ارزیابی غلظت باقی‌مانده سم ارگانوفسفره دیازینون در محصولات گلخانه‌ای (مطالعه موردی: کدو سبز)

محورهای موضوعی : مدیریت محیط زیست

سهیل سبحان اردکانی ¹ (دانشیار گروه محیط‌زیست، دانشکده علوم پایه، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی)
مریم یونسیان ² (دانش آموخته کارشناسی ارشد محیط‌زیست، دانشکده علوم پایه، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی *(مسوول مکاتبات).)
سعید جامه بزرگی ³ (دانشیار گروه شیمی، دانشکده علوم پایه، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی)

تاریخ دریافت : 1392/11/12 تاریخ پذیرش : 1393/05/20 تاریخ انتشار : 1395/07/01

کلید واژه: دیازینون, امنیت غذایی, کدوسبز, همدان,

چکیده مقاله :

زمینه و هدف: امروزه امنیت غذایی یکی از مسایل مهم برای مصرف کنندگان محصولات کشاورزی است. بنابراین مطالعه حاضر با هدف تعیین غلظت باقی مانده سم دیازینون در محصول کدوسبز انجام یافته است. روش بررسی: 10 نمونه کدوسبز از گلخانه ها و همچنین بازار مصرف شهر همدان تهیه شد. سپس نمونه‌ها خرد شده و پس از اضافه کردن استون و هم زدن آن ها، صاف شدند. به محلول صاف شده، سدیم سولفات و چند مرتبه دی کلرو متان اضافه شد و پس از 2 فازی شدن، فاز پایینی جدا شده و تا زمان رسیدن این فاز به حد 2 میلی ‌لیتر، محلول در دستگاه آون قرار گرفت. سپس باقی مانده سم در نمونه‌ها توسط دستگاه اسپکتروفتومتر در 3 تکرار قرائت شد. پردازش آماری نتایج نیز توسط نرم افزار SPSS انجام یافت. یافته ها: نتایج نشان داد که میانگین غلظت باقی مانده سم در نمونه ها به ترتیب 006/0±105/0، 003/0±093/0، 013/0±149/0، 027/0±159/0، 013/0±151/0، 018/0±147/0، 006/0±119/0، 013/0±171/0، 018/0±157/0 و 027/0±140/0 میلی‌گرم در کیلوگرم و بیش از حد استاندارد کمیسیون Codex و اتحادیه اروپا می باشد. همچنین مقایسه میانگین غلظت باقی مانده سم بین نمونه‌ها بیان گر وجود اختلاف معنی دار بین تمام نمونه ها بود (05/0>P). بحث و نتیجه گیری: با توجه به این که میانگین غلظت باقی مانده سم دیازینون در محصول کدوسبز بیش از استانداردهای بین المللی بود، لذا لزوم اندیشیدن تمهیداتی در این خصوص و به ویژه آموزش کشاورزان به منظور استفاده صحیح و اصولی از نهاده های کشاورزی برای اطمینان بیش تر از حفظ سلامتی مصرف کنندگان بیش از پیش ضروری به نظر می رسد.

چکیده انگلیسی:

Background and Objective: Today, food security is one of important issues of consumers of agricultural products. Therefore, this study was carried out for evaluation of organophosphorus pesticide diazinon residues in zucchini as a greenhouse crop. Method: In this study, totally 10 specimen of zucchini were collected from greenhouses and market basket of Hamadan city. After cutting the samples and then added with acetone, the solution was filtered. Then added sodium sulfate and dichloromethane to filtered solution, we attempted to separate the lower phase. The lower phase is evaporated in the oven until was set at 2 ml. Finally diazinon residues in samples determined using a spectrophotometric method in 3 replications. The statistical calculations were done using SPSS version 18.0 statistical package. Findings: Theresults showed that the average concentration of diazinon residues in samples were 0.105±0.006, 0.093±0.003, 0.149±0.013, 0.159±0.027, 0.151±0.013, 0.147±0.018, 0.119±0.006, 0.171±0.013, 0.157±0.018, 0.140±0.027 mg kg-1, respectively and more than the maximum residue limit provided by the Codex alimentarius and the European Commission. The results of the comparison of the mean concentration of pesticide residues between samples revealed significant differences between all the samples together (p<0.05). Discussion and Conclusion: According to the results, the average concentrations of diazinon residues in zucchini exceeding the maximum residue limit provided by Codex Alimentarius Commission and the European Commission. Therefore, education of farmers for optimal agricultural inputs usage, especially pesticides is recommended.  

منابع و مأخذ:

1.      Latimer, G.W., Horwitz, W. 2007. Official Methods of Analysis of AOAC International. 18th Edition. Gaithersburg, MD.  AOAC International Publication, 985, pp. 282.

1. Yazgan, M.S., Tanik, A. 2005. A new approach for calculating the relative risk level of pesticides, Environment International, 31: 687-692.


2. اسماعیلی ساری. عباس، 1381. آلاینده­ها، بهداشت و استاندارد در محیط­زیست، انتشارات نقش مهر، 798 صفحه.
   
   
   1. Krol, WJ., Arsenault, TL., Pylypiw, HM., Mattina, MJI. 2000. Reduction of pesticide residues on produce by rinsing, Journal of Agricultural and Food Chemistry, 48: 4666-4670.
   
   
   2. Torres, C.M., Pico, Y., Manes, J. 1996. Determination of pesticide residues in fruit and vegetables, Journal of Chromatography, 754: 301-331.
   
   
   3. Cooper, J., Niglli, U. 2002. Handbook of organic food safety and quality, CRC Press. New York, Washington, D.C., pp. 25-26.
   
