اثربخشی کیفیت محیطی مدارس بر خودپنداره تحصیلی دانش‌آموزان

محورهای موضوعی : مطالعات مدیریت شهری

پریسا خیام نکویی ¹ , بهرام شاهدی ² , کاظم یزدی ³

1 - پژوهشگردکتری معماری، گروه معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اردستان، اردستان، ایران. [e-mail]
2 - استادیارگروه معماری، دانشکدۀ معماری و شهرسازی ، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران. [e-mail] (نویسنده مسئول)
3 - عضو هیئت علمی گروه معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اردستان، اردستان، ایران. [e-mail]

تاریخ دریافت : 1402/07/08 تاریخ پذیرش : 1402/08/08 تاریخ انتشار : 1402/09/01

کلید واژه: مدارس, کیفیت­محیطی, ادراک­محیطی, خودپنداره­تحصیلی, دانش­آموزان,

چکیده مقاله :

مقدمه و هدف پژوهش: ازآنجا که محیط مدرسه، محیط کسب دانش و رشد همه جانبه افراد است، کیفیت محیطی مدرسه بر تجربه مثبت و منفی کسب شده دانش آموزان از مدرسه اثرگذار است.وبه دنبال آن، ادراک دانش آموزان از محیط مدرسه، زمینه ساز رشد خودپنداره تحصیلی آنان می شود و اعتماد و اطمینان آنها به توانایی شان را افزایش می دهد. بنابراین، هدف پژوهش حاضر تبیین تاثیر ارتقاء کیفیت و ادراک محیطی فضای مدرسه بر خودپنداره تحصیلی دانش آموزان از نگاهی پدیدارشناسانه می باشد. روش پژوهش: پژوهش حاضر به روش کیفی (اکتشافی)و با رویکرد پدیدارشناسی توصیفی می باشد. روش گردآوری داده ها بااستفاده ازمنابع اسنادی معتبر موجود و مصاحبه نیمه ساختاریافته با دانش آموزان مدرسه منتخب شهراصفهان بوده است که اطلاعات گردآوری شده براساس روش تحلیل کلایزی در نرم افزاراطلس تی-آی (8) ارائه شده است. یافته‌ها: وجود امکانات مناسب در مدرسه که موجب بالابردن شاخص های ذهنی و عینی محیط خواهدبود، برخودپنداره تحصیلی دانش آموزان نیز تاثیری مثبت دارد و در واقع این موارد به عنوان محرک های محیطی در فضای مدرسه بر فرد اثرگذار می باشد. نتیجه گیری: نتایج پژوهش حاکی از آن است که با در نظرگرفتن شاخص های کیفیت عینی و ذهنی محیط و ارتقاء محیط کالبدی مدرسه براساس کیفیت های فضایی آن بر ادراک محیطی فرد موثر است، می توان بر عاطفه دانش آموزان نسبت به محیط مدرسه وداوری او نسبت به خود تاثیری مثبت ایجادنمود که درنهایت، موجب ارتقاء خودپنداره تحصیلی دانش آموزان خواهد بود.

چکیده انگلیسی:

Introduction and purpose of the research: Since the school environment is the environment for the acquisition of knowledge and all-round development of people, the quality of the school environment affects the positive and negative experience of the students from the school.After that, the students' perception of the school environment becomes the basis for the development of their academic self-concept and increases their trust and confidence in their abilities.Therefore, the aim of the present study is to explain the effect of improving the quality and environmental perception of the school environment on the academic self-concept of students from a phenomenological point of view. Research method: The current research is qualitative (exploratory) with a descriptive phenomenological approach.The method of data collection was using available authentic documentary sources and semi-structured interviews with students of selected schools in Isfahan city, and the collected information was presented based on the Claysey analysis method in Atlas TI software (8). Findings: The presence of suitable facilities in the school will increase the subjective and objective indicators of the environment, the academic attitude of the students also has a positive effect, and in fact these things have an effect on the individual as environmental stimuli in the school environment. Conclusion: The results of the research indicate that by considering the indicators of the objective and subjective quality of the environment and improving the physical environment of the school based on its spatial qualities, it is effective on the individual's environmental perception, it can be related to the students' feelings towards the school environment and their judgment. It created a positive effect on itself, which will ultimately improve the academic self-concept of students.  

منابع و مأخذ:

ایمانیه، مجتبی. (1355). تاریخ فرهنگ اصفهان، اصفهان، نشر دانشگاه اصفهان.

بولند، تئو؛ لچرت، جوس (1995 ). کیفیت بخشی در آموزش و پرورش. ترجمه دکتر پروین عباسی (1385) انتشارات راقم.

پاپی مطلق، میثم (1394). نوجوانی عصر چالش‌های درونی، تهران.

پاکزاد ، جهانشاه (1393). راهنمای طراحی فضاهای شهری، نشر شهیدی، وزارت مسکن و شهرسازی، معاونت شهرسازی و معماری.

