مطالعه روند تغییرات گنادی ماهی سفید دریای خزر (Rutilus frisii kutum Kamenskii, 1901) در فصل تخمریزی استان گیلان (ناحیه بندرکیاشهر

محورهای موضوعی : مدیریت محیط زیست

سعید شفیعی ثابت ¹ (دانشکده شیلات، گروه شیلات، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گلستان، گرگان)
محمد رضا ایمانپور ² (دانشکده شیلات، گروه شیلات، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گلستان، گرگان)
باقر امینیان فتیده ³ (موسسه آموزش عالی علمی کاربردی علوم و صنایع شیلاتی میرزا کوچک خان رشت، گیلان.)
سعید گرگین ⁴ (دانشکده شیلات، گروه شیلات، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گلستان، گرگان)

تاریخ دریافت : 1390/11/30 تاریخ پذیرش : 1391/05/22 تاریخ انتشار : 1395/04/01

کلید واژه: گناد, فصل تخمریزی, ماهی سفید, بندرکیاشهر,

چکیده مقاله :

زمینه و هدف: در این بررسی خصوصیات بافتی تخمدان ماهی سفید دریای خزر در استان گیلان ناحیه بندرکیاشهر مورد مطالعه قرار گرفت. طول دوره از آغاز صید ماهیان استخوانی (15/7/1386) در سواحل جنوب غربی دریای خزر شروع شد و تا پایان دوره صید ماهیان استخوانی (15/2/1387) ادامه یافت. نمونه های مورد نیاز جهت این مطالعه با همکاری یگان گشت حفاظت از منابع دریایی و صیادان محلی و بازار تهیه گردید. روش بررسی: تخمدان 64 عدد ماهی سفید پس از صید جداسازی و به منظور بررسی بیولوژیک، پارامترهایی همانند طول، وزن بدن، وزن گناد و مراحل رسیدگی جنسی، اندازه گیری و ثبت گردیده است. بافت تخمدان پس از نمونه برداری، در محلول بوئن تثبیت گردید و با استفاده از روشهای استاندارد بافت شناسی، آبگیری، شفاف سازی، و پارافینه شده و سپس برش عرضی 5 میکرونی از آنها تهیه و بوسیله میکروسکوپ نوری مورد مطالعه قرار گرفتند. یافته ها: روند تغییرات تدریجی شاخص وزن گنادوسوماتیک ماهی سفید ماده در طول دوره نمونه برداری نشان داد که شاخص وزنی گناد در ماه بهمن دارای روند افزایش تدریجی بود و در طول ماه های اسفند و فروردین افزایش معنی داری را از خود نشان داد و پس از آن مقدار GSI بطور ناگهانی افت نمود. بحث و نتیجه گیری : با توجه به نتایج بدست آمده، چهار مرحله جنسی شامل نابالغ در حال رسیدگی مرحله 2 (Maturing virgin)، در حال توسعه مرحله 3 (Developing)، آماده تخمریزی مرحله 4 (Gravid) و در حال تخمریزی مرحله 5 (Spawning) در ماهیان مورد آزمایش مشاهده گردید. در مجموع تخمدان ماهی سفید از نوع هماهنگ همزمان یا (Synchronous) می باشد.

چکیده انگلیسی:

Background and Objective: Studies were conducted on the changes occurring in the ovaries of adult female Kutum, (Rutilus frisii kutum Kamenskii, 1901) in Bandar-e Kiashahr in Southwestern of Caspian Sea during a yearly cycle (between two spawning period) from October 2007 to May 2008. No abnormalities or pathological changes in the ovarian or body of the investigated fish were detected. The aims of this study were confirm to timing, frequency and duration of the spawning period, monitor changes in the gonado-somatic index(GSI), relate (GSI) to the histological characteristics of the ovaries and describe the stages of Kutum oocyte and ovarian development. Method: 64 kutum specimens caught and after separation to assess biological parameters such as length, body weight, gonad weight and sexual maturity stages, were measured and recorded. Gonad samples were taken monthly from the females stained with H&E stain and Samples were studied by light microscope. Different stages of oocyte development (nucleus changes, oocyte diameter and forming of yolk vesicle, yolk granules and lipid droplets) were surveyed. Findings: Gradual trend of Gonadosomatic index in kutum during biopsy showed that Gonadosomatic index (GSI) began to gradual increase in March and reached the highest value (29.47±4.2) significantly in April and then suddenly drop in early may. Discussion and Conclusion: According to the results gonad development of Kutum was synchronous group. Four maturity stages were observed during our study that included: Maturing virgin (II), Developing (III), Gravid (IV) and Spawning (V).

منابع و مأخذ:

1. حسین زاده صحافی، ه. سلطانی، م. و دادور، ف. 1380. زیست شناسی و تولید مثل ماهی شوورت Silago sihama در خلیج فارس. مجله علمی شیلات ایران. شماره 1. سال دهم. بهار 1380. صفحات 37 تا54.


2. ایگدری، س. 1381. مطالعه بافت شناسی رشد مواد تناسلی جنس های نر و ماده سس ماهی بزرگ سر Barbus capito. پایان نامه کارشناسی ارشد شیلات. دانشگاه تهران. دانشکده منابع طبیعی. 96 ص.


3. آذری تاکامی˛ ق. ˛ رضوی صیاد˛ ب. و حسین پور˛ ن. 1369. بررسی تکثیر مصنوعی و پرورش ماهی سفید Rutilis frisii kutum در ایران. مجله دانشکده دامپژشکی، دانشگاه تهران، دوره 45، شماره 52-45.

1. رضوی صیاد ، ب . 1374. ماهی سفید. مؤسسه تحقیقات شیلات ایران .164ص.


