مطالعه تطبیقی مجموعه‌های تخصصی کتاب‌های درسی کشورهای جمهوری اسلامی ایران، آلمان و کانادا
محورهای موضوعی : نظام ها و خدمات اطلاعاتی
اکرم عینی
1
(دکتری علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی
رئیس اداره کتابخانه و مرکز اسناد سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی)
کلید واژه: کتاب‌های درسی, مجموعه‌های تخصصی, سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آمو,
چکیده مقاله :
هدف: هدف این پژوهش، شناسایی و بررسی شباهت‌ها و تفاوت‌های سیاست‌های مجموعه‌سازی و روش‌های ارائه خدمات اطلاعاتی “مجموعه تخصصی کتاب درسی “در کشورهای آلمان، کانادا و ایران است. روش: در این پژوهش شباهت‌ها و تفاوت‌های سیاست‌های مجموعه‌سازی و روش‌های ارائه خدمات اطلاعاتی کشورهای مذکور به منظور ارائه پیشنهاد‌هایی کاربردی برای بهبود بخشیدن مجموعه تخصصی کتاب‌های درسی ایران به صورت کیفی با روش تطبیقی و توصیفی- تحلیلی به بررسی سیاست‌های فراهم‌آوری، ذخیره و بازیابی و روش‌های ارائه خدمات اطلاعاتی پرداخته است. الگوی مورداستفاده زمینه تطبیقی، الگوی بردی است؛ و از تحلیل سند برای این مطالعه استفاده شده است. جامعه آماری مجموعه تخصصی کتاب‌های درسی در سه کشور موردمطالعه بوده است. اطلاعات موردنیاز برای پاسخگویی به پرسش‌ها از طریق وب‌سایت موسسه گئورگ آلمان، اویزی کانادا و اداره کتابخانه و مرکز اسناد سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی و منابع مرتبط کشورهای مذکور بدست آمده است. یافته‌ها: نتایج تحلیل تطبیقی نشان می‌دهند که کشور آلمان، کانادا و ایران دارای مجموعه تخصصی کتاب‌های درسی هستند و تشابهات این مجموعه‌های تخصصی روند شکل‌گیری، وابستگی سازمانی، تعیین مأموریت خاص؛ ارائه خدمات حضوری به کاربران و محدودیت گردش منابع، استفاده از فهرست‌های رایانه‌ای و نرم‌افزار کتاب‌شناختی در شیوه ذخیره و بازیابی است و در شیوه رده‌بندی و ارائه خدمات اطلاعاتی تفاوت اساسی وجود دارد. خدمات اطلاعاتی ازجمله خدمات مرجع، انتشار تازه‌ها، تدوین کتاب‌شناسی و برگزاری کارگاه آموزشی، خدمات گفتگوی الکترونیکی و رایانامه ازجمله خدمات متفاوت است. نتیجهگیری: اصلاح و بازنگری در سیاست‌های اطلاعاتی مجموعه تخصصی کتاب‌های درسی سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی به نظر ضروری می رسد.
Purpose: The aim of this study is to identify Special Collections of School Textbooks in Germany, Canada and Islamic Republic of Iran. Methodology: In this study, researcher tries to find similarities and differences in collection development policies and providing information services of these countries in order to provide recommendations for Iran special collection of school textbooks and compared these elements and use the experiences. This study is a comparative descriptive-analytic research. The research population is special collections of school textbooks in the countries studied. The information needed to answer questions from the official websites and library resources of these countries. The model used in this context, is the Bereday model. Findings: Results showed that there are differences between collection development policies and methods for providing information services in these countries and there are similarities in storage and retrieval. Conclusion: Special collections of school textbooks and information service policy needs to be revised.
آقازاده، احمد (۱۳۸۲). روش‌شناسی و تاریخ تحول دانش: آموزش‌وپرورش تطبیقی و بین‌الملل. تهران: نسل نیکان.
دیدار، مینا (1392).بررسی تطبیقی خدمات دسترسی آنلاین معاونت اسناد ملی سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران (آرشیو ملی ایران) با ارائه این نوع خدمات توسط آرشیو ملی سایر کشورها. پایان‌نامه کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع‌رسانی، دانشگاه الزهرا، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی
سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی (1377). قانون تشکیل سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش (مصوب مجلس شورا). تهران: وزارت آموزش‌وپرورش، سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی.
عینی، اکرم ؛ ذوالجناحی، فرشته (1393). بررسی تاریخچه کتابخانه تخصصی سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی. گزارش طرح پژوهشی سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی.
