تغییرات زمانی و مکانی شوری آب زیرزمینی دشت ارومیه

محورهای موضوعی : مدیریت آب در مزرعه با هدف بهبود شاخص های مدیریتی آبیاری

رضا سکوتی‌اسکوئی ¹ (استادیار مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان‌غربی؛ ارومیه؛ ایران)

تاریخ دریافت : 1390/03/25 تاریخ پذیرش : 1391/02/07 تاریخ انتشار : 1391/06/12

کلید واژه: آب زیرزمینی, ارومیه, زمین آمار, شوری, کریجینگ,

چکیده مقاله :

روند تشدیدی کاهش سطح دریاچه ارومیه موجب پایین آمدن کیفیت آب، لب شور و غیرقابل برداشت شدن آن در چاه های حاشیه دریاچه شده است. از این نظر، تحقیق حاضر با هدف بررسی تغییرات شوری سطح آب زیرزمینی دشت ارومیه در سه دوره زمانی انجام شد. برای ارزیابی شوری آب زیرزمینی، داده های مربوط به تعداد 57 چاه در سه مقطع زمانی1380، 1384 و 1387 بررسی و با استفاده از روش کریجینگ معمولی در محیط GIS و نرم افزارهای GS+ و ARCVIEW8 نقشه های تغییرات شوری آب زیرزمینی دشت تهیه شد. نتایج به دست آمده نشان داد نیم تغییر نمای تجربی با مدل کروی، شعاع تاثیر 26860 متر و خطای برآورد 288/0 دسی زیمنس بر متر برای برآورد شوری آب زیر زمینی دشت مناسب تر است. ضریب همبستگی برای مدل برازش یافته برابر 999/0 بدست آمد. بر اساس نقشه های شوری آب زیرزمینی تهیه شده، مساحت اراضی با شوری آب زیرزمینی بیش از 2 دسی زیمنس بر متر در سال 1380 برابر 1924 هکتار بود که در سال 1387 به 8331 هکتار رسیده است. همچنین طی این سال ها، مساحت اراضی با شوری آب زیرزمینی کمتر از 1 دسی زیمنس بر متر معادل 14675 هکتار کاهش یافته است. مقادیر بیشینه شوری مشاهده شده نیز از 91/1 دسی زیمنس بر متر در سال 1380 به 8/5 دسی زیمنس بر متر در سال 1387 افزایش یافته است.

چکیده انگلیسی:

The intensify process of lowering Urmia lake level has led to reduce water quality, making it brackish and unusable in wells of Lake Marginal Lands. The present study investigated changes in groundwater salinity in Urmia plain using geostatistical models, and compares the results of the mapping in three time periods. To assess salinity of the groundwater, data from 57 wells in the period of 1380, 1384 and 1387 were analyzed, using Kriging in GIS, GS+ and ARCVIEW8 softwares. The results indicated that application of Kriging, experimental semi-variogram with spherical model provided better predictions with correlation coefficient of 0.99. According to the obtained groundwater salinity maps, land area with more than 2 dS/m groundwater salinity in 1380 was equal to 1924 hectares that has increased to 8331 hectares in 1387. During these years, in the study area the groundwater salinity with less than 1 dS/m was decreased about 14675 hectares. The observed maximum salinity value in 1380 has increased from 1.91 to 5.8 dS/m in 1387.