تشیع امامی و پیدایش طریقت علوی- بکتاشی در آناتولی
محورهای موضوعی : مسیحیت
فهیمه مخبر دزفولی
1
(گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)
کلید واژه: علوی- بکتاشی, آناتولی, تشیع, سلجوقیان,
چکیده مقاله :
پیدایش طریقت علوی- بکتاشی در آناتولی حاصل تحولات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی گسترده‌ای بود که در دوران سلجوقیان روم رخ داد. عوامل متعددی چون گرایش‌های مذهبی ترکان در ماوراءالنهر، حضور شیوخ و سرسلسله‌های صوفی در آناتولی و حضور فرهنگ یونانی و دین مسیحیت در منطقه به همراه سیاست‌های فرهنگی شاهان سلجوقی، در شکل‌گیری طریقت علوی-بکتاشی نقش داشتند. باتوجه به کثرت شعائر شیعی در مراسم علوی- بکتاشی این پرسش مطرح می‌گردد که تشیع در آغاز پیدایش طریقت علوی بکتاشی چه نقش و سهمی داشته است. در این مقاله با نگاهی به اوضاع سیاسی آناتولی، احتمال ارتباط رهبران اولیه علوی- بکتاشی چون باباالیاس، بابااسحاق و حاج بکتاش ولی با جریان‌های شیعه در این دوره بررسی می‌شود؛ سپس به جست‌وجوی عقائد و شعائر شیعی در آثار اولیه بکتاشی چون مقالات حاج بکتاش ولی، الفوائد، مناقب نامه‌های بکتاشی، نفس‌ها و آثاری چون مناقب القدسیه و مناصب الانسیه، تاریخ عاشق پاشازاده و شقایق النعمانیه پرداخته و سرانجام، اعتقادات اصلی تشیع چون حدیث غدیر، چهارده معصوم، فروع دین و... با عقاید کنونی پیروان طریقت علوی-بکتاشی مقایسه می‌گردد.
The emergence of Alevi-Bektashi order of dervishes was the result of political, social, economic and cultural developments that occurred widely in Anatolia under Seljuk dynasty. There are many factors involved in the formation of Alevi-Bektashi order of dervishes such as ancient religions of Turks which were brought from Transoxiana, the presence of the great Mystic Sheikhs in Anatolia, the presence of Christianity and Greek culture throughout the region and the cultural policies of the Seljuks kings. In this paper, the impact of Shiite doctrine on Alevi-Bektashi order in their early history will be considered. Concerning to many Shi‘a slogan in Alevi Bekatashi ritual ceremonies, the assumption is that the Shi‘a was associated with Alevi -Bektashis in 7th C.E. In this paper, firstly, we have a look at the political situation of Anatolia in 7th C.E., then, looking for the effects of shi’a doctorine on their early sources such as Maqalat by Haj Bektash Veli, Al-Fava’id, Manaqib al-qudsiyah fi Manasib al-Ensiyah, the collection of Bektashis Nafas and so on.Finally, the main Shiite beliefs such as Ghadir event, fourteen innocence and etc. will be compared with the beliefs of the Alevi –Bektashis.
_||_
