تعیین غلظت‌ باقی‌مانده برخی ازآفت‌کش‌های آلی کلره و فسفره در آب رودخانه گرگر

محورهای موضوعی : مدیریت محیط زیست

سهیل سبحان اردکانی ¹ , پریسا جمالی پور ²

1 - دانشیار گروه محیط‌زیست، دانشکده علوم پایه، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران.
2 - کارشناس ارشد محیط‌زیست، دانشکده علوم پایه، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران.

تاریخ دریافت : 1392/02/13 تاریخ پذیرش : 1393/06/17 تاریخ انتشار : 1396/01/01

کلید واژه: آترازین, آلاکلر, توفوردی, روش پیشرفته کروماتوگرافی لایه , رودخانه گرگر,

چکیده مقاله :

زمینه و هدف: امروزه باقی مانده آفت کش های آلی از جمله آلاینده های مهم منابع آب سطحی محسوب می شوند. بنابراین با توجه به استفاده از آب رودخانه گرگر برای زراعت و تامین آب شرب شهر های مجاور، پژوهش با هدف شناسایی برخی از آفت کش های کلره و فسفره در آب این رودخانه انجام یافته است. روش بررسی: نمونه برداری از 5 ایستگاه منتخب در طول رودخانه طی فصول بهار و تابستان 1391 برداشت شده و پس از انجام مراحل آماده سازی آزمایشگاهی نسبت به شناسایی و تعیین غلظت سموم در نمونه ها با استفاده از روش پیشرفته کروماتوگرافی لایه نازک اقدام شد. یافته‌ها: میانگین غلظت سموم آترازین، آلاکلر و توفوردی نمونه ها در فصل بهار به ترتیب برابر با 02/0±04/1، 03/0±06/1و 04/0±12/1 میکروگرم در لیتر و در فصل تابستان به ترتیب برابر با 45/1±04/3، 51/4±27/15و 62/3±12/12 میکروگرم در لیتر بود. پردازش آماری نتایج نشان داد که میانگین غلظت هر 3 سم شناسایی شده کم تر از رهنمود سازمان بهداشت جهانی است. بحث و نتیجه‌گیری: گرچه در حال حاضر از نظر غلظت تجمع یافته سموم در آب رودخانه گرگر خطری متوجه بهداشت عمومی نمی باشد، ولی به دلیل مصرف بی رویه نهاده های کشاورزی از جمله سموم شیمیایی توسط کشاورزان، در آینده ای نه چندان دور این بوم سازگان آبی با مشکل تجمع بیش از حد سموم و تبعات ناشی از آن مواجه خواهد شد که این امر می تواند عواقب ناگواری را برای شهروندان حاشیه رودخانه، حیات جانوری رودخانه و مصرف کنندگان از آب این بوم سازگان به دنبال داشته باشد.

چکیده انگلیسی:

Background and Objective: Today, Chlorinated and Organophosphorous pesticide residues are considered as important environmental pollutants especially in surface water resources. Gargar River is one of the important tributaries of Karoon River. The main use of this river is to supply the drinking water for nearby cities. Therefore, the aim of this study was to determin Organochlorine and Organophosphorus pesticide residues in water of the Gargar River in 2012. Method: After field visits and determining five sampling stations during the spring and summer of 2012, the samples were taken and after carrying out laboratory preparation, identification and determination of the concentration of pesticides in the samples were performed using HPTLC. Findings: Results showed that the mean concentrations (µg/L) of Atrazin, Alachlor and Trinoxol pesticides in water of Gargar River in the spring were 1.04±0.02, 1.06±0.03 and 1.12±0.04, respectively. Also the mean concentrations of these pesticides (µg/L) in the winter were 3.04±1.45, 15.27±4.51 and 12.12±3.62, respectively. Comparison of the mean concentrations of pesticides with WHO permissible limits showed that the mean concentrations are significantly lower than the permissible limits. Conclusion: There are no public health risks for pesticides residues in Gargar River water samples in this time. However, it should be noted that because of indiscriminate use of agricultural inputs, such as chemical pesticides by farmers, the problem of excessive accumulation of toxins in aquatic ecosystems and their consequences will be faced in the near future.

