پیش بینی تاثیر تغییر اقلیم بر روند دبی ماهانه رودخانه با بکار بردن مدل هیدرولوژیکی IHACRES (مطالعه موردی: حوضه آبریز گالیکش)

محورهای موضوعی : مدیریت آب در مزرعه با هدف بهبود شاخص های مدیریتی آبیاری

خلیل قربانی ¹ (عضو هیأت علمی گروه مهندسی آب دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان)
الهه سهرابیان ² (دانش‌آموخته کارشناسی ارشد مهندسی منابع آب)
میثم سالاری‌جزی ³ (عضو هیأت علمی)
محمد عبدالحسینی ⁴ (عضو هیأت علمی)

تاریخ دریافت : 1394/10/16 تاریخ پذیرش : 1395/02/26 تاریخ انتشار : 1395/04/01

کلید واژه: آزمون من-‌کندال, تغییر اقلیم, تحلیل روند, دبی رودخانه, آزمون سن,

چکیده مقاله :

تغییر اقلیم موجب تغییراتی در میزان دما و بارش می‌شود و در نتیجه دبی رودخانه‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. تغییرات بارش ناشی از تغییر اقلیم می‌تواند به کمک مدل‌های گردش عمومی جو تحت سناریوهای مختلف اقلیمی شبیه‌سازی شود اما بررسی تغییرات دبی رودخانه نیازمند کاربرد مدل‌های بارش- رواناب است. به منظور تشخیص روند تغییرات دبی ناشی از تغییراقلیم، حوضه آبریز گالیکش از حوضه‌های سیل‌خیز دراستان گلستان به عنوان منطقه مطالعاتی درنظر گرفته شد. دما و بارش برای دوره اقلیمی آتی (2030-2011) براساس مدل گردش عمومی جو HADCM3 توسط مدل مولد داده LARS-WG تحت سناریوهای مختلف اقلیمی تولید و به عنوان ورودی به مدل واسنجی شده IHACRES وارد شد تا دبی برای دروه‌های اقلیمی آینده شبیه‌سازی شود. نتایج تحلیل تغییر اقلیم نشان می‌دهد در منطقه مورد مطالعه تحت سناریوهای مختلف، دمای هوا در ماه‌های مختلف سال افزایش پیدا کند که افزایش در ماه‌های گرم سال بیشتر از سایر ماه‌های سال است اما متوسط مجموع بارش سالانه کاهش می‌یابد. از آزمون من-کندال برای تشخیص روند سری‌های زمانی فصلی و نیمه‌سالانه دبی ‌استفاده و نتایج نشان داد تحت سناریوهای مختلف اقلیمی، دبی در فصل بهار و نیمه اول سال در سطح 5 درصد بدون روند ولی در دیگر فصل‌های سال و نیمه دوم سال دارای روندی کاهشی می‌باشد.

چکیده انگلیسی:

AClimate change causes change in temperature and rainfall and consequently affects river discharge. Changes in rainfall can be simulated by global circulation models under different climatic scenarios but investigations of changes in river discharge require rainfall-runoff models. The Galikesh basin as one of most flood prone basins in Gloestan Province is considered for determination of changes in river discharge under climate change effect. Temperature and rainfall is produced for future climatic period (2011-2030) based on global circulation model HADCM3, using LARS-WG data generator model. The produced data under different climatic scenario are used as inputs of calibrated IHACRES model to simulate river discharge for future climatic periods. The climate change analysis shows under different scenarios in the study area air temperature increase in different months, which a rise in warm months is more than other months of the year, but the annual precipitation decreases. The Mann-Kendall test is used to detect monotonic trend of seasonal and semiannual river discharge series. The results indicate no trend for spring and first semiannual and negative trend for other seasons and second semiannual series in 5 percent significance level.

منابع و مأخذ:

اسدی، ا. و حیدری، ا. 1390. تحلیل تغییرات سری­های دما و بارش شیراز طی دوره 2005-1951. مجله جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی. 41 (1). 42-39.

آذری، م.، مرادی، ح.ر.، ثقفیان، ب. و فرامرزی، م.1392. ارزیابی اثرات هیدرولوژیکی تغییر اقلم در حوضه آبخیز گرگانرود. نشریه آب و خاک. 27(3): 547-537.

بابائیان، ا. و نجفی­نیک، ز. 1385. معرفی و ارزیابی مدل LARS-WG برای مدل­سازی پارامترهای هواشناسی استان خراسان، دوره آماری (2003-1961). مجله نیوار (63-62)، 30-24.

بختیاری، ب.، صاحبی، ح. و قادری، ک. 1392. کاربرد مدل WEAP و بررسی اثر تغییر اقلیم بر سیستم­های برداشت آب حوزه آبریز گرگانرود. پنجمین کنفرانس مدیریت منابع آب ایران.

بذرافشان، ج. 1388. ارزیابی ریسک خشکسالی کشاورزی و جستجوی روش مناسب برای برآورد تاثیر کمی آن بر عملکرد محصول گندم و جو. رساله دکتری هواشناسی کشاورزی. دانشگاه تهران. 253ص.

خزائی، م. 1395. ارزیابی اثر تغییر اقلیم بر رژیم هیدرولوژیکی یک حوضه آبریز کوهستانی در ایران. حفاظت منابع آب و خاک، 5 (3): 54-43.

سبزی­پرور، ع.ا. و شادمانی، م. 1390. تحلیل روند تبخیر و تعرق مرجع با استفاده از آزمون من-کندال و اسپیرمن در مناطق خشک ایران. نشریه آب و خاک. 4 (25). 834-823.

