تأثیرسوپر جاذب معدنی بر برخی خواص خاک و شاخص‌های رشد پیاز خوراکی (Allium cepa) در شرایط کم‌آبیاری

محورهای موضوعی : مدیریت آب در مزرعه با هدف بهبود شاخص های مدیریتی آبیاری

الناز صباغ تازه ¹ , نسرین صادقیان ² , یونس رامشک نیا ³

1 - استادیار گروه علوم خاک، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.
2 - دکتری فیزیک و حفاظت خاک، گروه خاکشناسی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان، ایران.
3 - دانشجوی دکتری ژنتیک مولکولی، گروه زراعت و اصلاح نباتات، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.

تاریخ دریافت : 1398/04/31 تاریخ پذیرش : 1398/07/16 تاریخ انتشار : 1398/08/01

کلید واژه: پیاز, کم آبیاری, بافت خاک, عناصر غذایی, پومیس,

چکیده مقاله :

امروزه یکی از روش های کاربردی درجهت ذخیره رطوبت در خاک و افزایش راندمان آبیاری به خصوص در شرایط کم آبی، استفاده از مواد سوپرجاذب از جمله پومیس است. به منظور بررسی اثر پومیس بر خواص شیمیایی و فیزیکی خاک و شاخص های رشد و دور آبیاری پیاز در دو نوع خاک ریز و درشت بافت، آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی به صورت فاکتوریل با سه فاکتور نوع خاک ( با دو سطح لوم شنی و لوم رسی)، دور آبیاری (با دو سطح هر هفت و هر چهار روز یک بار) و پومیس( با چهار سطح‌0 ،5/2، 5 و 5/7 درصد وزنی) در سه تکرار انجام شد. نتایج نشان داد که افزایش سطوح پومیس توانست وزن خشک سوخ، قطر سوخ، ارتفاع سوخ، تعداد فلس و غلظت عناصر فسفر و پتاسیم در پیاز و نیز غلظت عناصر فسفر و پتاسیم قابل جذب خاک و CEC خاک را افزایش دهد. کاربرد پومیس در هیچ یک از دو نوع خاک باعث شوری بیشتر از 5 دسی زیمنس بر متر نشد. افزایش سطح پومیس در هر دو نوع خاک توانست pH خاک و فشردگی خاک را به طور معنی داری کاهش دهد. در اکثر موارد بین دو سطح 5 و 5/7 درصد وزنی پومیس اختلاف معنی داری وجود نداشت. بین دورهای آبیاری 7 و 4 روز یکبار در هیچ کدام از صفات تفاوتی وجود نداشت. می توان نتیجه گرفت که با کاربرد 5 درصد وزنی پومیس می توان دور آبیاری پیاز را از 4 روز به 7 روز یکبار افزایش داد.

چکیده انگلیسی:

Nowadays, using superabsorbent polymers such as pumice is one of practical approaches to increasing water storage in soil and increasing irrigation efficiency. To  investigate the effects of pumice on chemical and physical characteristics of soil, growth parameters and irrigation schedule of onion, an experiment in CRD design as factorial with three factors including: 1) soil type (with two raters: a) sandy loam  and b) clay loam, 2) irrigation schedule (with two rates: a) 7 and b) 4 days) and 3) pumice (with four  rates: 0, 2.5, 5 and 7.5 percentage by weight) and three replications was conducted. Results showed that increasing pumice rate could increase bulb dry matter, bulb diameter and bulb height. Pumice also could increase seales number in bulb, p and K concentration in plant and also available P and K concentration and CEC in soil. Pumice application in both soils, increased soil salinity, but in none of soils, soil EC was not more than 5 dS/m. Pumice application in both soils could decrease soil pH and compaction significantly. There was no significant difference between 5% and 7.5% of pumice rates, in bulb dry matter in sandy loam, height and diameter of bulb in clay loam, P and K concentration of onion and soil, CEC, compaction, salinity in sandy loam and drainage salinity. Between irrigation rates was no significant difference in none of properties, in treatments that received pumice. It can be concluded that using 5% pumice in soil, we can increase irrigation schedule of onion from 4 to 7 days.

منابع و مأخذ:

اله دادی، ا. و مؤذن قمصری، ب. 1384.  بررسی تأثیر مقادیر مختلف پلیمر سوپرآب آ - 200 و سطوح مختلف آبیاری بر رشد و عملکرد ذرت علوفه‌ای. مجموعه مقالات سومین دوره تخصصی -آموزشی کاربرد کشاورزی و صنعتی هیدروژل‌های سوپرجاذب، تهران، ایران.

