ارزیابی تاثیر کارخانه آلومینای جاجرم در آلودگی خاک سطحی منطقه به عنصر سرب

محورهای موضوعی : مدیریت محیط زیست

مهدی الهی ¹ ( مسوول مکاتبات): عضو هیئت علمی گروه محیط زیست دانشگاه اردکان، یزد، ایران. )
سهیلا رضایی تبار ² ( دانش آموخته دکتری رشته محیط زیست، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران. )
عبدالعلی وحدانی ³ ( - دانش آموخته کارشناسی ارشد رشته محیط زیست، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران. )
محمد شریف فاضلی ⁴ ( مدیر و عضو هیئت علمی گروه موسسه پژوهشی اقتصاد محیط زیست پژواک، تهران، ایران. )

تاریخ دریافت : 1390/10/20 تاریخ پذیرش : 1391/03/24 تاریخ انتشار : 1395/09/01

کلید واژه: سرب, خاک سطحی, کارخانه‌ی آلومینای جاجرم, سنگ معدن بوکسیت,

چکیده مقاله :

چکیده زمینه و هدف: حضور فلزات سنگین در بخش های مختلف محیط زیست (از جمله خاک)، اثرات زیان بار را بر سلامت موجودات زنده به دنبال دارد. یکی از مهم ترین منابع انتشار این عناصر در محیط زیست، صنایع و معادن می باشند. لذا در تحقیق حاضر به ارزیابی تاثیر کارخانه ی آلومینای جاجرم در آلودگی خاک سطحی منطقه به عنصر سرب، پرداخته شده است. روش بررسی: نمونه برداری از خاک سطحی (عمق> 10 سانتی متر) با در نظر گرفتن جهت وزش باد غالب (شمال غربی جنوب شرقی) و فاصله از کارخانه، از 38 ایستگاه در محدوده ای به شعاع 10 کیلومتری اطراف کارخانه به اضافه یک ایستگاه شاهد در فاصله 20 کیلومتری کارخانه، در تابستان 1387 انجام شد. پس از آماده سازی نمونه ها، غلظت سرب توسط دستگاه جذب اتمی فیلیپس مدل 9400 PU اندازه گیری شد. یافته ها: مقایسه میانگین غلظت سرب در چهار جهت اصلی جغرافیایی کارخانه، مبین اختلاف معنی دار بین آن ها بود (05/0p < ) که علی رغم جهت وزش باد غالب، بیش ترین میانگین غلظت سرب در جهت شمال کارخانه (34/27 میلی گرم بر کیلوگرم) و کم ترین آن در جهت جنوب کارخانه (40/9 میلی گرم بر کیلوگرم) مشاهده شد. همچنین بررسی همبستگی غلظت سرب در خاک سطحی منطقه با فاصله از کارخانه (در چهار جهت اصلی) بیان گر ارتباط مثبت و معنی دار بین دو فاکتور مذکور در جهت شرق کارخانه بود. نتیجه گیری: نتایج تحقیق حاضر نشان داد که کارخانه ی آلومینای جاجرم تاثیری بر آلودگی خاک سطحی منطقه به عنصر سرب ندارد.

چکیده انگلیسی:

Background and Objective: Presence of heavy metals in different parts of the environment (such as, soil) has adverse effects on organisms’ health. The main sources releasing these pollutants to the environment are industries and mines. Therefore, in this study, the effect of Jajarm Alumina plant (located in North Khorasan province) on contamination of topsoil with Lead (Pb) around the factory, has been proceed. Method: Sampling of topsoil (depth < 10 cm) was carried out in 2008, considering the dominant wind direction (Northwest-Southeast) and distance from factory. 38 sites in 10 km of radius around the factory and also one evidence site 20 km away from the factory were studied. After preparing samples, Pb concentration was measured by atomic absorption spectrometry (Philips, PU 9400). Results: Comparison of mean concentration of Pb in main geological directions of the factory, showed a significant difference between them (p < 0.05). Despite the direction of dominant wind, maximum and minimum mean concentrations of Pb were observed in the north (27.34 mg/kg) and south (9.40 mg/kg) respectively. Also, investigation of relationship between Pb concentrations with distance from the factory (in main geological directions) showed a positive significant correlation in the east of the factory. Conclusion: Overall, results showed that Jajarm Alumina plant has not a significant effect on topsoil contamination with Pb

منابع و مأخذ:

منابع

1-      Poggio, L., Vrscaj, B., Schulin, R., Hepperle, E., Marsan, F.A., 2009. Metals Pollution and Human Bioaccessibility of Topsoils in Grugliasco (Italy). Environ Poll, Vol. 157, pp. 680-689.