وب‌سایت اداره کتابخانه و مرکز اسناد سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی وزارت آموزش‌وپرورش
http://oerp.medu.ir/oerplib/index.php
وب‌سایت موسسه گئورگ اکرت
http://www.gei.de/home.html
وب‌سایت موسسه اویزی
http://www.oise.utoronto.ca/oise/Home/
وب‌سایت کتابخانه گئورگ اکرت
http://bibliothek.gei.de/en/library.html
وب‌سایت کتابخانه اویزی
وب‌سایت مجموعه تخصصی کتاب درسی انتاریو
https://oise.library.utoronto.ca/specialcollections-ontario-textbook
Altman, B. & Prange, C. S. (2015). Reference Work in Special Collections: The Impact of Online Finding Aids at Florida State University Libraries. The Reference Librarian, 56(3), 189-195.
Association of Research Libraries. (2003). Research libraries and the commitment to special collections. Washington, DC: Association of Research Libraries. Retrieved from http://www.arl.org/storage/documents/publications/special-collections-statement-of-principles-2003.pdf
Bereday, G. (1964). Comparative methods in education. New York: Holt, Rinehart and Winston, Inc.
Dupont, C. & Yakel, E. (2013). What’s So Special about Special Collections? Or, Assessing the Value Special Collections Bring to Academic Libraries. Evidence Based Library and Information Practice, 8(2), 9-21.
Evans, M. R. (2015). Modern Special Collections: Embracing the Future While Taking Care of the Past. New Review of Academic Librarianship, 21(2), 116-128. Retrieved from http://openscholarship.wustl.edu/lib_papers/2
Fowles, Charlotte (2000) on line Glossary of Library and Internet Terms. University of South Dakota LibraryMaintained by I.D. Weeks Library the University of South Dakota. Retrieved from http://web.archive.org/web/20090310132820/http://www.usd.edu/library/instruction/glossary.shtml#a
Georg Eckert Institute for International Textbook Research (2013) Georg Eckert Institute for International Textbook Research Past – Present – Future. Retrieved from http: //www.gei.de/fileadmin/gei.de/pdf/institut/gei-geschichte-gegenwart-zukunft.pdf
Georg Eckert Institute for International Textbook Research web site from http://www.gei.de/en/the-institute.html
Karatekin, K. (2012). Environmental literacy in Turkey primary schools social studies textbooks. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 46, 3519-3523.
Krause, M. G. (2010). “It makes history alive for them”: The role of archivists and special collections librarians in instructing undergraduates. The Journal of Academic Librarianship, 36(5), 401-411.
Maher, William J. )2001( Fundamentals of Archival Theory and Practice for Law Librarians, American Association of Law Libraries, Minneapolis, Minnesota: 17 July 2001.
Passehl, E. L. & Stoddart, R. A. (2015). Assessing the Strategic Credibility of Special Collections and Archives. University of Idaho. Retrieved from: http://works.bepress.com/erin_passehl/31
Pearce-Moses, R. & Baty, L. A. (2005). A glossary of archival and records terminology
(p. 25). Chicago, IL: Society of American Archivists. Retrieved from http://www2.archivists.org/glossary/terms/a/archives
Pingel, F. (2010). UNESCO guidebook on textbook research and textbook revision. Unesco.from http://www.gei.de/en/the-institute.html 2013
Rius, Assumpció Estivill (2008). Archive resources and collections in libraries: models for their control and access. BiD. Dec 21, 2-21
Prescott, L. & Erway, R. (2011). Single search: the quest for the Holy Grail. OCLC Research. Retrieved from:http://www.oclc.org/research/publications/library/2011/2011-17.pdf
Prochaska, A. (2003). Special collections in an international perspective. Library trends, 52(1), 138-152.
Ress, S. (2015). Special collections: Improving access and usability. The Reference Librarian, 56(1), 52-58.
Shilton, K. & Srinivasan, R. (2007). Participatory appraisal and arrangement for multicultural archival collections. Archivaria, 63(63), 87-101.
UNESCO (1964) Recommendation concerning the International Standardization of Statistics Relating to Book Production and Periodicals. Retrievedfrom http://unesdoc.unesco.org/images/0011/001145/114581e.pdf#page=144
UNESCO) 2010(UNESCO Guidebook on Textbook Research and Textbook
Revision Retrieved from http://unesdoc.unesco.org/images/0011/001171/117188e.pdf
University of Maryland Libraries (2014, December 20) Special Collections definition. Retrieved from: http://www.lib.umd.edu/special/research/define/special.html
Whittaker, B. M. (2008). Using circulation systems for special collections: Tracking usage, promoting the collection, and addressing the backlogs. College & Research Libraries, 69(1), 28-35.
Wiersma, W. (2000). Research methods in education: an introduction. (7th Ed.). Needham Heights, MA: Allyn ve Bacon A Pearson Education Company