منابع و مأخذ:

1-   جمالی پور، پریسا.، تعیین میزان بقایای آفت­کش­های آلی کلره و فسفره در آب رودخانه گرگر، پایان نامه کارشناسی ارشد محیط زیست، دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان، دانشکده علوم پایه، 1391؛ 122 صفحه.

2-   سبحان اردکانی، سهیل.، تهیه قارچ­­کش­های بیولوژیک و بررسی امکان استفاده از آن­ها به جای سموم قارچ­کش شیمیایی در جهت کاهش آلودگی­های زیست محیطی، رساله دکتری علوم محیط­زیست، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، دانشکده محیط زیست و انرژی، 1387؛ 85 صفحه.

3-      طالبی جهرمی، خلیل، سم­شناسی آفت­کش­ها (حشره­کش­ها، کنه­کش­ها، موش­کش­ها)، انتشارات دانشگاه تهران، 1385، 492 صفحه.

4-      عرفان منش، مجید، افیونی، مجید.، آلودگی محیط زیست (آب، خاک و هوا)، نشر ارکان دانش، 1391، 318 صفحه.

5-   کردوی، م.، بررسی کیفیت آب رودخانه­های گرگر و شطیط به منظور انتخاب آبگیر مناسب تامین آب شرب با تکیه بر مقایسه­های اقتصادی – بهداشتی، پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات خوزستان، 1386؛ 94 صفحه.

6-   سبحان اردکانی، سهیل.، طالبیانی، سارا و معانی جو، محمد (1393). ارزیابی غلظت آرسنیک، روی، سرب و مس منابع آب زیرزمینی دشت تویسرکان و تهیه نقشه توزیع مکانی عناصر. مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران، دوره 24، شماره 114، صفحات 129-120.

7-      Acero, J.L., Benitze, F.J., Real, F.J., Gonzales, M., 2008. Chlorination of organophoshorus pesticides in natural waters. Journal of Hazardous Materials, 153(1-2), 320-328.

8-   شایقی، منصوره.، خوبدل، مهدی.، باقری، فاطمه.، ابطحی، محمد.، بقایای آزینفوس متیل و دیازینون در رودخانه­های قره سو و گرگان­رود استان گلستان، مجله دانشکده بهداشت و انستیتو تحقیقات بهداشتی، 1387، دوره 6، شماره 1، 82-75.

9-      Dehghani, R., Shayeghi, M., Esalmi, H., Moosavi, S.G., Khah Rabani, D., Hossein Shahi, D., 2012.Detrmination of Organophosphorus Pesticides (Diazinon and Chlorpyrifos) in Water Resources in Barzok, Kashan. Zahedan Journal of Research in Medical Sciences, 14(10), 66-72.   

10-  Rovedatti, M., Castane, M., Salabian, A., 2001. Monitoring of organochlorine and organophpsphorus pesticides in the water of the Reconquista River (Buenos Aires, Argentina). Water Research, 35(14), 3457-3461.

11-  Wintersteiger, R., Goger, B., Krautgartner, H., 1999.  Quantitation of chlorophenoxy acid herbicides by high-performance liquid chromatography with coulometric detection. Journal of chromatography A, 846(1-2), 349-357.

12-  Katsumata, H., Kaneco, S., Suzuki, T., Ohta, K., 2006.  Determination of atrazine and simazine in water samples by high-performance liquid chromatography after preconcentration with heat-treated diatomaceous earth. Analytica Chimica Acta, 577(2), 214-219.

13-  سازمان استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران، استاندارد آب آشامیدنی - ویژگی های فیزیکی و شیمیایی (استاندارد 1053)، 1390؛ تجدید نظر پنجم.

