طراحی الگوی کاربست انرژی‌های نو در مناطق روستایی استان زنجان

محورهای موضوعی : پژوهش های ترویج و آموزش کشاورزی

سویل حاتمی ¹ , سید جمال فرج اله حسینی ² , سید مهدی میردامادی ³

1 - دانشجوی دکترای گروه اقتصاد ترویج و آموزش کشاورزی واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات
2 - دانشیار گروه اقتصاد ترویج و آموزش کشاورزی واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی نویسنده مسئول
3 - دانشیار گروه اقتصاد ترویج و آموزش کشاورزی واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی

تاریخ دریافت : 1401/05/03 تاریخ پذیرش : 1402/02/24 تاریخ انتشار : 1401/12/01

کلید واژه: انرژی تجدیدپذیر, توسعه پایدار, استان زنجان, مناطق روستایی,

چکیده مقاله :

امروزه استفاده از انرژی نو به عنوان یکی از مهمترین راهکارهای حفظ محیط زیست و دستیابی به توسعه پایدار مورد توجه قرار گرفته است. لذا این پژوهش با هدف بررسی طراحی الگوی کاربست انرژی‌های نو در مناطق روستایی استان زنجان صورت پذیرفت. جامعه آماری پژوهش خانوارهای روستایی بودند که تحت پوشش تکنولوژی انرژی نو در استان زنجان قرار داشتند که با استفاده از جدول کرجیسی و مورگان تعداد 210 خانوار از آنها به عنوان نمونه انتخاب شد. برای گردآوری داده‌ها از ابزار پرسشنامه استفاده گردید. روایی ظاهری و محتوایی پرسشنامه با نظر پانلی از متخصصان و کارشناسان قبل از پیش آزمون مورد تایید قرار گرفت. پایایی ابزار تحقیق نیز از طریق انجام آزمون اولیه بین 30 نفر خارج از نمونه آماری و محاسبه آلفای کرونباخ برای مقیاس‌های اصلی پرسشنامه (در دامنه بین 72/0 تا 90/0) ارزیابی و تصحیح گردید. تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزارهای SPSS24 و AMOS22 انجام گرفت. داده‌های گردآوری شده با استفاده از تکنیک مدل-سازی معادلات ساختاری تجزیه و تحلیل گردید. نتایج مدل ساختاری مستقیم نشان داد بین عوامل آموزشی، اجتماعی فرهنگی، سیاست‌گذاری و زیست‌محیطی رابطه مثبت و معنی‌داری با کاربست انرژی نو وجود دارد و این متغیرها 37 درصد از واریانس متغیر وابسته را تبیین می‌نمایند. اما رابطه معنی‌داری بین عوامل اقتصادی و فنی با کاربست انرژی نو مشاهده نگردید.

چکیده انگلیسی:

Today, the renewable energy utilazation is considered as one of the most important ways to environment conservation and achieve sustainable development. Therefore, this study has been conducted with the aim of investigating the design of Pattern for renewable energy utilization in rural areas of Zanjan province. The study population was consisting of rural households that were covered by new energy technology in Zanjan province that according to Krejcie and Morgan sample determination table, 210 of the households were selected as samples. A questionnaire was used in quantitative research. Reliability and validity of survey instrument was evaluated. Face and content validity of the questionnaire had been confirmed by panel of experts and key informant before the pre-test stage. The reliability of instrument was assessed by conducting a pilot study among 30 samples out of the original sample. The reliability of instrument for the all sections based on Cronbach's alpha coefficients value (in the range of 0.72 to 0.90) shows acceptable level of internal consistency. Data analysis was performed by SPSS24 and AMOS22 software. The collected data was analyzed using structural equation modeling technique. The results based on direct structural model showed that there is a positive significant relationship between educational, socio-cultural, political and environmental factors with the dependent variable of renewable energy utilization and these variables explained 37% of variances of dependent variable. But there was no significant relationship between economic and technical factors with the renewable energy utilization.