سهرابیان، ا.، مفتاح هلقی، م.، قربانی، خ.، گلیان، س. و ذاکری­نیا، م. 1394. بررسی تاثیر تغییر اقلیم بر آبدهی حوضه با دخالت مدل هیدرولوژی(مطالعه موردی: حوضه گالیکش در استان گلستان). نشریه پژوهش­های حفاظت آب و خاک. 2(22). 125-111.

قربانی، خ. 1394. ارزیابی مدل­های داده­کاوی در ریزمقیاس نمایی بارش بر اساس داده­های مدل گردش عمومی NCEP؛ مطالعه موردی: ایستگاه سینوپتیک کرمانشاه. مجله پژوهش آب ایران. 8 (15). 186-177.

Abbaspour, K.C., Faramarzi, M., Ghasemi, S.S. and Yang, H. 2009. Assessing the impact of climate change on water resources in Iran. Water Resources Research. 45(10): p. W10434.

Asgari, A., Rahimzade, F., Mohammadian, N. and Fattahi, E. 2008. Trend analysis of extreme precipitation indices over Iran, Iran-Water Resources Research, 3: 42-55.

Chen H. Yu Xu C. and Guo Sh. 2012. Comparison and evaluation of multiple GCMs, statistical downscaling and hydrological models in the study of climate change impacts on runoff. Journal of hydrology, 434-435: 36-45.

Croke, B.F.W., F. Andrews, J. Spate and S.M. Cuddy. 2005. IHACRES user guide.Technical Report 2005/19. Second Edition. iCAM, School of Resources,Environment and Society, The Australian National University, Canberra.http://www.toolkit.net.au/ihacres.

Dibike B. Y. and Coulibaly P. 2006. Temporal neural networks for downscaling climate variability and extremes. Journal. Neural Networks, 19: 135-144.

Ghahraman, B. 2006 Time trend in the annual temperature of Iran, Turk J. Agric, 30: 439-448.

Hamed, K.H., and Rao, A.R. 1998. A modified Mann–Kendall trend test for auto correlated data. Journal of hydrology. 204: 182–196.

Hewitson B. C. and Crane R. G. 1996. Climate downscaling: Techniques and applications. Climate Research. 7:85-95.

IPCC. 2001. Climate Change: The Scientific Basis. Contribution of Working Group I to the Third Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change. Cambridge University Press, Cambridge, UK and New York, NY, USA, 881 pp.

IPCC. 2007. Summary for policy makers Climate change: The physical science basis. Contribution of working group I to the forth assessment report. Cambridge University Press, 881 PP.

Jakeman,A.J. and Hornberger,G. M.(1993),“HowMuch Complexity Is Warranted in a RainfallModel? Water resources research, 29(8): 2637-2649.

Jiang, T., Su, B. and Hartmann, H. (2007). Temporal and spatial trends of precipitation andriver flow in theYangtze RiverBasin, 1961-2000, Geomorphology, 85, 143-154.

Karamooz, M., and Araghinejad, Sh. 2005. Advanced Hydrology. Amirkabir University. Press, 464 p.

Kendall M.G. 1975. Rank correlation measures. Charles Griffin, London.

Mann H.B. 1945. Non-parametric tests against trend. Econometrica, 13, MathSci Net, pp. 245-259.

Marofi, S., Soleymani, S., Salarijazi, M., & Marofi, H. (2012). Watershed-wide trend analysis of temperature characteristics in Karun-Dez watershed, southwestern Iran. Theoretical and Applied Climatology, 110(1-2), 311-320.

Moazed, H., Salarijazi, M., Moradzadeh, M., & Soleymani, S. (2012). Changes in rainfall characteristics in Southwestern Iran. African Journal of Agricultural Research, 7(18), 2835-2843.

Muttiah R.S. and Wurbs R.A. 2002. Modeling the impacts of climate change on water supply reliabilities. WaterInternational, 27(3): p. 407-419.

Rasco, P. Szeidl, L. and Semenov, M.A. 1991. A serial approach to localstochastic models. J. Ecological Modeling 57, 27-41.

Sajjad Khan M. Coulibaly P. and Dibike Y. 2006. Uncertainty analysis of statistical downscaling methods. J. Hydrology, 319(4): 357-382.

Salarijazi, M., Akhond-Ali, A. M., Adib, A., & Daneshkhah, A. (2012). Trend and change-point detection for the annual stream-flow series of the Karun River at the Ahvaz hydrometric station. African Journal of Agricultural Research, 7(32), 4540-4552.

Semenov, M.A., 2008. Simulation of extreme weather events by a stochastic weather generator. Climate Research 35, 203-212.

Semenov, M.A., Brooks, R.J., Barrow, E.M., and Richardson, C.W. 1998. Comparison of the WGEN and LARS-WG stochastic weather generators for diverse climates. Climate Res. 10: 95-107.

Sen, P.K. 1968. Estimates of the regression coefficients based on Kendall’s tau. Journal of the American Statistical Association. 63: 1379–1389.

Steele- Dunne, S., Lynch, P., McGrath, R., Semmler, T., Wang, Sh., Hanafin, J. and Nolan, P. (2008): The impactsof climate change on hydrology in Ireland. Journal of Hydrology, 356: 28-45.

Tabari H., Marofi S., Aeini A., HosseinzadehTalaeea P., and Mohammadi K. 2011. Trend analysis of reference evapotranspiration in the western half of Iran, Agr. Forest Meteorol, 151 (2): 128-136.

Williams, J.R., 1991. Runoff and soil erosion. In: Hanks, R.J., Ritchie, J.T. (Eds.) Modeling Plant and Soil Systems. Agronomy Monograph No. 31, pp. 439-456.

Zhang, X., Vincent, L. A., Hogg, W.D., and Niitsoo, A. 2000. Temperature andrainfall trends in Canadaduring the 20th century. Atmospheric Ocean. 38: 395-429.