طراحی الگوی توانمندسازی اقتصادی زنان سرپرست خانوار در استان ایلام

محورهای موضوعی : پژوهش های ترویج و آموزش کشاورزی

معصومه جمشیدی ¹ , حسین مهدی زاده ²

1 - دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه اصفهان، ایران
2 - استادیار گروه کارآفرینی و توسعه روستایی، دانشگاه ایلام، ایران

تاریخ دریافت : 1348/10/11 تاریخ پذیرش : 1348/10/11 تاریخ انتشار : 1348/10/11

کلید واژه: الگوی توانمندسازی, توانمند‌سازی اقتصادی, زنان سرپرست خانوار, استان ایلام, نظریه زمینه‌ای,

چکیده مقاله :

زنان سرپرست خانوار به‌عنوان فقیرترین افراد، یکی از مهم ترین اقشار آسیب پذیر جامعه هستند که مقدار قابل‌توجهی از جمعیت جامعه را تشکیل می دهند. این قشر به دلیل چند نقشی بودن و نیز وظیفه مهم تأمین معاش خانوار از اهمیت ویژه ای در گفتمان ها و برنامه ریزی های توسعه برخوردار هستند. توانمندسازی و ارتقاء سطح کمی و کیفی زندگی آنان، می تواند زمینه های کاهش فقر، کاهش نابرابری جنسیتی، گسترش استقلال اقتصادی اجتماعی و غیره را فراهم نماید. پژوهش حاضر باهدف طراحی الگوی توانمندسازی اقتصادی زنان سرپرست خانوار در استان ایلام و با بهره گیری از روش تحقیق مطالعه موردی انجام‌ شده است. جامعه آماری شامل کارشناسان آگاه در زمینه توانمندسازی زنان در ادارات و سازمان های مختلف استان است. با استفاده از نمونه گیری نظری و مصاحبه عمیق با 28 کارشناس، داده ها تا رسیدن به اشباع تئوریک گردآوری شدند. برای تجزیه‌وتحلیل اطلاعات، از روش نظریه زمینه ای استفاده شد. نتایج نشان داد که تعداد 43 مفهوم در مرحله کدبندی باز، 7 مقوله محوری در مرحله کدبندی محوری و یک مقوله هسته ای در مرحله کدبندی گزینشی به‌دست‌آمده‌اند. کارشناسان مذکور، معنای نوین توانمندسازی اقتصادی زنان مذکور را در اصلاح و تغییر الگوی سنتی توانمندسازی و حرکت به سمت تکمیل زنجیره ارزش و شناسایی حلقه های زمینه ساز به‌منظور رسیدن به الگوی نوین ساماندهی مشاغل خانگی و کارآفرینی خانوادگی ویژه بانوان سرپرست خانوار دانستند.

چکیده انگلیسی:

Female head of household as the poorest person is one of the most vulnerable sectors of society, accounting for a significant percentage of the population. They are particularly important in development planning because of the role and importance of family livelihoods. Empowerment and promotion of the quantitative and qualitative level of their lives can provide grounds for poverty reduction, reduction of gender inequality, expansion of economic independence of households, and so on. The purpose of this study was to design a model of economic empowerment of women Heads of Households in Ilam province, using a case study method. The statistical population of the study is experts in the field of empowerment of women in different departments and organizations of the province. Using theoretical sampling, 28 experts were selected and the data were extracted through in-depth interviews with the aforementioned experts to achieve theoretical saturation. To analyze the obtained qualitative information, the grounded theory method has been used. The results showed that 43 concepts were obtained through open encoding, 7 axial categories by axial encoding and a nuclear category through selective encoding. The results also showed that the experts identified the new semantic of the economic empowerment of female headed households is in modifying and changing the traditional model of women's empowerment, and moving towards the completion of the value chain and identifying the underlying circles in order to achieve a new plan for the organization of home-based job and entrepreneurship Families, specially female heads of households.

منابع و مأخذ:

جمشیدی، م. (1397). نظام معنایی (شرایط، تعاملات و پیامدهای) بازدارنده­ها و پیش برنده­های توانمندسازی زنان: (موردی: زنان سرپرست خانوار تحت حمایت کمیته امداد امام (ره) و اداره بهزیستی استان ایلام)، طرح پژوهشی، کارفرما استانداری ایلام.

چرمچیان لنگرودی، م. (1395). نقش سرمایه اجتماعی بر توانمندسازی زنان مرکبات کار شهرستان ساری. فصلنامه زن و جامعه، سال 7، شماره 1، صفحات 28-1.

رمزی، ن.، طاهری، م.، طالبیان، م.، و معمارباشی، ا. (1396). بررسی رابطه بین توانمندسازی باانگیزه کاری در زنان شاغل در ادارات شهرستان فردوس. هشتمین کنفرانس بین‌المللی حسابداری و مدیریت و پنجمین کنفرانس کارآفرینی و نوآوری‌های باز، تهران، شرکت همایشگران مهر اشراق.