بایبوردی، ا. 1386. تأثیر تغذیه برگی عناصر کم­مصرف آهن و روی بر صفات کمی و کیفی ارقام پیاز سفید قم و قرمز ری. پژوهش و سازندگی در زراعت و باغبانی، 74: 153-160.

بخشندگان  مقدم، ف. و نیکبختب،  ج. 1395. پومیس و تأثیر آن بر جذب و کاهش نیترات از زه‌آب کشاورزی.  ششمین کنفرانس ملی مدیریت منابع آب ایران، سنندج، دانشگاه کردستان.

بلندنظر، ص. ع.، خرسندی،  ص. و عدلی‌پور، م. 1393. تأثیر کود زیستی (فسفات بارور 2) روی عملکرد و برخی صفات کیفی پیاز خوراکی (Allium cepal). دانش کشاورزی و تولید پایدار، 24(2): 19-30.

بلندنظر، ص. ع.، دادور، ج.، شرقی، ع. و ملاولی، م. 1388. اثر دور آبیاری و مدت انبار‌داری برروی تندی پیاز خوراکی. ششمین کنگره علوم باغبانی ایران، رشت، دانشگاه گیلان.

بهبهانی، م.، اسدزاده، ع. و جبلی، ج. 1384. ارزیابی تأثیر هیدروژلهای سوپرجاذب و تیمارهای کم‌آبیاری در نگهداری عناصر غذایی در بسترهای هیدروپونیک. سومین دورة آموزشی وسمینار تخصصی کاربرد هیدروژل‌های سوپرجاذب. پژوهشگاه پلیمر و پتروشیمی ایران. تهران.

بهبهانی، م. 1383. تاثیر هیدروژلهای سوپرجاذب و کم‌آبیاری بر نگهداری عناصر غذایی در بسترهای متخلخل. سومین دوره آموزشی سوپرجاذبها. ص. 13-84.

پرنیازپور، ا.، حبیبی، پ. و روشن، ب. 1386. پلیمر سوپرجاذب راهی برای کاهش آب مصرفی در کشاورزی. فصل‌نامه مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی، 15(4):70-82.

پیرمحمدی علیشاه، ف.، عامری، ع.، جهانگیری، ا.، مجتهدی، م. و کسکین، م. 1391. پترولوژی و ژئوشیمی سنگ‌های آتشفشانى جنوب تبریز (آتشفشان سهند). پتـــرولوژی، 3(9): 37-56.

توسلی، ع. و بصیرت، م. 1395. راهنمای تغذیه گیاهی در پیاز. راهنمای تغذیه گیاهی در پیاز. انتشارات سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، موسسه تحقیقات خاک و آب، 35 صفحه.

جلیلی، خ.، جلیلی، ج. وسهرابی، ه. 1387. بررسی اثر سوپر جاذب‌ها بر افزایش دور آبیاری و میزان رشد نهال گل رز. گروه هیدرولیک و منابع آب، جهاد دانشگاهی استان کرمانشاه، گزارش پایانی طرح پژوهشی، 80 صفحه.

ذبیحی، ف.، نیشابوری، م. ر. و دلالیان، م. ر. 1392. تأثیر پلی‌اکریل‌آمید، پومیس و کمپوست زباله شهری بر برخی ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی یک خاک شور و سدیمی. دانش آب و خاک، 23(3): 79-92.

رستم‌فرودی، ب. 1384. بررسی صفات کمی و کیفی ارقام پیاز و تعیین رابطه برخی از صفات با قابلیت انبارمانی. مجله نهال و بذر، 22 (1):67-86.

زارع حقی، د.، نیشابوری، م. ر.، صادق‌زاده، م. ا. و حسن‌پور، ر. 1394. تأثیر پومیس بر ظرفیت نگهداشت آب در خاک، رشد و عملکرد گلرنگ بهاره در شرایط دیم. نشریه مدیریت خاک و تولید پایدار، 5(3):191 -204.  

سلطانی، ط.، مسعود، ا. و خدادادی، م. 1386. پیاز کاشت داشت و برداشت.

صادقیان، ن.، نیشابوری، م. ر.، جعفرزاده، ع. ا. و تورچی، م. 1385. تأثیر پومیس، پلی‌اکریل‌آمید و کاه و کلش بر نفوذ و هدایت هیدرولیکی تحت آبیاری بارانی و غرقاب. علوم کشاورزی، 16(4):47-53.

صباغی، ع. ر.، گلچین، ا. و دلاور، م. ا. 1390. تأثیر دور آبیاری و سطوح مختلف نیتروژن بر عملکرد و برخی خصوصیات کیفی پیاز. اولین کنگره ملی علوم و فن‌آوریهای نوین کشاورزی. زنجان. دانشگاه زنجان.

عابدی کوپایی، ج. و مسفروش، ا. م. 1386. ارزیابی کاربرد پلیمر سوپر جاذب بر عملکرد و ذخیره عناصر غذایی در خیار گلخانه­ای . اولین کارگاه فنی ارتقاء کارایی مصرف آب با کشت محصولات گلخانه­ای، مؤسسه فنی و مهندسی کشاورزی کرج.

عابدی کوپایی، ج. و مسفروش، ا. م. 1388. ارزیابی کاربرد پلیمرسوپرجاذب بر عملکرد، کارآیی مصرف آب و ذخیرة عناصر غذایی در خیار گلخانه ای. مجله آبیاری و زهکشی ایران، 2(3):100-111.

عربی، ز.، کابوسی، ک.، رضوان طلب، ن. و ترک لاله باغ، ج. 1394. تأثیر سطوح مختلف آبیاری و سوپرجاذبهای هیدروژل بر خواص مرفولوژیک و عملکرد آنیسون. تولید محصولات زراعی، 8(4): 51-66. 

کبیری، ک. 1384. هیدروژلهای سوپرجاذب معرفی و کاربردها. سومین دورة آموزشی و سمینار تخصصی کاربرد هیدروژلهای سوپرجاذب، پژوهشگاه پلیمر و پتروشیمی ایران، تهران.

 کریمی، ا. نوشادی، م. و احمدزاده، م. 1387. اثر کاربرد ماده اصلاحی ابر‌جاذب آب (ایگیتا ) روی آب خاک، رشد گیاه و دور آبیاری. علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی. 12(46): 402-414.

ملکوتی، م . ج. و غیبی، م. ن. 1379. تعیین حد بحرانی عناصر غذایی مؤثر در خاک، گیاه و میوه. مرکز نشر آموزش کشاورزی کرج. ایران.

Bower, C. A. R., Reitemeier, F.  and Fireman,  M. 1952. Exchangeable-cation analysis of saline and alkali soils. Soil Science, 73: 251-261.

Cheng, W.M., Hu, X.M., Wang, D.M. and Liu, G.H. 2015. Preparation and characteristics of corn straw-co-amps-co-aa superabsorbent hydrogel. Polymers. 7: 2431–2445.

Hao, X. and Chang, C. 2003.  Does long-term heavy cattle manure application increase salinity of a clay loam soil in semi arid southern Alberta?  Agriculture, Ecosystems and Environment, 94: 89-103.

Knudsen, D., Paterson, G. A. and Pratt, P. F.  1982. Lithium, sodium and potasium. PP. 225-246. In: Page et al. (Eds.), Methods of Soil Analysis. Part 2. ASA, SSSA, Madison, USA.

Liang, R., Liu, M.Z.and Wu, L. 2007. Controlled release npk compound fertilizer with the function of water retention. Reactive and Functional. Polymers, 67, 769–779.

Lentez, R. D., Shainberg, I. and Carter, D. L. 1992. Preventing irrigation furrow erosion with small applications of polymers. Soil Science Society of American Journal,  56: 1926-1932.

Malekian, A., Valizadeh, E., Dastoori, M., Samadi, S. and Bayat, V. 2012. Soil water retention and maize (Zea mays L.) growth as affected by different amounts of pumice. Australian Journal of Crop Science, 6(3): 450-454.

Nelson, D. W. and. Sommers, L. E.  1986. Total carbon, organic carbon   and organic matter. PP. 539-579. In: Page et al. (Eds.), Methods of Soil Analysis. Part 2. Chemical and Microbiological Properties. ASA, SSSA, Madison, USA.

Olsen, S .R. and Summers, L. E.  1982. Phosphorus. pp. 403-430. In: Page et al. (Eds.), Methods of Soil Analysis. Part 2. Chemical and Microbiological Properties. Agronomy Monograph No. 9. ASA and SSSA: Madison, WI.

Sahin, U., Ors, S., Ercisli, S., Annapolis, O. and Esitken, A.  2005. Effect of pumice amendment on physical soil properties and strawberry plant growth. Journal of Central European Agriculture, 6(3):361-366.

Song, X., Zhu, C., Fan, D., Mi, Y., Li, X., Fu, R., Duan, Z., Wang, Y. and Feng, R. 2017. A novel human-like collagen hydrogel scaffold with porous structure and sponge-like properties. Polymers, 9, 638.