اثر مدیریت آبیاری و کود فسفر بر عملکرد و برخی صفات زراعی دو رقم برنج

محورهای موضوعی : مدیریت آب در مزرعه با هدف بهبود شاخص های مدیریتی آبیاری

سید مهدی میرحسینی مقدم ¹ ( دانشجوی دکترای رشته زراعت، گروه زراعت و اصلاح نباتات، واحد لاهیجان، دانشگاه آزاد اسلامی، لاهیجان، ایران. )
سیدمصطفی صادقی ² ( دانشیار، گروه زراعت و اصلاح نباتات، واحد لاهیجان، دانشگاه آزاد اسلامی، لاهیجان، ایران. )
مجید عاشوری ³ ( دانشیار، گروه زراعت و اصلاح نباتات، واحد لاهیجان، دانشگاه آزاد اسلامی، لاهیجان، ایران. )
ناصر محمدیان روشن ⁴ ( استادیار، گروه زراعت و اصلاح نباتات، واحد لاهیجان، دانشگاه آزاد اسلامی، لاهیجان، ایران. )
حمیدرضا درودیان ⁵ ( استادیار، گروه زراعت و اصلاح نباتات، واحد لاهیجان، دانشگاه آزاد اسلامی، لاهیجان، ایران. )

تاریخ دریافت : 1401/01/19 تاریخ پذیرش : 1401/07/25 تاریخ انتشار : 1401/10/01

کلید واژه: اوره, کلروفیل, شلتوک, سرعت رشد گیاه, آب نسبی برگ,

چکیده مقاله :

زمینه و هدف: یکی از راهکارهای کاهش مصرف کودهای شیمیایی و افزایش پایداری در کشت برنج، استفاده درست از آب آبیاری و ارقام مورد کشت می باشد. این پژوهش با هدف اثر مدیریت آبیاری و سطوح مختلف کود فسفر بر عملکرد و برخی صفات زراعی برنج در دو رقم هاشمی و گیلانه در استان گیلان انجام شد.روش پژوهش: این آزمایش به صورت کرت های دوبارخرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در طی سال های 1396 و 1397 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد لاهیجان واقع در روستای کته شال (در محدوده عرض جغرافیایی ´12°37 شمالی و طول جغرافیایی ´01°50 شرقی با ارتفاع متوسط 2/34 متر از سطح دریا) اجرا شد. تیمارهای مورد مطالعه در این تحقیق شامل رقم (برنج هاشمی و گیلانه) به عنوان عامل اصلی، فواصل آبیاری (غرقاب پیوسته، و متناوب با فاصله 5 و 10 روز) به عنوان عامل فرعی و میزان کود شیمیایی فسفر از نوع سوپرفسفات تریپل (50، 75 و 100 کیلوگرم در هکتار) به عنوان عامل فرعی- فرعی بود.یافته ها: یافته نشان داد که اثرات ساده عوامل و اثرات متقابل دو و سه عاملی آن ها بر عملکرد شلتوک و آب نسبی برگ در سطح ١ درصد و بر شاخص کلروفیل در سطح 5 درصد معنی دار بود. مطابق اثر متقابل مدیریت آبیاری و کود مصرفی و رقم، بیشترین عملکرد شلتوک در سال اول، در رقم گیلانه و در فواصل آبیاری 5 روز و در سطوح کودی 50 و 100 کیلوگرم فسفر در هکتار به ترتیب 5362 و 5104 کیلوگرم در هکتار بود و در سال دوم، در رقم گیلانه و در فواصل آبیاری 5 روز در سطوح کودی 50 و 100 کیلوگرم فسفر در هکتار به ترتیب با میانگین 5355 و 5104 کیلوگرم در هکتار به دست آمد. بیشترین آب نسبی برگ در سال اول در رقم گیلانه و در فواصل آبیاری 5 روز با مصرف کودی 50 کیلوگرم فسفر در هکتار با میانگین 64/0 و در سال دوم، در رقم گیلانه و فواصل آبیاری 5 روز با سطوح کودی 100 کیلوگرم فسفر در هکتار با میانگین 66/0 بود. بر اساس اثر متقابل مدیریت آبیاری، کود مصرفی و رقم، بیشترین کلروفیل متر در سال 96، در رقم گیلانه و در مدیریت 5 روز و در سطوح کودی 50 کیلوگرم فسفر در هکتار با میانگین 7/41 بود. در سال 97، بیشترین کلروفیل متر در رقم هاشمی و مدیریت غرقاب و با مصرف 50 کیلوگرم کود فسفر، با میانگین7/40 به دست آمد. بیشترین شاخص سطح برگ در سال 96 و 97، در رقم گیلانه و در مدیریت آبیاری 5 روز با مصرف کودی 75 کیلوگرم فسفر در هکتار به ترتیب با میانگین 2/4 و 4/4 مشاهده شده است.نتایج: اثر متقابل آبیاری، کود و رقم در سال های مورد مطالعه نشان داد که در هر دو رقم گیلانه و هاشمی، بیشترین عملکرد شلتوک در سطوح کودی 50 و 100 کیلوگرم فسفر در هکتار بود. براساس نتایج و با ملاک قرار دادن عملکرد شلتوک، استفاده از رقم گیلانه با فواصل آبیاری 5 روز و سطوح کودی 50 و 100 کیلوگرم فسفر در هکتار به عنوان مناسب ترین شرایط برای منطقه مورد مطالعه پیشنهاد می شود.

