بررسی منشأ و دسترسی بیولوژیکی عناصر سنگین در خاک ارتفاعات شمال غرب تهران

محورهای موضوعی : مدیریت محیط زیست

عبدالرضا کرباسی ¹ (استادیار، دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران)
غلامرضا نبی بیدهندی ² (استاد، دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران)
فرامرز معطر ³ (استاد، دانشکده انرژی و محیط زیست، واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی، تهران)
زهره برزگری ⁴ (کارشناس ارشد رشته آلودگی های محیط زیست، دانشکده انرژی و محیط زیست، واحد علوم وتحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی تهران*(مسئول مکاتبات))

تاریخ دریافت : 1386/03/16 تاریخ پذیرش : 1386/05/16 تاریخ انتشار : 1388/07/01

کلید واژه: فلزات سنگین, آلودگی خاک, دسترسی بیولوژیکی, آنالیز خوشه ای,

چکیده مقاله :

خاک می تواند آلودگی های زیست محیطی را در خود به ثبت برساند و لذا از طریق آنالیز شیمیایی خاک می توان به آلودگی های منطقه پی برد. در این تحقیق نمونه های خاک اراضی شمال غرب تهران مورد استفاده قرار گرفت، در مجموع 16 نمونه خاک از سطح منطقه جمع آوری شد. با استفاده از روش های آزمایشگاهی میانگین غلظت سرب ppm 173، میانگین غلظت روی ppm101، میانگین غلظت نیکل ppm62 ومیانگین غلظت وانادیوم ppm44 به دست آمد. نتایج نشان می دهد که غلظت فلز سنگین سرب در منطقه بسیار بالاتر از سایر عناصر مورد بررسی می باشد. مقایسه میانگین غلظت سرب در مطالعه حاضر با غلظت آن در پوسته زمین نشان می دهد که غلظت این عنصر در اراضی واحد علوم وتحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی واقع در ارتفاعات شمال غرب تهران، حدود 1200% بیشتر از پوسته زمین است که علت افزایش غلظت سرب به دلیل آلودگی هوا می باشد. در ادامه تحقیق نسبت به شناسایی دسترسی بیولوژیک عناصر اقدام شد. میزان دسترسی بیولوژیک فلزات سنگین مختلف در خاک های مورد مطالعه به ترتیب زیر می باشد: (ppm 0) VNiFe Zn Pb آنالیز خوشه ای برای منشاءیابی عناصر نشان داد که سرب دارای منشاء آلی می باشد و دو عنصر نیکل و وانادیوم تحت ضریب تشابه مثبت و معنی دار به هم متصل شده اند. از آن جایی که وانادیوم به عنوان شاخص آلودگی نفتی شناخته شده ، می توان نتیجه گرفت که نیکل به لحاظ مصرف سوخت در خاک های این اراضی پراکنده شده است.

چکیده انگلیسی:

Soil can retain the environmental pollution, so by chemically analyzing it, we can learn about the pollution of a region. In the present study, samples of Tehran northwest soil are used. In total, 16 soil samples are collected and the mean concentration of Pb, Zn, Ni, and V are computed to be 173ppm, 101 ppm, 62 ppm, and 44 ppm, respectively. The results show a higher concentration of Pb than those of other elements. Moreover, the mean Pb concentration in the present study is 1,200% higher than that of the earth’s crust, which is because of air pollution. The elements (Pb, Zn, Ni, V, & Fe) were also studied in terms of biological accessibility and the related figures were obtained in the following order: Pb(929ppm)>Zn(27ppm) > Fe(7ppm) > Ni(5ppm) > V(0ppm) Furthermore, the cluster analysis revealed that Pb had an organic basis and that there was a high positive relationship between Ni and V. Since V is known as an oil pollution indicator, it can be concluded that Ni is scattered in the soil of the region due to fuel consumption.