اثر تغییرات ارتفاع از سطح دریا بر خصوصیات کمی و کیفی و زیست محیطی توده جنگل های کاج بروسیا

محورهای موضوعی : مدیریت محیط زیست

اصغر فلاح ¹ , یحیی کوچ ² , علی اکبر رستاقی ³

1 - دانشیار گروه جنگل داری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری*(مسوول مکاتبات)
2 - استادیار گروه جنگل داری، دانشگاه تربیت مدرس.
3 - دانش آموخته کارشناسی ارشد جنگل داری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری.

تاریخ دریافت : 1396/01/28 تاریخ پذیرش : 1396/01/28 تاریخ انتشار : 1396/01/28

کلید واژه: کاج بروسیا, ارتفاع از سطح دریا, خاک, خصوصیات کمی و کیفی توده,

چکیده مقاله :

زمینه و هدف: جهت بررسی کمی و کیفی کاج بروسیا، جنگل کاری منطقه قپان با مساحت 232 هکتار مورد بررسی قرار گرفت. روش بررسی: به همین منظور در سه طبقه ارتفاعی از سطح دریا (400-200، 600-400 و 800-600 متر) به روش تصادفی سیستماتیک اقدام به برداشت پلات های 400 مترمربعی گردید (تعداد 30 قطعه نمونه در هر طبقه ارتفاعی). در داخل هر یک از قطعات نمونه مورد بررسی، برخی خصوصیات کمی و کیفی درختان ثبت شد. هم چنین به منظور بررسی خصوصیات خاک توده نیز در هر یک از طبقات ارتفاعی سه پروفیل خاک در افق های A و B حفر گردید و در محیط آزمایش گاه اندازه گیری و در تجزیه و تحلیل به کار گرفته شد. یافته ها: نتایج این تحقیق نشان داد که ساختار قطری و ارتفاعی توده در هر سه پایگاه از توزیع متمایل به نرمال پیروی می کند. پایگاه بالایی (800 - 600 متر) مقدار حجم در هکتار بیش تری را نسبت به دو پایگاه دیگر نشان داده است. از طرفی معلوم گردید که با افزایش ارتفاع از سطح دریا درصد شاقولی بودن، تنه بدون شاخه، شادابی تاج، افزایش و درصد درختان با تاج متقارن و انحناء تنه اصلی کاهش می یابد، در حالی که درصد چند شاخگی و سلامت تنه تغییرات منظمی را در ارتباط با افزایش ارتفاع نشان نداده است. مطالعات خاک شناسی نیز تفاوت های معنی داری را در ارتباط با پایگاه های مختلف نشان نداده است. بحث و نتیجه گیری: نتیجه کلی این که بهترین توده های کاج بروسیا هم از لحاظ کیفیت و هم از لحاظ کمیت در منطقه مورد مطالعه در ارتفاعات بالا قابل مشاهده هستند.

چکیده انگلیسی:

Background and Objective: Afforestation stand of Ghapan region (with 232 ha-1 area) was selected for investigation of quantitative and qualitative characteristics of Pinus brutia ten. Method: Three altitude classes (200-400, 400-600 and 600-800m) were classified and  number of 30 sample plots (with 400m2 area) were selected by using of random – systematically method in every classes. Some of quantitative and qualitative characteristics were recorded in every sample plots. Also, three soil profiles (A and B horizons) were excavated in every three altitude classes for investigation of soil properties. Findings: Results of this research showed that mean D.B.H and height was similar to normal distribution. Volume of high class (600-800m) was estimated more than the other two classes. Qualitative characteristics showed that plummet of stem, stem without branch, fresh of crown were climbing as crown symmetry and stem curvature were reducing with increase of altitude. Multi branch and stem healthy don’t show regular changes in relation to altitude changes. Soil studies showed no significant different in relation with altitude changes. Discussion and Counclusion: The final result shows that pinus brutia ten stands with the best quality and quantity and it is visible in high altitudes.  

منابع و مأخذ:

1. مصدق، ا. 1378. جنگل­کاری و نهالستان های جنگلی، انتشارات دانشگاه تهران، 417 صفحه.


