بررسی ارتباط بین روند تغییر شوری خاک، کاربری اراضی و فاکتورهای اقلیمی (مطالعه موردی: شادگان، خوزستان)

محورهای موضوعی : سیستم اطلاعات جغرافیایی

دنیا امینی ¹ (فارغ التحصیل کارشناسی ارشد بیابان‌زدایی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران)
محسن توکلی ² (دانشیار گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران* (نویسنده مسئول))
مرزبان فرامرزی ³ (دانشیار گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران)

تاریخ دریافت : 1395/08/05 تاریخ پذیرش : 1396/12/02 تاریخ انتشار : 1399/09/01

کلید واژه: بیابان‌زایی, شادگان, فاکتورهای اقلیمی, کاربری اراضی, شوری خاک,

چکیده مقاله :

زمینه و هدف: هدف از این مطالعه بررسی ارتباط بین روند تغییر شوری خاک، کاربری اراضی و فاکتورهای اقلیمی در منطقه شادگان می‌باشد. روش بررسی: در این تحقیق ابتدا با استفاده از روش تجزیه و تحلیل مؤلفه‌های اصلی و 54 نمونه خاک موجود، نقشه شوری خاک برای سال‌های 1990، 2006 و 2015 تهیه شد. سپس با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای، نقشه‌های کاربری اراضی برای سال‌های مذکور تهیه و روند تغییرات مشخص گردید. همچنین تغییرات فاکتورهای اقلیمی (دما و بارش) طی دوره زمانی 2015-1990 مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها: نتایج نشان داد که کاهش میزان بارندگی و افزایش درجه حرارت موجب افزایش شوری خاک در طی 25 سال شده و از طرفی آبیاری اراضی کشاورزی با آب شور باعث افزایش شور شدن خاک شده است. بحث و نتیجه گیری: با توجه به این که قسمت‌های غربی منطقه در مجاورت تالاب هورالعظیم می‌باشند و این تالاب دارای آب شیرین، شور و لب شور است می‌توان گفت که آبیاری اراضی کشاورزی با این آب موجب گردیده که اراضی در این منطقه بیش‌تر شور شوند. همچنین شور شدن خاک منجر به تغییر کاربری، از اراضی کشاورزی به اراضی غیرکشاورزی و در نهایت باعث بیابان‌زایی در منطقه شده است.

چکیده انگلیسی:

Background and Objective: The purpose of this study is to investigate the relationship between trend of soil salinity, land use and climatic factors in the region of Shadegan, Khuzestan. Method: In this study, using principal component analysis and 54 samples of soil, soil salinity maps were prepared for the years 1990, 2006 and 2015. In the next step, land use maps of the region for the mentioned years have been prepared using satellite images and trend changes are determined. On the other hand, changes in climatic factors (temperature and precipitation) for the period of 1990-2015 were evaluated. Findings: Results showed that, reducing precipitation and increasing temperature caused increasing soil salinity during 25 years and also agricultural land and irrigation by saline water increases the salinity of the soil. Discussion and conclusion: Locating Hoor al-Azim wetland in the western part of the region, although it has fresh, brackish and saline water, it may have negative effects on soil salinity of the area because of using in agriculture irrigation. Finally, it can be concluded that soil salinity of the land might change land use and it can cause desertification in the region.

منابع و مأخذ:

 

1. Abdinejad, Gh. 2007. Desert and Desertification in Iran, Forest and Range Quarterly. No. 74. (In Persian)


2. Pishdad Soleyman Abad, L., Najafi Nejad, A., Salman Mahini, A., Khalidian, h. 2008. Investigating the Effects of Land Use Change on Soil Erosion in Cheragh Wes Catchment Area using Geographic Information System (GIS). Journal of Agricultural Sciences and Natural Resources. 15(1), pp. 151-142. (In Persian)


3. Pakparvar, M., Abtahi, M., Shakuie, M., Khorasani, M. 1999. The use of satellite data and GIS to Determine the Areas Affected by Desertification. Final Report of the Research Project, The Institute of Forest and Rangelands. (In Persian (


4. De Clerck, F., Singer, M.J., Lindert, P. 2003. A 60 years history of California soil quality using parried samples. Geoderma 114, pp. 215 – 230.


5. Nagamani, K., Ramachandran, S. 2003. landuse/landcover in Pondicherry using remote sensing and GIS in Martin J. Bunch, V. Madha Suresh and TvasanthaKumaran, ads. Proceedings of the Third International Conference on Environment and Health, Chennai, India.


6. Herrero, J., Pereze-Coveta, O. 2005. Soil salinity changes over 24 years in a Mediterranean irrigated district. Geoderma. 125, pp. 287- 308.


7. Dadrasi, A., Yamani, M., Pakparvar, M., Davarzani, Z. 2006. Investigation of path soil salinity using of remote sensing data and geographic information system in dry and hot area Southeast Sabzevar Township. Journal of Geography and Development, 16, pp. 69-79. (In Persian)


8. Faizizadeh, B., Azizi, H., Valizadeh Kamran, Mr. 2007. Extraction of land use in Malekan city using Landsat 7. Amayesh Magazine­. Islamic Azad University of Malayer. (In Persian)­


9. Ahmadian, M., Pakpavar, M., Ashourloo, D. 2010. Evalution variations of soil salinity using digital processing landsat data in plain Ghahavand, Hamadan. Journal of Soil Research (Soil & Water). 179-191. (In Persian)


10. Valipour, M., Karimian Iqbal, M., Malkoty, M.J., khoshgoftarmanesh, A.H. 2007. The trend of salinity development and degradation of agricultural land in the Shams Abad area of Qom province. Journal of Agricultural Science and Technology, 46, pp. 691-683. (In Persian)