منابع و مأخذ:

ابیض، ع. ، افرا، ا. ، شاه حیدر، ن. و محمدی، ن. (1397). انرژی های تجدیدپذیر، منبع پایدار تامین سوخت جایگزین در محافظت از عرصه های منابع طبیعی. فصلنامه علمی-ترویجی انرژی های تجدیدپذیر و نو، سال 5 ، شماره 2 ، صفحه 84-89.

اداره کل منابع طبیعی استان زنجان (1400). طرح راه اندازی و بکارگیری آب گرم کن های خورشیدی در مناطق روستایی. گزارشات کارشناسی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان زنجان.

اداره کل منابع طبیعی استان زنجان،(1401).گزارشات اداره حفاظت از منابع طبیعی استان زنجان.

اﻓﺮاﺧﺘﻪ ، حسن، احمدآبادی، فرشته، و احمدآبادی،حسن .1393. ﺑﻬﺮه برداری از انرژی خورشیدی در مناطق روستایی (ﻣﻄﺎﻟﻌﺔ موردی:دهستان ﻋﺸﻖ آﺑﺎد، شهرستان نیشاپور )، پژوههای جغرافیای انسانی، دوره 46، شماره 1، صفحه 15-30.

پزشکی راد، غ. ، و کرمی دهکردی، ا. (1391). آمار اجتماعی و تحلیل داده ها در پژوهش های ترویج، توسعه و آموزش کشاورزی. تهران، انتشارات دانشگاه تربیت مدرس.

تهامی پور، م. ، عابدی، س. ، کریمی بابا احمدی، ر.  و ابراهیمی زاده، م. 1395.  بررسی تأثیر انرژیهای تجدیدپذیر بر سرانه رشد اقتصادی ایران. پژوهشنامه اقتصاد انرژی ایران، دوره 5 ، شمارع 19، صفحه 53-77.

دبیری، ف. ، خلعتبری، ی. و زارعی، س.(1397). دستیابی به توسعه پایدار از منظر حقوق بین الملل محیط زیست. فصلنامه انسان و محیط زیست، دوره 16، شماره 1، صفحه 63-73.

زمردیان، ز. و تحصیلدوست، م.(1398). ظرفیتها، موانع و مشوق های توسعه انرژی های پاک در روستاهای ایران. مجله مسکن و محیط روستا، دوره 38 ، شماره 165، صفحه 17-32.

سعدی، س. (1396). بررسی نفش و جایگاه کارآفرینی در توسعه پایدار روستایی. نخستین همایش ملی دانشجویی جغرافیا و برنامه ریزی.

شفیعی ثابت، ن. ، زارع خلیلی، ح. و توکلی ، س.(1396).  سنجش پتانسیل های انرژی خورشیدی در توسعه سکونت گاه های روستایی شهرستان مرودشت. فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، سال ششم، شماره 3 ، صفحه 101-120.

صادقی، ه. ، عبداللهی، ا. ، محمدیان، م. و رشیدی نژاد، م. (1394).  ارزیابی اثرات منابع انرژی تجدیدپذیر در چهارچوب برنامه ریزی توسعه تولید از دیدگاه پدافند غیر عامل و رفاه اجتماعی. مجله علمی پژوهشی علوم و فناوریهای پدافند نوین، سال ششم، شماره 2 ، صفحه 71-86.

عباسی گودرزی، ع. و ملکی، ع. (1396). سیاستگذاری جمهوری اسلامی ایران در بهره برداری بهینه از منابع انرژی تجدیدپذیر. فصلنامه مطالعات راهبردی سیاست گذاری عمومی، دوره 7 ، شماره 23 ، صفحه 159-173.

عزیزی، ز. ، یعقوبی، ج. و یزدان پناه، م. (1399). بررسی تمایل روستاییان به استفاده از سوخت های زیستی و عوامل مؤثر بر آن در شهرستان طارم. پژوهش های روستایی، دوره 11 ، شماره 3 ، صفحه 466-481.