سازمان مدیریت و برنامه­ریزی. (1396). گزارش زن و توسعه.

سالنامه آماری استان ایلام. (1395). مرکز آمار ایران.

شادی طلب، ژ. (1382). مشارکت اجتماعی زنان. مجله زن در توسعه و سیاست، شماره 7، صفحات 176-141.

شادی طلب، ژ.، و گرایی نژاد، ع. (1383). فقر زنان سرپرست خانوار. فصلنامه پژوهش زنان، سال 2، شماره 1، صفحات 69-49.

طباطبایی یحیی‌آبادی، ش.، و حسینیان، س. (1384). توانمندسازی زنان سرپرست خانواده از طریق مشاوره گروهی، آگاه­سازی و کارآفرینی. فصلنامه خانواده پژوهی، سال 1، شماره 4، صفحات 368-359.

فرخی راستایی، ز. (1382). چگونگی توانمندسازی زنان برای مشارکت در امور توسعه با تأکید بر شهر اصفهان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، مرکز مطالعات و اسناد علمی ایران، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری.

فروزان آمنه، س.، و بیگلریا، ا. (1382). زنان سرپرست خانوار: فرصت‌ها و چالش‌ها. فصلنامه پژوهش زنان، شماره 5، صفحات 58-35.

قدیری معصوم، م.، و احمدی، ا. (1394). سازه­های مؤثر بر موفقیت صندوق­های اعتبارات خرد در توانمندسازی اقتصادی زنان روستایی شهرستان فیروزکوه. پژوهش­های جغرافیای انسانی، دوره 47، شماره 4، صفحات 759-772.

قلی پور، آ.، و رحیمیان، ا. (1388). رابطه عوامل اقتصادی، فرهنگی و آموزشی با توانمندسازی زنان سرپرست خانوار. فصلنامه رفاه اجتماعی، سال 11، شماره 40، صفحات 62-29.

کلدی، ع.، و سلحشوری، پ. (1391). بررسی تأثیر حمایت اجتماعی بر توانمندسازی زنان. مجله مطالعات توسعه اجتماعی ایران، سال 4، شماره 4، صفحات 22-7.

کیمیایی، س. ع. (1390). شیوه­های توانمندسازی زنان سرپرست خانوار. فصلنامه رفاه اجتماعی، سال 11، شماره 40، صفحات 92-63.

گزارش بانک جهانی. (2004). گزارش فقر زنان. قابل‌دسترس در سایت https://wbl.worldbank.org.

گزارش بانک جهانی. (2016). گزارش زنان، کسب‌وکار و قانون 2016: دسترسی به برابری. قابل‌دسترس در سایت https://wbl.worldbank.org.

مختاریان، ح. (1380). شیوه‌های افزایش مشارکت زنان در بازار کار. مجموعه مقالات دومین همایش توانمندسازی زنان، فصلنامه فرهنگی پژوهشی مرکز امور مشارکت زنان.

مصفا، ن. (1375). مشارکت سیاسی زنان در ایران. انتشارات وزارت امور خارجه، تهران.

میشل، آ. (1381). پیکار با تبعیض جنسی. ترجمه محمد پوینده، نشر چشم، تهران.

Cruikshank, B. (1993). The will to empower-technologies of citizenship and the war on poverty. Socialist Review, 23(4).

Fewer, S., Ramos, J., & Dunning, D. (2013). Economic Empowerment Strategies for Adolescent Girls: A Research Study Conducted for the Adolescent Girls’ Advocacy and Leadership Initiative. Adolescent Girls’ Advocacy and Leadership Initiative, Oakland.

Handy, F. (2004). Womens empowermentrural, India presented at Toronto, Canada Julay.

Malhotra, A., Schuler, S. R., & Boender, C. (2002). Measuring women’s empowerment as a variable in international development. In background paper prepared for the World Bank Workshop on Poverty and Gender. New Perspectives (28).

Mello, D., & Schmink, M. (2017). Amazon entrepreneurs: Women’s economic empowerment and the potential for more sustainable land use practices. In Women's Studies International Forum, 65: 28-36.

Paudel, J., & de Araujo, P. (2017). Demographic responses to a political transformation: Evidence of women’s empowerment from Nepal. Journal of Comparative Economics, 45(2): 325-343.

Singh, M. K. (2018). Gender and women empowerment approaches: Interventions through PRIs and CSOs in Northern India. Women's Studies International Forum, 71:63-67.

Han, W., Zhang, X., & Zhang, Z. (2019). The role of land tenure security in promoting rural women’s empowerment: Empirical evidence from rural China. Land Use Policy, 86: 280-289.