پوردیهیمی، شهرام (1390).فرهنگ و مسکن، نشریه مسکن و محیط روستادوره30 (134)، ص3-.18

ترکمان، مژگان؛ جلالیان، سارا و دژدار، امید (1395). نقش معماری و عوامل کالبدی محیط آموزشی بر تسهیل یادگیری کودکان، ماهنامه شباک، 2 (11)، صفحه 1-14.

خانمحمدی، اسماعیل ؛ نصری، صادق ؛ صالح صدق پور، بهرام (1396). پیش بینی خود پنداره تحصیلی بر اساس سیستم‌های رفتاری مغز و کیفیت تجارب یادگیری، ششمین کنگره انجمن روانشناسی ایران، تهران.

داداش پور ، هاشم ؛ روشنی، صالح (1392). ارزیابی تعامل میان فرد و محیط زندگی در محلات جدید با استفاده از سنجش کیفیت عینی و ذهنی مطالعه موردی: شهرک نفت تهران، فصلنامه مطالعات شهری، دوره 2 ( 6 ) ، ص 3-16.

دادبه، اصغر (1385).کلیات فلسفه، نشر دانشگاه پیام نور، تهران.

زاهد بابلان ، عادل ؛ کریمیان­پور، غفار؛دشتی، ادریس (1393). رابطه کیفیت زندگی در مدرسه و اشتیاق تحصیلی دانش‌آموزان با توجه به نقش واسطه ای خودپنداره تحصیلی، فصلنامه علمی- پژوهشی مطالعات آموزشی و آموزشگاهی، سال سوم، (11)، ص 32-48.

زاهدبابلان، عادل؛ کریمیان پور، غفار؛ دشتی، ادریس (1396). نشریه رویکردهای نوین آموزشی، شماره 25، ص 76-91.

سلیمی، اعظم سادات و شبانی شهرضا، امیرحسین. 1394 . بررسی و شناخت اصول و مبانی طراحی محیط جهت ارتقاء یادگیری و سلامت روانی دانشجویان، کنفرانس بینالمللی معماری، شهرسازی، عمران، هنر و محیط زیست؛ افقهای آینده، نگاه به گذشته تهران، دبیرخانه دائمی کنفرانس، 1-10.

سمیع‌آذر، علیرضا. (1376). تاریخ تحولات مدارس در ایران. تهران: سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور.

طاهر طلوع دل ، محمد صادق ؛ سادات ، سیده اشرف (1400).زیست پذیری در خانه ایرانی ، نشر دانشگاه تربیت دبیرشهید رجایی، تهران، .

طباییان، سیده مرضیه؛ حبیب، فرح؛ عابدی، احمد (1390). دیدگاه دانش‌آموزان دبیرستان‌های مطلوب و نامطلوب نسبت به رنگ فضای آموزشی و راه‌های بهبود کیفیت فضای تحصیلی، نشریه نوآوری‌های آموزشی، تابستان 1390، دوره10 ، شماره 38 ، اصفحه 93 - 106 .

طبائیان، سیده‌مرضیه (1393). انسان و محیط: رویکرد روان‌شناختی به معماری و شهرسازی، نشر دانشگاه آزاد اسلامی (خوراسگان)، چاپ دوم.

طبائیان، سیده مرضیه (1400). پژوهشی در ضرورت طراحی بهینه فضاهای باز و محیط سبز کالبد آموزشی در راستای بهبود ادراک دانش‌آموزان و ارتقاء کیفیت محیط آموزشی (مطالعه موردی: دبیرستان‌های دخترانه شهر اصفهان)، دوفصلنامه معماری و شهرسازی ایران، دوره: 12، شماره: 21 : 127-139.

طبیب زاده، کیمیا ؛ اردشیری، مهیار؛ بنازاده، بهاره (1399). بررسی معماری فضاهای آموزشی با تأکید بر ارتقاء کیفیت‌های فضایی (مدارس دخترانه متوسطه دوم شیراز)، نشریه معماری شناسی سال سوم تابستان 1399 شماره 15، صفحه 56-67.

فانی ، حجت الله؛ خلیفه، مصطفی (1389). بررسی رابطه ی ادراک از رفتار معلم با خودپنداره ی تحصیلی و عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان دوره ی راهنمایی شهر شیراز، مجله رهیافتی نو در مدیریت آموزشی ، شماره 1، 37-64.

کارمونا، متیو؛ تیزدل ، استیو (1397). خوانش مفاهیم طراحی شهری، مترجم: کامران ذکاوت, فرناز فرشاد، نشر دانشگاه شهیدبهشتی ، تهران.

کامل نیا ، حامد (1394). معماری مدارس ایران: گذشته، حال و آینده، مجله هنر معماری (36).

گل، یان (389). فضاهای عمومی و زندگی جمعی، مترجم: علی غفاری - محمدصادق سهیلی پور، نشر دانشگاه شهیدبهشتی ، تهران.