   
   4. Tadeo, L. 2008. Analysis of pesticides in food and environmental samples, CRC Press. New York, Washington, D.C., pp. 382.
   
   
   5. دهقانی. روح اله، 1389. سم­شناسی محیط، انتشارات تک درخت، 536 صفحه.
   
   
   6. شکرزاده. محمد، کرمی. محمد و ابراهیمی قادی. محمد امین، 1391. ارزیابی میزان باقی­مانده سموم ارگانوفسفره در برنج تولیدی شهرستان آمل در شمال ایران، مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران، دوره 22، شماره 1، صص 221-215.
   
   
   7. مکی آل آقا. مینا و فراهانی. مریم، 1391. تعیین میزان باقی­مانده سموم دیازینون و کلرپریفوس در واریته‌های گلدن و رد سیب درختی منطقه دماوند، مجله         محیط­شناسی، شماره 62، صص 116-111.
   
   
   8. دهقان سکاچایی. آتنا، شکرزاده. محمد، قربانی. محمد، مقصودلو. یحیی و بابایی. زین العابدین، 1389. بررسی تأثیر سم­پاشی همراه با فرآیندهای نگه­داری میوه خیار بر باقی­مانده سم دیازینون، مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران، دوره 20، شماره هفتاد و هشتم، صص 34-27.
   
   
   9. استادی. یحیی، یاوری. غلامرضا، شجاعی. محمود،       میر دامادی. سیدمهدی و ایمانی. سهراب، 1388.      اندازه­گیری باقی­مانده حشره­کش دیازینون در محصول خیار گلخانه‌ای عرضه شده در میادین میوه و تره بار شهر تهران، فصل­نامه گیاه پزشکی، شماره چهارم، صص 354-345.
   
   
   10. رضوانی مقدم. پرویز، قربانی. رضا، کوچکی. علیرضا، علیمرادی. لیلا، عزیزی. گلثومه و سیاه مرگویی. آسیه، 1388. بررسی بقایای سموم در محصولات کشاورزی ایران مطالعه موردی: بررسی بقایای دیازینوندر گوجه­فرنگی (Solanum lycopersicum)، خیار (Cucumis sativus) و خربزه (Cucumis melon)، علوم محیطی، سال ششم، شماره سوم، صص 72-63.
       
       
       1. Meda Rao, M., KumarMeena, A., Galib. 2011. Detection of toxic heavy metals and pesticide residue in herbal plants which are commonly used in the herbal formulations, Environmental Monitoring and Assessment, 181: 267-271.
       
       
       2. Husain, S.W., Kiarostami, V., Morrovati, M., Tagebakhsh, M.R. 2003. Multiresidue determination of diazinon and ethion in pistachio nuts by use of matrix solid phase dispersion with a lanthanum silicate        co-column and gas chromatography, Acta chromatographyca, 13: 208-214.
       
       
       3. Blasco, C., Pico, Y., Manes, J., Font, G. 2002. Determination of fungicide residues in fruits and vegetables by liquid chromatography-atmospheric pressure chemical ionization mass spectrometry, Journal of Chromatography A, 947: 227-235.
       
       
       4. Poffley M., Owens G. 2006. Zucchini (Curcurbita pepo). Northern Territory Government, p.2.
       
       
       5. Cengiz, M.F., Certel, M., Gocmen, H., 2006. Residue contents of DDVP (Dichlorvos) and diazinon applied on cucumbers grown in greenhouses and their reduction by duration of a pre-harvest interval and post-harvest culinary applications, Food Chemistry, 98: 127-135.
       
       
       6. مهدوی. وحیده، 1388. اندازه­گیری باقی­مانده سم کاربندازیم در خیار به روش اسپکتروفتومتری و مقایسه آن با HPLC، آفات و بیماری‌های گیاهی، شماره اول، صص 19-1.
          
          
          1. Caldas, E.D., Conceição, M.H., Miranda, M.C., de Souza, L.C., Lima, J.F. 2001.  Determination of dithiocarbamate fungicide residues in food by a spectrophotometric method using a vertical disulfide reaction system, Journal of Agricultural and Food Chemistry, 49(10): 4521-4525.
          
          
          2. World Health Organization (WHO). 1998. Diazinon, Environmental Health Criteria, United Nations Environment Programme International Labour Organization.
          
          
          3. European Commission (EC). 2010. Special Eurobarometer 354, Food-related risks. pp. 168.
          
          
          4. جاهدخانیکی. غلامرضا، فدایی. عبدالمجید، صادقی. مهربان و مردانی. گشتاسب، 1390. بررسی میزان      باقی­مانده سم اکسی دیمتون متیل در خیار و          گوجه­فرنگی گلخانه‌ای در استان چهارمحال و بختیاری، مجله دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد، شماره چهارم، صص 17-9.
          
          
          5. هادیان. زهرا و عزیزی. محمدحسین، 1386. تعیین میزان باقی­مانده انواع آفت‌کش‌ها در برخی از سبزیجات تازه و گل­خانه‌ای، مجله علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، شماره 43، صص 204-195.
          
          
       
       
   
   

23.  U.S. Food and Drug Administration (FDA). 1999. Pesticide Program, Residue Monitoring. U.S. Food and Drug Administration. Washington, D.C., p. 12.

26.  Sandra, p., Tienpont, B., David, F. 2003. Multi-residue screening of pesticides in vegetable, fruits and baby food by stir bar sorptive extraction-thermal desorption-capillary gas chromatography-mass spectrometry, Journal of Chromatography A, 1000: 299-309.