ارزیابی قابلیت تفرج و تقاضای تفرجی پارک جنگلی مورینه شهرستان نورآباد

محورهای موضوعی : مدیریت محیط زیست

معصومه منصوری ¹ (مسوول مکاتبات): دانشجوی دکتری جنگل‌شناسی و اکولوژی جنگل، دانشکدۀ کشاورزی، دانشگاه لرستان، لرستان، ایران.)
زهرا حواسی ابدالانی ² (کارشناس ارشد جغرافیای طبیعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.)
ضیاء‎الدین باده‏یان ³ (استادیار گروه جنگلداری، دانشکده کشاورزی، دانشگاه لرستان، لرستان، ایران)
محمد جواد عزیزی ⁴ (کارشناس ارشد جغرافیای طبیعی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد خرمآباد، لرستان، ایران.)

تاریخ دریافت : 1393/05/28 تاریخ پذیرش : 1394/09/16 تاریخ انتشار : 1395/10/01

کلید واژه: تفرج, فرآیند تحلیل سلسله مراتبی, پارک&amp, lrm, های جنگلی, استان لرستان,

چکیده مقاله :

زمینه و هدف: توسعه گردش‎گری در مناطق حفاظت‎شده، هم برای مدیریت منطقه و هم برای گردش‎گران مزایای فراوانی به همراه دارد. از این ‌رو شناسایی مناطق مناسب و دارای توان، جهت گسترش و توسعه طبیعت‎گردی در مناطق حفاظت‎شده و پارک‎های جنگلی، به‎منظور بهره‎برداری پایدار از منابع طبیعی اهمیت به‎سزایی دارد. در مطالعه حاضر، به ارزیابی پتانسیل طبیعت‎گردی تفرج‎گاه جنگلی مورینه شهرستان نورآباد واقع در استان لرستان با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبیAHP)) و سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) پرداخته شد. روش بررسی: برای این منظور ابتدا مهم‌ترین معیارها و زیرمعیارهای مؤثر در ارزیابی پتانسیل تفرجی منطقه شناسایی شدند. سپس با استفاده از روش دلفی پرسش‎نامه‎هایی تهیه و جهت تعیین اهمیت معیارها و زیرمعیارهای مؤثر در ارزیابی پتانسیل تفرجی منطقه، بین متخصصین توزیع شد. وزن معیارها و زیرمعیارها در هر پرسش‎نامه محاسبه‌شده و سپس وزن نهایی آن‌ها محاسبه شد. در مرحله بعد نقشه‎های لازم برای ارزیابی پتانسیل منطقه در محیط GIS تهیه گردید. درنهایت با استفاده از روش ترکیب وزنی خطی در محیط GIS نقشه نهایی پتانسیل تفرجی منطقه تهیه شد. یافته ها: نتایج نشان داد که 04/21 درصد از سطح منطقه دارای پتانسیل عالی و 52/22 درصد از سطح منطقه دارای پتانسیل خوب برای اکوتوریسم است. هم‎چنین 7/28 درصد از سطح منطقه دارای پتانسیل متوسط و 7/27 درصد دارای پتانسیل ضعیف می‎باشد. نتیجه‎گیری: با توجه به نتایج این پژوهش، افزایش اطلاعات افراد در مورد اهمیت تفرج‎گاه مورینه، منجر به افزایش قابل‌توجه تمایل به ‎پرداخت جهت حفاظت از این اکوسیستم خواهد شد.

چکیده انگلیسی:

Background and Objective: Development of tourism in preserved areas has many advantages both for the management of the related areas and tourists. Therefore, determining suitable areas for development of tourism in preserved areas and forest parks is highly important for sustainable exploitation of natural resources. The present study aims to evaluate the potential for ecotourism in Morineh forest promenade in Lorestan province by using analytical hierarchy process (AHP) and geographical information system (GIS). Methods: First, the most important and effective criteria and sub-criteria for evaluating the potential for recreation in the study area were determined. Then, by using Delphi method, some questionnaires were designed and distributed among the related experts. The weight of criterion in each questionnaire was calculated and the average weights were estimated. In the next step, the final weight for each criterion and sub-criterion was calculated. Then, the required maps for the evaluation were provided in GIS environment. Finally, with the help of Weighted Linear Combination technique, the final potential map for the ecotourism development in the region was provided. Results: The results shows that 21.04% of the study area has a high potential and 22.52% has a good potential for ecotourism. In addition, 28.7% has an average potential and 27.72% has a weak potential for ecotourism purposes. Conclusion: Obtaining the detailed information about the importance of Morineh forest park will lead to a higher WTP for the conservation of this ecosystem.

منابع و مأخذ:

1-      برزه­کار. قدرت، 1385، پارک­ها و تفرج‎گاه‎های جنگلی، انتشارات سازمان نظام‌مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی، 231 ص.

2-      Banerjee U, Kumari S.P & Sudhakar S, 2005, Remote Sensing and GIS based ecotourism planning: A case study for western Midnapore, West Bengal, India. Tourism Management, 32: 321-340.

