ارزیابی ریسک‌های محیط زیستی احداث خط لوله گاز، با استفاده از روش تصمیم‌گیری چند شاخصه تلفیقی (مطالعه موردی: گچساران به بیدبلند)

محورهای موضوعی : ارزیابی پی آمدهای محیط زیستی

شهاب احمدزاده ¹ ( دانش آموخته کارشناسی ارشد مهندسی منابع طبیعی محیط زیست ارزیابی و آمایش سرزمین، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، ایران )
مریم رباطی ² ( استادیار، گروه علوم و مهندسی محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، ایران. *(مسوول مکاتبات) )
هانیه نیکومرام ³ ( استادیار، گروه HSE، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، ایران. )

تاریخ دریافت : 1397/06/11 تاریخ پذیرش : 1397/11/10 تاریخ انتشار : 1399/08/01

کلید واژه: انوید, ارزیابی, خطوط لوله انتقال گاز, ریسک محیط‌زیستی, ویکور,

چکیده مقاله :

زمینه و هدف: ارزیابی ریسک محیط زیستی به عنوان یک ابزار کارآمد مدیریتی در مطالعات محیط زیست، روشی است که در آن ریسک ناشی از انجام یک پروژه یا عملیات آن بر محیط زیست بررسی و پیش بینی می شود، تا در هنگام انجام پروژه، با توجه به شناخت وضعیت موجود و نوع اثرات، عملیات به صورتی انجام پذیرد تا کمترین اثر بر محیط زیست وارد گردد. این پژوهش با آگاهی از ضرورت اطمینان یافتن از اجرای مناسب و صحیح پروژه ها و در نهایت ارائه راهکارهای کاهش و تقلیل اثرات سوء بر محیط زیست، ارزیابی ریسک طرح احداث خط لوله 20 اینچی انتقال اتان پتروشیمی گچساران را به عنوان یکی از طرح های مهم پتروشیمی کشور، تحلیل می کند. روش بررسی: روش های ویکور(VIKOR) و انوید(ENVID) از جمله ی روش های شناسایی ریسک های زیست محیطی هستند که برای تخمین میزان ریسک های پروژه ها کارایی لازم را از خود نشان داده‌اند. یافته ها: در این تحقیق به بررسی فرآیند تحلیل نسبی پتانسیل های ایجاد خرابی در خط لوله و میزان بالفعل شدن ریسک های موجود در پروژه و همچنین حساسیت سنجی و بررسی آسیب پذیری محیط پیرامون پرداخته می شود. این روش شامل شناسایی محیط زیست تحت تأثیر نشت گاز، بررسی و ارزیابی اجزای مهم اکولوژیک با در نظر گرفتن حساسیت های محیط زیستی، تضمین کمیت ریسک بر طبق استانداردهای موجود و شناسایی اقدامات پیشگیرانه و اقدامات کاهشی پتانسیل ریسک خط لوله می باشد. بحث و نتیجه گیری: نتایج نشان می دهند که در هر دو روش مورد استفاده، فاز ساختمانی نسبت به فاز بهره برداری بیشترین ریسک را داشته که در فاز ساختمانی به ترتیب محیط های فیزیکی و شیمیایی و اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و در فاز بهره برداری نیز با شدت کمتر نسبت به فاز ساختمانی؛ محیط های فیزیکی و شیمیایی و اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بیشترین تأثیر را می پذیرند.

چکیده انگلیسی:

Background and Objective: This study analyzes the risk assessment of Gachsaran petrochemical Ethan transformation 20 inch pipeline implementation design as one of the most important petrochemical designs of the country, with the knowledge of assuring necessity of proper and right implementation of projects and finally presenting solutions for adverse effects reduction on environment. Method:  VIKOR and ENVID methods are types of environmental risk identification methods that show necessary applicability for projects’ risk amount assessment. Findings: In this research, relative analysis process of failure existence potentials is discussed and also sensitivity assessment and vulnerability detection of environment around us is done. This method conclude recognition of environment affected by gas leakage, important ecologic compartments checked and assessed considering environmental sensitivities, risk amount guaranty according to existing standards and identification of preventive actions and potential pipeline risk reduction actions. Discussion and Conclusions: The results show that in both mentioned methods, construction phase has more risk in comparison to application phase as in construction phase, physical and chemical and economical, social and cultural environments respectively get the most influence and in application phase with less severity comparing to construction phase Economical, social and cultural and physical and chemical receive the most influence.

منابع و مأخذ:

1. Jozi, S.A., and Irankhahi, M. 2010. Environmental risk assessment of gas pipelines by Compiled AHP Method, Journal of Ecology science (JES). 36(53), 107-120. (In Persian)


2. Izadi, Ali., and Chavoshian, A. 2014. Qualitative and quantitative assessment of the risks of oil pipelines (National Iranian Oil Engineering and Construction), Journal of scientific advancement of new process. 10(52), 200-209. (In Persian)


3. Vakilazad, Gh., and Poursotoudeh, N. 2017. Environmental risk assessment methods in oil and gas transmission projects, Journal of Oil, Gas and Energy. 42, 12-20. (In Persian)


4. Daneshshakib, M., and Fazli, S. 2008. Separation of successful and unsuccessful companies using a hybrid approach (FAHP – TOPSIS) in Tehran Stock Exchange, Iranian journal of management sciences.4 (15), 87-117. (In Persian)


5. Adelazar, M., and Memariani, A. 1995. AHP a New Technique for Group Decision Making, Iranian journal of Management knowledge. No. 27-28, 22-32. (In Persian)


6. Habibi, A., Izadyar, S., and Sarafrazi, A. Fuzzy Multi-criteria Decision Making, Gil's Inscription Publishing; 2014


7. Ebrahimzadeh Pezeshki, R., Saeida Ardakani, S., Tabatabayi Nasab, S.M., Jalilian, N., and Noori, A. 2014. An Analysis of EQ by Combining Two Approaches of AHP and VIKOR at Fuzzy Environment (Case Study: Faculties of Yazd University), journal of Higher Education. 7(27), 115-139. (In Persian)


8. Brito, A.J., and de Almeida, A.T. 2008. Multi attribute risk assessment for risk ranking of natural gas pipelines. Reliability engineering & System safety; 2008.p. 187-198.


9. Opricovic, S., & Tzeng, G. 2004. Compromise solution by MCDM methods: A comparativeanalysis of VIKOR and TOPSIS, European. Journal of Operational Research, 156(2), 445-455.


10. Opricovic, S., & Tzeng, G. 2007. Extended VIKOR method in comparison with outrankingmethods. European Journal of Operational Research, 178(2), 514-529.


11. EPA Guidline for Ecological Risk Assessment/630/R-95/002F


12. Foster.  Wheeler. 2001. Risk assessment by AHP Method With reference to potential expect for risk.