2-      Joel, G.H., 1996. The pharamacological Basis of Therapeutics.McGraw.Hil, 9th Ed. Newyork. 1650-1654.

3-      Merian, E., 1992. Metals and their compounds in the environment: Occurrence, Analysis, and Biological Relevance. Wiley-VCH. 1439 pages.

4-      Behrman, R., Kliegman, E., Jenson, R.M., H.B. 2000. Lead poisoning’-Nelson Textbook of pediatries. WB.Saunders Co.16 ed, Vol. 2, pp. 2010-2013.

5-      Cannon, H.L., Bowless, J.M., 1962. Contamination of vegetables by tetraethyl lead. Science, Vol. 137(3532), pp. 765-766.

6-      Huang, P.M., Iskandar, I.K., 2000. Soils and ground water pollution and remediation: Asia, Africa, and Ocean. Lewis Publishers. Boca Rotan. London, New York, Washington D.C.

7-      Tiller, K.G., 1989. Heavy metals and their environmental significance, pp. 113-142. In: B.A. Steward (ed.) Advances in soil science. 4: New York. Springer Verlage.

8-      Alvarado, J., Petrola, A., 1989. Determination of cadmium, chromium, lead, silver and gold in Venezuelan red mud by atomic absorption spectrometry. Journal of analytical atomic spectrometry, Vol. 4, pp. 411- 414

9-      هودجی، جلالیان، 1383، پراکنش آهن، روی و سرب در خاک و محصولات اطراف کارخانه فولاد مبارکه اصفهان، مجله مطالعات زیست محیطی، شماره 36، صفحه 15-26.

10-  Al-khashman, O.A., Shawabkeh, R.A., 2006. Metals distribution in soils around the cement factory in southern Jourdan. Environ Poll, Vol. 140(3), and pp. 387-394.

11-  Fu, J., Zhou, Q., Liu, J., Liu, W., Wang, Th., Zhang, Q., Jiang, G., 2008. High levels of heavy metals in rice (Oryza sativa L.) from a typical E-waste recycling in southeast China and its potential risk to human health. Chemosphere, Vol. 71, pp. 1269-1275.

12-  Parizanganeh, A., Hajisoltani, P., Zamani, A., 2010 a. Assessment of heavy metal pollution in surficial soils surrounding zinc industrial complex in Zanjan- Iran. Procedia, Vol. 2, pp. 162-166.

13-  Ullrich, S.M., Ramsey, M.H., Helios-Rybicka, E., 1999. Total and exchangeable concentrations of heavy metals in soils near Bytom, an area of Pb/Zn mining and smelting in Upper Silesia, Poland. Applied geochemistry, Vol. 14, pp. 187-196  .

14-  Lee, C.G., Chon, H.T., Jung, M.C., 2001. Heavy metal contamination in the vicinity of the Daduk Au-Ag-Pb-Zn mine in Korea. Applied Geochem, Vol. 16, pp. 1377-1386.

15-  ASTM. 2000. Annual book of ASTM Standards ASTM. Vol: 11. 01, pp. D1971-95. D-4691-96.

16-  Parizanganah, A., Hajisoltani, P., Zamani, A., 2010 b. Concentration, distribution and comparsion of total and bioavailable metals in top soils and plants Accumulation in Zanjan zinc industrial town-Iran. Procedia, Vol. 2, pp. 167- 174.

17-  Patel, K.S., Shrivas, K., Hoffmann, P., Jakubowski, N., 2006. A survey of lead pollution in Chhattisgarh State, central India, Environmental Geochemistry and health, Vol. 28, pp. 11-17.