بررسی تغییرات بیواندیکاتور گل سنگ lecanora muralis در مواجهه با غلظت‌‌های مختلف آلاینده دی‌اکسیدگوگرد

محورهای موضوعی : مدیریت محیط زیست

محمدرضا خانی ¹ ( استادیار, گروه بهداشت محیط. واحد علوم پزشکی تهران. دانشگاه آزاد اسلامی. تهران. ایران. )
محمدصادق سخاوتجو ² ( استادیار, عضو هیات عملی گروه مهندسی محیط زیست دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات خوزستان )
نعمت‌الله خراسانی ³ ( استاد, عضو هیات علمی‌ دانشکده محیط زیست و انرژی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران )
گلاله شهاب‌پور ⁴ ( کارشناسی ارشد مهندسی محیط زیست- آلودگی هوا. واحد علوم پزشکی تهران. دانشگاه آزاد اسلامی. تهران. ایران*(مسوول مکاتبات). )

تاریخ دریافت : 1388/10/19 تاریخ پذیرش : 1389/04/29 تاریخ انتشار : 1394/07/01

کلید واژه: شاخص زیستی(Bioindicator), گل سنگ (Lichen), دی‌اکسیدگوگرد, پایش آلودگی هوا,

چکیده مقاله :

زمینه و هدف: دی‌اکسیدگوگرد به عنوان یکی از آلاینده‌‌های مهم بر روی گیاهان، جانوران و اشیاء اثرات غیر قابل جبرانی را بر جای می‌گذارد، لذا پایش و کنترل آن از اهمیت زیادی برخوردار است. شاخص‌های بیولوژیکی به عنوان شناساگرهای آلاینده‌های هوا در محیط‌های شهری و صنعتی می‌توانند در جهت کنترل آلودگی هوا، هدایت‌کننده‌های مناسبی باشند. گل سنگ‌ها از جمله شاخص‌های بیولوژیکی هستند که در این رابطه به کار برده می‌شوند. لذا بررسی کارآیی و تاثیـرپذیری پـایش زیستی دی‌اکسیدگوگرد با استفاده از گل سنگ lecanora muralis ، مدنظر قرار گرفت. روش کار: در این تحقیق گل سنگ موردنظر درون کیسه‌های مخصوص، در تمـاس با گـاز دی‌اکسیـدگوگرد در غلظت‌های۴۰،١۰۰ و ۲۰۰ppb به مدت سه ساعت قرار داده شدند. سپس میزان تخریب کلروفیل a و b، a + b و نسبت ٤١٥/OD٤٣٥OD از طریق غوطه‌ور ساختن ۲٠ میلی‌گرم از وزن خالص گل سنگ در ١۰ میلی‌لیتر محلول DMSO اندازه‌گیری شد. یافته ها: براین اساس، میانگین تخریب کلروفیل a و bدر نمونه‌های درمعرض تماس با SO2 نسبت به نمونه شاهد به ترتیب 3/77% و 1/94% بود و در تمامی موارد تخریب کلروفیل a و b، a + b ، رابطه مستقیم بین میزان تخریب و غلظت آلاینده وجود داشت. نتیجه گیری: بنابراین با استفاده از حساسیت بالای گل سنگ‌ها به جذب گاز SO2 می‌توان وجود یا عدم وجود آلاینده‌ی دی‌اکسیدگوگرد و مقدار آن را در هوا پایش نمود و این پایش به عنوان راهکاری موثر امکان‌پذیر و قابل کاربرد است.

چکیده انگلیسی:

Background: Sulfur dioxide as one of the important gas pollutants has an irreparable impact onplants, animals and objects; therefore this monitoring and control is important. Biological indicators asair pollutants indicators, are appropriate conductive in order to air pollution control in urban andindustrial environments. Lichens are one of the bioindicators that are used in this case.Material and methods: Therefore, survey of efficiency and effectiveness biomonitoring of SO2 withuse of lichen, Lecanora mularis, was considered. In this research, Lecanora was placed into the specialbags and exposed with 40, 100 and 200 ppb SO2 for three hours. Then chlorophyll determination (chla, chl b and chl a+b) and ratio of OD 435/415 was measured by extracting of 20 mg net weight oflichen in 10 ml DMSO.Results: Thus, the average of chlorophyll determination (chl a, chl b) in control and exposed samplesto SO2 was 94.1% and 77.3%, respectively; and there was a direct relationship between determinationand pollutant's concentration, in all cases.Conclusion: So, in order to high sensivity of lichens to uptake the SO2, monitoring and indicating theexistence and absence of sulfur dioxide in air is possible, thus this monitoring is one of the mosteffective and applicable approach.

منابع و مأخذ:

1. Bačkor M & others. 2003. Monitoring of Air Pollution in Košice (Eastern Slovakia) Using Lichens. Polish Journal of Environmental Studies, Vol. 12, No. 2, 141-150.


2. Chakrabortty S., et al. 2006. Biomonitoring of Trace Element Air Pollution Using Mosses. Aerosol and Air Quality Research, Vol.6, No.3, 247-258.


3. Weinstein L.H & others. 1989. Biologic Markers of Air Pollution Stress and Damage in Forests. The National Academies of science. 195-198.

Available at:

http://www.nap.edu/openbook/0309040787/html/197.html

4. Lyman, J. 2001. Air Pollution, Lichen and Mosses. LORE magazine.

Availabe at: http://www.mpm.edu

5. Gries, C & others. 1996. The uptake of gaseous sulphur dioxide by non-glatinous lichens. New phytol, 135, 595-602.


6. Environmental Protection Agency Report. 2008. Latest Finding on National Air Quality (status and trends through 2006). EPA-454/R-07-007.


7. United State Department of Agriculture. 2004. Manual for Monitoring Air Quality Using Lichens on National Forests of the Pacific Northwest. R6-NR-ARM-TP-02-04.


8. Blett, Tamara & others. 2003. Air Pollution-Related Lichen Monitoring in National parks, Forests, and Refuges: Guidelines for Studies Intended for Regulatory and Management Purposes. U.S Department of Agriculture & U.S Department of Interior. Available at:

http://www2.nature.nps.gov/ard/pubs/ ndex.htm

http://www.fs.fed.us/r6/aq/natarm/document.htm

9. World Health Organization. 2000. Air Quality Guidelines, Chapter 10 (Effects of Sulfur Dioxide On Vegetation: Critical Levels). WHO Regional Office for Europe, Copenhagen, Danmark.


10. Conti M.E, et al. 2001. Biological Monitoring: Lichens as Bioindicators of Air Pollution Assessment – a review. Environmental Pollution, 114, 471-492.


11. Froehlich, A. 2006. A look at Willamette Valley air quality using lichen communities as bioindicators. Portland State University, Research Based Learning.


12. Nash, TN. 1996. Lichen Biology. Cambridge University Press, Cambridge, UK.


13. Bennett, J.P. 2006. Lichens and Air Pollutin. EnviroNews, Newsletter of ISEB India, Vol. 12, No. 4.