فرج­الله حسینی، س. ج. ، سلطانی، ز. و غیاثوند، ف (1391). نقش استفاده از انرژی خورشیدی در حفظ و احیای مراتع در مناطق خشک، محیط شناسی، دوره 38 ، شماره 62 ، صفحه 22-13.

قاسمی، ع. ، تکلیف، ع. ، محمدی، ت. و محمدیان، ف. (1396). ﺗﺤﻠﯿﻞ راﻫﺒﺮد های انرژِی ایران در افق 1420 در ﭼﺎرﭼﻮب ﺳﻨﺎرﯾﻮﻫﺎی ﺟﻬﺎﻧﯽ اﻧﺮژی. پژوهشنامه اقتصاد انرژی ایران، سال ششم، شماره 24 ، صفحه 89-121.

لاریجانی، م. ، شبیری، م. و ابوالحسنی وظیفه خوران، ا. ( 1393). ﺑﺮرﺳﯽ راﺑﻄﻪ ﺑﯿﻦ ﻣﯿﺰان ﭘﺬﯾﺮش اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی اﻧﺮژی ﺧﻮرﺷﯿﺪی و ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺆﺛﺮ آن (ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻮردی :ﺷﻬﺮ ﺗﺒﺮﯾﺰ). نشریه انرژی ایران، دوره 17، شماره 4 ، صفحه1-14.

محمدی، م. و صبوری، م. (1395).  تحلیل نقش افزایش قیمت حامل های انرژی در پذیرش انرژیهای تجدیدپذیر توسط پرورش دهندگان مرغ گوشتی شهرستان گرمسار. مجله تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، دوره 47 ، شماره 4 ، صفحه 913-927.

منوریان، ع. ، وطنخواه مقدم، س. ، شاه حسینی، م. و واعظی ، س (1399). طراحی مدل خط مشی گذاری توسعه انرژیهای تجدیدپذیر در ایران. فصلنامه علمی - پژوهشی سیاستگذاری عمومی، دوره 6 ، شماره 2 ، صفحه 115-134.

موسوی شفائی، م. ، نوراللهی، ی. ، سلطانی نژاد، ا. ، رضائیان قیه باشی، ا. ، یوسفی، ح. و رضائیان، ع. ( 1395).  امنیت انسانی و چالشهای توسعه انرژیهای تجدیدپذیر در ایران. با تاکید بر امنیت زیست محیطی، فصلنامه علوم و تکنولوژی محیط زیست، دوره هجدهم، شماره 2 ، صفحه 180-167.

مهدوی، ا. و حسینی، ع. (1393). پیامدهای اقتصادی استفاده از انرژیهای نو برکارکردهای جنگلداری و مهندسی جنگل(مطالعه موردی: منطقه آرمرده، شهرستان بانه). دومین همایش ملی دانشجویی علوم جنگل.

Afsharzade, N. , Papzan, A. , Ashjaee, M. , Delangizan, S. , Van Passel, S. & Azadi, H. )2016(. Renewable Energy Development in Rural areas of Iran. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 65, 743–755.

Amundsen, S. ,  Martinsen, L. )2015 .(Linking empowering leadership to job satisfaction, Work Effort, and Creativity: The Role of Self-Leadership and Psychological Empowerment. Journal of Leadership and Organizational Studies, 22 )3( , 304-323.

Azizi, Z. , Yaghoubi, J. ,  Yazdanpanah, M. )2020(. Reviewing the Tendency of Villagers to Use Biofuel and Factors Affecting it in Tarom Town-ship. Journal of Rural Research,  11 ) 3 (, 466-481.

Balachandra, P. )2011(. Dynamics of rural energy access in India: An assessment . Elsevier.  Energy, Vol.  36 ) 9(  : 5556– 5567.