چکیده انگلیسی:

Background and Aim: One of the ways to reduce the use of chemical fertilizers and increase sustainability in rice cultivation is the correct application of irrigation water and cultivated cultivars. This research is conducted with the aim of the effect of irrigation management and different levels of phosphorus fertilizer on the yield and some agronomy traits of rice in Hashemi and Guilaneh cultivars in Guilan province.Method: This experiment was done in the form of split-split plots under a completely randomized block design with three replications during the years 2017 and 2018 in the research farm of the Islamic Azad University, Lahijan Branch, located in the village of Kateh-Shal (in the latitude of 37°12° N and longitude of 50°01E° with an average height of 34.2 meters above sea level). The treatments studied in this research included cultivar (Hashemi and Guilaneh rice) as the main factor, irrigation intervals (continuous flooding, alternating with an interval of 5 and 10 days) as a secondary factor, and the amount of phosphorus chemical fertilizer of triple superphosphate (50, 75 and 100 kg/ha) was as a sub-sub-factor.Results: The results showed that the solo effects of the factors and the interaction effects of their two and three factors were on paddy yield and relative leaf water at the level of 1% and on the chlorophyll index at the level of 5% significant. According to the interaction effect of irrigation management and fertilizer consumption and cultivars, the highest yield of paddy in the first year was 5362 and 5104 kg/ha in Guilaneh cultivar with irrigation intervals of 5 day and fertilizer levels of 50 and 100 kg P/ha, in the second year, Guilaneh cultivar with irrigation intervals of 5 day and fertilizer levels of 50 and 100 kg P/ha, an average of 5355 and 5104 kg/ha was obtained, respectively. The highest relative leaf water in the first year was in the Guilaneh cultivar and irrigation intervals of 5 day with fertilizer consumption of 50 kg P/ha with an average of 0.64, and in the second year was in the Guilaneh cultivar in irrigation intervals of 5 day and fertilizer levels of 100 kg P/ha with an average of 0.66. Based on the interaction effect of irrigation management, consumption fertilizer and cultivars, the highest chlorophyll meter in 2017 was in the Guilaneh cultivar with irrigation intervals of 5 day and fertilizer levels of 50 kg P/ha with an average of 41.7. In 2018, the highest chlorophyll meter was obtained in the Hashemi cultivar and under flooding management with 50 kg P/ha fertilizer, with an average of 40.7. The highest leaf area index in 2017 and 2018 were observed in Guilaneh cultivar with irrigation intervals of 5 day and 75 kg P/ha fertilizer, with an average of 4.2 and 4.4, respectively.Conclusion: The Interaction effects of irrigation, fertilizer and cultivar in the studied years was showed that in Guilaneh and Hashemi cultivars, the highest yield of paddy were at fertilizer levels of 50 and 100 kg P/ha. Based on the results and with the criterion of rice yield, the use of the Guilaneh cultivar with in irrigation intervals of 5 day and fertilizer levels of 50 and 100 kg P/ha is suggested as the most suitable conditions for the study area.