2. مصدق، ا. 1380. جغرافیای جنگل­های جهان، انتشارات دانشگاه تهران، 454 صفحه.


3. مصدق، ا. 1382. جنگل­شناسی، انتشارات دانشگاه تهران، 481 صفحه.


4. جزیره­ای، م. ح. 1379. جنگل­کاری در خشکبوم. انتشارات دانشگاه تهران، 425 صفحه.


5. دستمالچی، م. 1377. بررسی آزمایش­های سازگاری و پیشاهنگ گونه­های درختی در استان آذربایجان غربی، نشریه تحقیقات جنگل و صنوبر، موسسه تحقیقات جنگل­ها و مراتع کشور، شماره 203:  175 – 168.


6. رستاقی، ع. ا. 1385. بررسی خصوصیات کمی و کیفی کاج بروسیا در ارتفاعات مختلف منطقه قپان. پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه مازندران، 135 صفحه.


7. فتاحی، م. 1373. بررسی سوزنی­برگان غیربومی سازگار در کردستان، انتشارات موسسه تحقیقات جنگل و مراتع کشور، 141 صفحه.


8. همتی، ا. 1376. نتایج آزمایش­های سازگاری گونه­های درختی و درختچه­ای در شرایط دیم استان لرستان، نشریه تحقیقات جنگل و صنوبر، موسسه تحقیقات جنگل­ها و مراتع کشور، 173: 96 - 88..


9. ثابتی، ح. جنگل­ها، درختان و درختچه­های ایران، 1373. انتشارات دانشگاه یزد. 735 صفحه.


10. بی­نام، 1383. کتابچه طرح جنگلداری منطقه قپان، سازمان جنگل­ها و مراتع کشور، 408 صفحه.


11. زبیری، م. 1379. آماربرداری و اندازه­گیری جنگل، انتشارات دانشگاه تهران، 402 صفحه.


12. Arbez, M., 2000. Distribution, ecology and variation in Pinus brutia Ten. FAO – Forest genetic resources information. 3, 21-23.


13. Atalay, I., Sezer, I., and Cukur, H. 2001. The ecological properties of Red Pine (Pinus brutia Ten.) forests and their rejoining in terms of seed transfer. Orman Bakaligi, Orman Agaclari, Yayin No. 6. 108 pp.


14. Isik, K., 1999. Altitudinal variation in Pinus brutia Ten: Seed and seedling characteristics. Silva Genetica. 35, 58-66.


15. Burdon, R. D., Banister, M. H., Madgwick, H. A., and Low, C. B., 2000. Genetic survey of Pinus brutia Ten. New Zealand J. For. Sci. 22, 119-137.


16. Isik, F., 2000. Genetic variation, heritability and genetic gain from a Pinus brutia Ten. Open – pollinated progeny trial. Unpublished Ph. D. Thesis, Akdenuiz University, Graduate school of natural and applied sciences, Antalya, Turkey. 230 pp.


17. Isik, F., Isik, K. and Lee, S. J., 2000. Genetic variation in Pinus brutia Ten. in Turkey: Growth, biomass and stem quality traits. Forest Genetics. 6, 89-99.


18. Isik, K. and Isik, F., 2001. Genetic variation in Pinus brutia Ten. In Turkey. Silva Genetica. 48, 293-302.


19. Eren, G., Kandemir, I., and Kaya, Z., 2005. Genetic variation in Turkish Red Pine (Pinus brutia Ten.) seed stands as determined by RAPD markers. Silva Genetica. 53, 169-175.


20. Kaya, Z., and Raynal, D. J., 2002. Biodiversity and conservation of Turkish forests. Biological conservation. 97, 131-144.


21. Fisher, J. T., Neumann, R. W., and Maxel, J. G., 2001. Performance of Pinus brutia Ten. / Halepensis group pinus in southern New Mexica. For. Ecol. and Man. J. 16, 403- 410.


22. Kandemir, G., 2003. The mechanism and genetic control of cold and drought resistance in Pinus brutia Ten. Populations form Southern Turkey. Ph. D. Thesis. Middle East technical University, Ankara, Turkey, 215 pp.