Comakli, K. , Kaya, M. , Sahin, B. )2008( . Renewable energy sources for sustainable development in Turkey.  Energy Exploration and Exploitation, 26 : 83-110.

Dai, H.,  Xie, X.,  Xie, Y., Liu, J., Masui, T. (2016). Green growth: The economic impacts of large-scale renewable energy development in China. Applied Energy, 162 : 435–449.

Daneshvari, S. , Salatin, P. &  khalilzadeh, M.) 2020(. Impact of Renewable Energies on Green Economy. Journal of  Environmental Science and Technology, 21)12( , 165-179. 

F.Hosseini, S. J. and Soltani, Z .)2011). The Role of Carbon Sequestration Project in Protecting Pastures in Iran. International Journal of the Physical Sciences, Available online at http://www.academicjournals.org/IJPS, 6(1) , 74-78.

Hair, J. F. , Black, W. C. , Babin, B. J. , Anderson, R. E. & Tatham, R. L. (2010). Multivariate data analysis (Seven Ed.). United State of Amreica: Pearson prentice hall.

IRENA (International Renewable Energy Agency). )2015). Renewable Energy Target Setting.

Jordan-Korte, K .  )2011( . Government Promotion of  Renewable Energy Technologies Policy Approaches and Market Development in Germany, the United States and Japan. 1st Edition, Gabler Verlag Springer Fachmedien Wiesbaden GmbH

Karami Dehkordi, M. , Kohestani, H., Yadavar,H. , Roshandel,R. Karbasioun, M. (2017). Implementing conceptual model using renewable energies in rural area of  Iran.  Information Processing in Agriculture, 4 ( 3 ) : 228–240.

Kargar Dehbidi, N. Ghorbanian, E.,Tarazkar, M.H. 2020. The Impact of Renewable and Non-Renewable Energies Consumption on Economic growth in D-8 group countries, Quarterly Journal of New Economy and Trade, Institute for Humanities and Cultural Studies (IHCS), 15 (2) : 69-90.

Kline, R. B. (2011). Principles and practice of structural equation modeling: The Guilford Press.

Koopmans, M. E. ,  Rogge, E. ,  Mettepenningen, E. ,  Knickel, K. & Sumain, S. )2018(. The role of multiactor governance in aligning farm modernization and sustainable rural development. Journal of Rural Studies, 59 , 252-262.

Lange, M. , O’hagan, A. M. , Devoy, R. R. N. , Le Tissier, M. & Cummins, V. )2018(. Governance Barriers To Sustainable Energy Transitions-Assessing Ireland’s Capacity Towards Marine Energy Futures. Energy Policy, 113 , 623–632.

Li,L., You,S., Xiaonan Wang,X. (2019). Optimal Design of Standalone Hybrid Renewable Energy Systems with Biochar Production in Remote Rural Areas: A Case Study. Energy Procedia , 158 : 688-693.

Mishra, P. , & Behera, B. )2016(. Socio-economic and environmental implications of solar electrification: Experience of rural Odisha. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 56 :  953–964.

Rezaei, R. & Ghofranfarid, M. )2018(. Rural Households’ Renewable Energy Usage Intention In Iran: Extending The Unified Theory Of Acceptance And Use Of Technology. Renewable Energy, 122 , 382–391.

Van Gevelt, T. , Holzeis, C. C. , Fennell, S. , Heap, B. , Holmes, J. , Depret, M. H. & Safdar, M. T. )2018(. Achieving Universal Energy Access And Rural Development Through Smart Villages. Energy For Sustainable Development,  43 , 139–142.

Waldenström, C., Ferguson, R., Sundberg, C., Tidaker, P., Westholm, E., Akersko, A. (2016). Bioenergy from agriculture: challenges for the rural development program in Sweden. 29(12) :1467–82.

Wang, Y. , Zhang, D. , Ji, Q.& Shi, X. )2020(. Regional renewable energy development in China: A multidimensional assessment. Renewable and Sustainable Energy Reviews. 124,  109797.