3-   خان‎زاده، مریم. 1385، معماری زندگی غیرشهری. مجموعه مقالات همایش محیط‎زیست و توسعه پایدار شهری  با تأکید بر شهرهای شمال،  انتشارات دانشگاه مازندران، 447ص.  

4-      Malczewski J, 2004, GIS-based land-use suitability analysis: a critical overview. Journal of Progress in Planning, 62.

5-      Kangas J, Kangas A, Leskinen P & Pykalainen J, 2001, MCDM methods in strategic planning of forestry on state-owned lands in Finland. J. Multi-Criteria Dec. Anal, 10.

6-      Saaty T.L, 2008, Decision making with the analytic hierarchy process, International journal of services sciences, Vol. 1, No. 1, 83.

7-      Bukenya J.O, 2000, Application of GIS in ecotourism development decisions: evidence from the Pearl of Africa.

8-      www.rri.wvu.edu/pdffiles/bukenya2012.pdf. Accessed on 20th September, 2004.

9-      Gul A.M, Orucu K & Oznur K, 2006, An approach for recreation suitability analysis to recreation planning in Golchuk Nature Park. Journal of Environmental Management, 1.

10-  Kumari S, Behera M.D & Tewari H.R, 2010, Identification of potential ecotourism sites in West District, Sikkim using geospatial tools. Tropical Ecology, 51.

11- موسوی. زهرا، 1389، استفاده از روش ارزیابی چند معیاره در محیط GIS برای زون بندی منطقه ناژوان در شهر اصفهان، پایان‎نامه کارشناسی ارشد رشته محیط‎زیست، دانشکده شیلات، مرتع و محیط‎زیست، دانشگاه کشاورزی و منابع ‎طبیعی گرگان، صص70-10.

12-  قدسی‎پور. سیدحسن، 1388، فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP)، چاپ هفتم، دانشگاه صنعتی امیرکبیر.

13-  اصغرپور. محمدجواد، 1387، تصمیم‏گیری چندمعیاره، چاپ ششم، انتشارات دانشگاه تهران، صص 220-191 و 318- 298.

14- منصوری. معصومه، 1392، ارزش‎گذاری اقتصادی تفرج‎گاه جنگلی حسن‎گاویار شهرستان نورآباد باروش مشروط و هزینه سفر فردی، پایان‎نامه کارشناسی ارشد، دانشکده کشاورزی، دانشگاه لرستان 89 صفحه. 

15-  Mendes I, 2002, Travel and on site recreation time: An empirical approach to value the recreation benefits of Peneda-Geres national park. IATUR's 2002 conference, 16th - 18th octobre, Lisbon.

16-  Karimi V, Ebadi H & Ahmadi S, 2006, Public Parking Site Selection using GIS, Map World Forum Hyderabad, India.

17-  Ryngnga P.K, 2008, Ecotourism prioritization: a geographic information system approach, South asian journal of tourism and heritage, Vol. 1, No. 1.

18-  پرهیزکار. اکبر و غفاری‎گیلان‎ده. عطا، 1385، سامانه اطلاعات جغرافیایی و تحلیل تصمیم چندمعیاری، انتشارات سمت، تهران.

19-  Babaie-Kafaky S, Mataji A & Ahmadi Sani N, 2009, Ecological capability assessment for multiple-use in forest areas using GIS- based multiple criteria decision making approach. American Journal of Environmental Sciences 5 (6).

20- شیروانی. زینب، 1382، مقایسه ارزیابی توان تفرجی جنگل‌های نکا- ظالم‎رود با روش تحلیل سلسله مراتبی و گولز- دیمیرل و مخدوم، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، رشته جنگلداری، دانشگاه مازندران.

21-  مخدوم. مجید، 1387، شالوده آمایش سرزمین، چاپ نهم، دانشگاه تهران.

22- فرج‎زاده. منوچهر و کرمی. تاج‎الدین، 1388، برنامه‎ریزی کاربری اراضی با استفاده از سنجش ‌از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی (منطقه مورد مطالعه: خرم‎آباد)،  پژوهش‎های جغرافیایی، شماره 37 (47).

23-  Hajehforooshnia Sh, Soffianian A, Mahiny A.S Fakheran S, 2011, Multi objective land allocation (MOLA) for zoning Ghamishloo Wildlife Sanctuary in Iran. Journal for Nature Conservation, 19: 254-262.

24- سلخوری غیاث‎وند. سیاوش،1382، بررسی توان اکولوژیک منطقه پلنگ­دره قم جهت کاربری اکوتوریسم، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، رشته علوم محیط‎زیست، دانشگاه آزاد واحد علوم تحقیقات، 172ص.

25- ترابی. نصرالله، 1384، برنامه­ریزی توسعه گردش‎گری منطقه حفاظت‌شده اشتران‎کوه به کمک روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) با استفاده از GIS و RS، پایان­نامه کارشناسی ارشد مدیریت و برنامه­ریزی محیط‌زیست، دانشکده محیط‌زیست تهران، 303 ص.

26- بزرگیان. سید قوام‎الدین، 1388، ارزیابی توان اکولوژیک منطقه حفاظت‌شده حرا به‌ منظور مدیریت اکوتوریسم با استفاده از GIS ، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات.