تحلیل حساسیت تبخیر- تعرق به تغییر در پارامترهای هواشناسی در شمال‌غرب و غرب ایران

محورهای موضوعی : مدیریت آب در مزرعه با هدف بهبود شاخص های مدیریتی آبیاری

آقای دکتر یعقوب دین پژوه ¹ , سعید جهانبخش اصل ² , معصومه فروغی ³

1 - عضو هیات علمی
2 - دانشکده جغرافیا و برنامه ریزی گروه آب و هواشاسی دانشگاه تبریز
3 - دانشکده جغرافیا و برنامه ریزی گروه آب و هواشناسی

تاریخ دریافت : 1396/10/25 تاریخ پذیرش : 1397/10/24 تاریخ انتشار : 1397/10/01

کلید واژه: شمال‌غرب و غرب ایران, ضریب حساسیت, تحلیل حساسیت, تبخیر- تعرق گیاه مرجع,

چکیده مقاله :

تحلیل حساسیت تبخیر- تعرق گیاه مرجع (ET0) در ایران در مدیریت بهتر آب بسیار ضروری است. زیرا به نظر می‌رسد که آب و هوا در همه جا تا حدودی تغییر کرده است. در این پژوهش، به‌منظور تحلیل حساسیت ET0 به تغییرات هر یک از پارامترهای هواشناسی از داده‌های ماهانه هواشناسی 36 ایستگاه هواشناسی در شمال‌غرب و غرب ایران استفاده شد. اولویت‌بندی پارامترهای اقلیمی و میزان تاثیرگذاری آن‌ها بر ET0 در ماه‌های مختلف برای هر یک از ایستگاه‌های مورد مطالعه مشخص گردید، بدین منظور، ابتدا میزان ET0 ماهانه با روش فائو- پنمن مانتیث برای یکایک ایستگاه‌ها برآورد گردید، سپس مقدار هر یک از دو پارامتر مهم ورودی به مدل رگرسیونی گام به گام (شامل میانگین حداکثر (Tmax)، میانگین حداقل (Tmin)، میانگین درجه حرارت هوا، میانگین سرعت باد، مجموع ساعات آفتابی، میانگین حداکثر و حداقل رطوبت نسبی) در دامنه‌ی 20± درصد با گام‌های 5 درصد، تغییر داده شدند و میزان تغییر در ET0 محاسبه شد، در نهایت مقدار ضریب حساسیت برای اولین پارامتر مهم ورودی در هر یک از ایستگاه‌های منتخب بدست آمد. نتایج نشان داد که در اکثر ایستگاه‌ها در هر دو مقیاس سالانه و ماهانه، بیشترین تاثیر در نوسانات ET0 مربوط به Tmax و Tmin می‌باشد. با افزایش 20 درصد برای Tmax به‌شرط ثابت ماندن سایر پارامترها، مقدار ET0 از حداقل 05/6 درصد (در مشکین‌شهر) تا حداکثر 54/15 درصد (در اردبیل) افزایش نشان داد، این رقم برای Tmin بین 47/0- درصد (در سنندج) تا 91/0 درصد (در خلخال) بود.

چکیده انگلیسی:

Sensitivity analysis of reference crop evapotranspiration (ET0) is crucial for improving water management in the arid and semi-arid country as like Iran. However, it is important to analyze the sensitivity of ET0 to meteorological parameters, since the climate globally has been changed to some extent. In this study, sensitivity of ET0 by varying the climatic parameters at 36 selected stations in the West and Northwest of Iran was investigated. The priority and effect of the climatic parameters in different months at the selected stations were found by sensitivity analysis. The ET0 is calculated based on the most recommended form of the FAO-56 Penman-Monteith method. To analysis the sensitivity, variations of ET0 depends on the changes in minimum temperature (Tmin), maximum temperature (Tmax), wind speed (u2), minimum relative humidity (RHmin) and maximum relative humidity (RHmax), in the range of ±20% with the step of 5% was calculated. Finally, the parameter with higher importance for each station was obtained. Results showed that ET0 was more sensitive to the variation of Tmax at the 13 stations (36.11%) in annual time scale. The maximum change of ET0 by increasing of Tmax with+20% was found at Ardebil (15.54%) and the minimum change in the same situation was found to be 6.05 % at Meshkinshahr. The range of the changes by varying T min was between -47 % (in Sanandaj) to 0.91 % (in Khalkhal).