, A. & Corbin, J. (1998). Basics of Qualitative Research: Techniques andProcedures For Developing Grounded Theory (2 Nd Ed.). Sage Publications, Thousand Oaks, CA, USA.


• Tzeng, G.-H., Teng, J.-Y.(1993) Transportation investment project selection with fuzzy multiobjectives. Transp.Plann. Technol. 17(2), 91–112 .