2. غنی نژاد، داوود . 1372. ارزیابی ذخایر ماهیان استخوانی دریای خزر در سال 73-1372. مرکز تحقیقات شیلات ایران.19ص.


3. وثوقی، غ و مستجیر، ب. 1376. ماهیان آب شیرین. انتشارات دانشگاه تهران.317 ص. صفحات 71،72،227و228.


4. عریان. ش. 1376. فیزیولوژی ماهی . دانشگاه تربیت مدرس نور . 80ص.


5. فریدپاک. ف. 1365. دستورالعمل اجرایی تکثیر و پرورش ماهیان گرمآبی . پلی‌کپی دانشگاه تهران. 310ص.

5. شفیعی ثابت، س. 1382. بررسی اثرات نسبت های غدادهی بر روی رشد، بقاء و برخی از شاخص های زیستی ماهی سفید دریای خزرRutilus frisii kutum Kamenskii, 1901 تا مرحله رهاسازی به دریا. پایان نامه مقطع کارشناسی. دانشگاه مازندران.85 ص.

9. Aminian Fatideh, B. 2006. Selectivity broodstock kutum (Rutilus frisii kutum) in the southern Caspian Sea, using indices of sexual investigation. Dissertation fisheries. University of Agricultural Sciences and Natural Resources Gorgan. 120 P.


10. Smith. B. B. and Walker, K.F. 2004. Spawning dynamics of common carp in the River Murray, South Australia, shown by macroscopic and histological staging of gonads. J. Fish Biol. 64: pp. 336-354.


11. Shafiei Sabet, S. Aminian Fatideh, B. Imanpour, M. Gorgin, S. 2009. Relation between gonadal hormones and sexual maturity of female kutum (Rutilus frisii kutum Kamenskii, 1901) during spawning season. J. of Cell and Molecular Res. 1. 2: pp. 96-104.


12.   Biswas, S.P. 1993. Manual of method in fish biology. South Asian Publisher put Ltd. 145P.


13. Poosti, A. and sadegh Marvdasti, A. 1996. Compurgation histology and histotechique. Tehran University press, first edition. 480P.


14. Rinchard, J. Kesteven, P. and Heine, R. 1997. Comparative study of reproductive biology in single and multiple spawner cyprinid fish. 11. J. of Fish. Biol. 50. Pp: 169-180.


15. Eigdery, Q. 2002. Histology study materials growth genital sex find hermaphrodite fish sauce over large Barbus capito. M.Sc. Thesis fisheries. Tehran University. Faculty of Natural Resources. 96P.


16. Deniel, C. and Nda, K. 1993. Sexual cycle and seasonal changes in the ovary of Red Mullet Mullus surmuletus from the southern coast of Brittany. J. of Fish Biol. 43. 2: pp.229-244.


17. Guiguen, Y. Cauty, C. Fostier, A. Fuchs, J. and Jalabert, B. 1993. Reproductive cycle and sex inversion of the Sea Bass, Lates calcalifer, reared in sea cage French Polynesia, histological and morphometric description. Envir. Biol. Of Fishes.39:. Pp.231-247.


18. Mojazi Amiri, Maebayashi, M. Hara, A. Adachi, S. and Yamauchi, K. 1996. Ovarian development and serum sex steroid and vitellogenin profiles in the female cultured sturgeon hybrid the Bester. J. of Fish Biol. 48: pp.1164-1178.


19. Doroshov, S.I. Moberg, G.P. and Venennam, J.P. 1997. Observation on the reproduction cycle of cultured white sturgeon, Acipenser transmuntanus. Envir. Biol. of Fishes. 48. Pp.265-278.


20. Pimpicka, E. and Tkacz, A. 1997. Course of oogenesis in juvenile tench, Tinca tinca, female from Lake Dgal Wielki Neopoland, Folia zoological. 46. 2: Pp.177-187.


21. یوسفیان، م. عریان، ش. فرخی، ف. و عصائیان، ح. 1382. مطالعه رشد تخمک در ماهی کفال پوزه باریک Liza saliens Risso، مجله علمی شیلات ایران، سال دوازدهم، شماره 1. صفحات 131تا 152.


22. Nagahama Y. 1983. The functional morphology of teleost gonad. In: Fish physiology (WJ Hoar, DJ Randall, EM Donaldson, Eds), Academic press, NY, USA, 9: pp. 223- 264.


23. Tomasini. J.A. Coolart, D. and Quignard, J.P. 1996. Female reproduction biology of the sand smelt in brackish lagoons of southern France. J. of fish boil. 46: Pp. 94-612.


24. Matty, A.J.1985 Fish endocrinology, Croom. Helm. 13. 473P.   

26. Tyler, C.R. and Smpter, J.P. 1996. Rev. Fish. Bio. 6. 287P.


27. Prabhu, M.S., 1956. Maturation of intra-ovarian eggs and spawning periodicities in some fishes. Indian Journal of Fisheries, pp. 56-90.


28. Marza, V.D., 1938. Histophysiologie del oogenesis. Herman, Paris, France. 81P.


29. Rinchard, J & Kestemont, P. 1996. Comparative study of reproductive biology in single and multiple spawned cyprinid fish. Morphological and Histological features .J. of Fish. Biol. 49: pp. 173-265.


30. امینیان، ب. 1385. بهگزینی مولدین ماهی سفید (Rutilus frisii kutum) در بخش جنوبی دریای خزر با استفاده از شاخصهای رسیدگی جنسی. پایان نامه دکتری شیلات. دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان. 120 ص.


31. Nicolsky, G.V. 1963. The ecology of fisher. Academic Press, 350P.


32. Pitcher, T.J. and Hart, P.J. B. 1996. Fisheries ecology. Chapman and Hall, 414P.