مکان‌یابی دفن پسماندهای زاید شهری با تاکید بر معیارهای زیست‌محیطی و اقتصادی در مناطق شمالی ایران (مطالعه‌موردی: شهرستان آستارا)

محورهای موضوعی : مدیریت محیط زیست

رقیه بنی اسدی ¹ (دانش آموخته کارشناسی ارشد محیط زیست، ارزیابی و آمایش سرزمین، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران.)
سید سعیدرضا احمدی زاده ² (استادیار دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران.)
بهروز اعتباری ³ (کارشناس اداره آب شهرستان بیرجند، بیرجند، ایران.)
علیرضا قمی معتضه ⁴ (دانش آموخته کارشناسی ارشد جنگلداری دانشگاه گیلان، گیلان، ایران.)

تاریخ دریافت : 1393/05/24 تاریخ پذیرش : 1394/02/20 تاریخ انتشار : 1396/06/01

کلید واژه: زباله, سیستم اطلاعات جغرافیایی, معیار زیست محیطی, معیار اقتصادی, آستارا,

چکیده مقاله :

زمینه و هدف: شرایط خاص شهرهای شمالی ایران لزوم یک مکان یابی صحیح برای دفن زباله را افزایش می دهد که هدف اصلی این مطالعه است. از آن جایی که مواد زاید جامد جز جدایی ناپذیر زندگی انسان ها بوده و تولید انواع این زائدات در کمیت ها و کیفیت های مختلف از بزرگ ترین معضلات زیست محیطی عصر حاضر می باشد، اولین و مهم ترین قدم در امر مدیریت پسماند، یافتن مکان مناسب جهت دفن می باشد. امروزه سیستم های اطلاعات جغرافیایی به طور گسترده در برنامه ریزی های زیست محیطی مورد استفاده قرار می گیرند. روش بررسی: در این مطالعه عوامل جهات جغرافیایی، آب های سطحی، گسل ها، مناطق حفاظت شده، خاک شناسی، زمین شناسی، سکونتگاه ها و کاربری اراضی، در قالب معیارهای زیست محیطی و عوامل فاصله از جاده اصلی و فرعی، شیب و ارتفاع از سطح دریا در قالب عوامل اقتصادی مورد مطالعه قرار گرفتند. نتیجه‌گیری: پس از اولویت بندی عوامل به روش تحلیل سلسله مراتبی با استفاده از نظرات متخصصان و تلفیق آن ها در محیط نرم افزار سیستم اطلاعات جغرافیایی سه مکان مناسب برای دفن زباله انتخاب شد. سپس مساحت زمین مورد نیاز برای دفن زباله در این شهرستان محاسبه و با توجه به مساحت محاسبه شده مناسب ترین مکان پیشنهاد گردید.

چکیده انگلیسی:

Background and Objective: The crucial condition of northern cities in Iran, increases the necessity for a proper landfill site selection. Solid waste is an inseparable part of human life and in its production in different quantities and qualities is the biggest environmental problem at present. The first and the most important step towards waste management, is finding a suitable place for landfilling. Today, geographic information systems are widely used in environmental planning. Method: In this study, the geographical directions, surface water, faults, protected areas, soil, geology, distance from settlement and land use are investigated in terms of effective environmental factors while distance from main roads, distance from byway, slope and elevation are explored in terms of economical factors. Conclusion: After prioritization of factors with the help of experts’ idea and combining them in ArcGIS9.2, three appropriate locations were selected. Afterwards, the suitable size of the landfill site needed for the city was calculated, and considering the needed size, the final location for landfill was proposed.   

منابع و مأخذ:

1-      Allen, A.R., Dillon, A.M., Brien, O. M., (1997). Approaches to landfill site selection in Ireland. Engineering Geology and the Environment. Balkema. Rotterdam pp1569-1574

2-   حبیبی،ک.(1384).رساله ی دکتری. توسعه ی کالبد بهسازی و نوسازی بافت های کهن شهری با استفاده از GIS. دانشکده  جغرافیا دانشگاه تهران ، گرایش برنامه ریزی شهری .

3-      حیدرزاده ،نیما 1382. معیارها وظوابط مکان­یابی محل دفن مواد زاید جامد .سازمان شهرداری ها ودهیاریها، 70صفحه.