14- ارجمندی، رضا.، توکل، میترا.، شایقی، منصوره. تعیین سم دیازینون در آب شالیزارهای آمل به وسیله تکنیک کروماتوگرافی لایه نازک، فصلنامه علوم و تکنولوژی محیط­زیست، 1389؛ دوره 12، شماره 2،  28-19.

15- عابدی کوپایی، جهانگیر.، نصری، زهره.، طالبی، خلیل.، مامن پوش، علیرضا.، موسوی، سید فرهاد، مطالعه کیفیت شیمیایی و آلودگی آب زاینده­رود در بالادست به دیازینون و توان خودپالایی آن، مجله علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، علوم آب و خاک، 1390؛ سال 15، شماره 56، 20-1.

16- تقوی، کامران.، نقی­پور، داریوش.، محققیان، آزیتا.، جمالی، مرسده.، تعیین مقدار سه آفت­کش در رودخانه سفیدرود و آب آشامیدنی شهر رشت در سال 1387، دوازدهمین همایش ملی بهداشت محیط ایران، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، 1388؛ 1353-1348.

17- خدادادی، مریم.، صمدی، محمدتقی.، رحمانی، علیرضا.، ملکی، رامین.، تعیین غلظت باقیمانده سموم آفت­کش ارگانوفسفره و کاربامات در منابع تامین آب آشامیدنی شهر همدان در سال 1386، دوازدهمین همایش ملی بهداشتن محیط ایران، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، 1388؛ 887-875.

18- شایقی، منصوره.، دارابی، حسین.، ابطحی حسینی، محمد.، صادقی، محمد.، پاکباز، فروغ.، گلستانه، سیدرضا.، بررسی و تعیین مقدار بقایای حشره­کش­های دیازینون و مالاتیون در آب رودخانه­های شاهپور، مند و دالکی (استان بوشهر) 84-1383، فصلنامه طب جنوب، 1386؛ دوره 10، شماره 1، 60- 54.

19- زند مقدم، احمد.، کلانتری، هیبت اله.، محمدپور، هوشنگ.، جعفرزاده حقیقی­فرد، نعمت اله.، اندازه­گیری بعضی از آفت­کش­های آلی کلردار در آب رودخانه کارون توسط یک روش جدید از کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا، مجله علمی پزشکی جندی شاپور، 1381؛ شماره 33، صص 10-18.

20-  Azizullah, A., Khattak, M.N., Richter, P., Hader, D.P., 2011. Water pollution in Pakistan and its impact on public health- A review. Environment International, 37(2), 479-497.

21-  Vryzas, Z., Vassiliou, G., Alexoudis, C., Papadopoulou-Mourkidou, E. 2009. Spatial and temporal distribution of pesticide residues in surface waters in northeastern Greece. Water Research, 43(1), 1-10.

22-  Konstantinou, I.K., Hela, D.G., Albanis, T.A., 2006. The status of pesticide pollution in surface waters (rivers and lakes) of Greece. Environmental Pollution, 141(3), 555-570.

23-  Palma, G., Sanchez, A., Olave, Y., Encina, F., Palma, R., Barra, R., 2004. Pesticide levels in surface waters in an agricultural-forestry basin in Southern Chile. Chemosphere, 57(8), 763-770.

24-  Hoffman, M., 2003. Texas Ground Water Protection Committee (TGPC), Joint Ground Water Monitoring Contamination Report-2002, Contributing State Agencies and Organizations, 1-374.

25-  25. Palma, P., Kuster, M., Alvarenga, P., Palma, V.L., Fernandes, R.M., Soares A.M., López de Alda M.J., Barceló D., Barbosa I.R. 2009. Risk assessment of representative and priority pesticides, in surface water of the Alqueva reservoir (South of Portugal) using on-line solid phase extraction-liquid chromatography-tandem mass spectrometry. Environment International, 35(3), 545-551.