4-      Komilis, D.P., Ham, R.K., Stedman, R., (1999). The effect of municipal solid waste pretreatment on landfill behavior: a literature review. Waste Management and Research 17, 10–19

5-      Mutluturk, M., Karaguzel, R., (2007). The landfill area quality (LAQ) classification approach and its application in Isparta, Turkey. Environmental and Engineering Geosciences 13, 229–240.

6-   حسن پور، س.، عسکری حسن ابادی ، ح.، محمودی میمندی، ه.( 1389). مکان­یابی دفع پسماند و حفاظت از محیط زیست با استفاده از مدل تحلیل سلسله مراتبی(AHP) و سامانه های اطلاعات جغرافیایی (GIS)(مطالعه موردی شهرستان ابهر). اولین کنفرانس ملی ژئوماتیک نوین در خدمت جامعه . ص 1-11.

7-      سنجری، س. (1388 )، راهنمای کاربردی Arc GIS، انتشارات عابد، 344 صفحه.

8-      Saaty, T. L. (1994).The analytical hierarchy process. Journal of Environmental Pollution.152 pp: 387-393.

9-      Malczewski, J. (1999). GIS and multi criteria decision analysis. John Wiley and Sons.180.

10-  قدسی­پور، ح. (1388). فرایند تحلیل سلسله مراتبی(AHP). انتشارات دانشگاه صنعتی امیرکبیر(پلی تکنیک تهران). چاپ ششم، 220ص.

11-  نیلچیان، س.(1381). مکان­یابی مراکز جمع­آوری و تفکیک زباله با GIS در منطقه ی 22 تهران، دانشکده هنرهای زیبا دانشگاه تهران.

12- خورشیدی، ع. (1388)، استفاده از AHP برای یافتن مکان بهینه دفن زباله (مطالعه موردی شهر بناب)، مجله محیط­شناسی سال سی و پنجم ،شماره 50، ص 32-27.

13-  Mahini, A.S., Gholamalifard,M., (2006). Sitting MSW landfills with a wreathed linear combination methodology in a GIS environment. International journal of environmental science technology. pp 435-445.

14-  Nishanth,T., Prakash, M.N., Vijith, H., (2010). Suitable site determination for solid waste disposal using GIS and RS techniques in India, international journal of geometrics and geosciences Vol1.Pp 197-210

15-  Sehnaz, S., Erhan, Senar., Bilghan ,N., Remzi, K., (2010). Combining AHP with GIS for landfill site selection. Waste management30: 2037-2041.

16- اکبری، د. (1389). تعیین محل­های مناسب جهت تخلیه زباله با استفاده از سیستم اطلاعات مکانی، اولین کنفرانس ملی ژئوماتیک نوین در خدمت جامعه، تهران. ص 1-11.

17-  مجلسی، م. و نوری، ج.،( 1371)، مکان­یابی و مدیریت محل دفن بهداشتی. سازمان بازیافت و تبدیل مواد، تهران.

18- سرتاج، م.، صدوق، م. ب. و جلالوندی، ح. (1386)، کاربرد سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS)  در مکان­یابی محل­های دفن پسماند ویژه ، سومین همایش ملی مدیریت پسماند. ص271-281.

19- نیکنامی، م .، حفاظی مقدس.، ن (1389). مکان­یابی محل دفن زباله­های شهری در شهر گلپایگان با استفاده از سیستم GIS. فصلنامه زمین­شناسی کاربردی، شماره 1، ص 57-66.

20-  قلی­پور، فرشته.، (1389)، سامان­دهی دفع مواد زاید جامد شهر استارا، پایان­نامه کارشناسی­ارشد دانشگاه آزاد رشت، ص31.

21-  Cao, l.,yunhuan,ch., Jingzhang., Xiao, z., Cui, x, (2006). Application of Gray situation Decision Making Theory in site selection of a waste sanitary landfill, china of university of mining and technology.16(4) pp:393-398.

22- پوراحمد، احمد.، حبیبی، کیومرث.، محمدزهرایی، سجاد.، نظری­عدلی، سعید، (1386). استفاده از الگوریتم­های فازی و (GIS) برای مکان­یابی تجهیزات شهری (مطالعه موردی شهرستان بابلسر). مجله محیط­شناسی سال سی و سوم، شماره 42، ص 31-42.

Shiba, M. (1995) Analytic Hierarchy Process (AHP) - Based Multi-Attribute Benefit Structure Analysis of Road Network Systems in mountainous rural areas of Japan. Journal of Forest