آمایش سرزمین و مدیریت توسعه فضایی (مورد مطالعه: شهرستان ملکان)

محورهای موضوعی : مطالعات مدیریت شهری

مهدی مومنی ¹ , امید مبارکی ² , نرگس جنابی ³

1 - ندارد
2 - ندارد
3 - مسئول مکاتبات

تاریخ دریافت : 1393/06/11 تاریخ پذیرش : 1393/06/11 تاریخ انتشار : 1392/01/01

کلید واژه: برنامه‌ریزی, توسعه, تعادل ناحیه‌ای, ضریب آنتروپی, شهرستان ملکان,

چکیده مقاله :

مقدمه و هدف پژوهش: بی‌شک هدف اصلی آمایش سرزمین مدیریت مطلوب فضاست از رهگذر تنظیم رابطه انسان، فضا و فعالیت‌های انسان در فضا، تحقق آمایش سرزمین بیشتر از‌ اینکه مستلزم داشتن یک طرح فنی باشد، مستلزم یک برنامه مدیریت مبتنی بر اصل توازن‌های اقتصادی و فضایی می‌باشد، در این صورت است که آمایش سرزمین می‌تواند تحقق بخش عدالت در فضا و عدالت اجتماعی باشد. امروزه تمرکز شدید جمعیت و فعالیت‌ها در یک یا چند نقطه جغرافیایی از مشخصه‌های بارز اکثر کشورهای جهان سوم به خصوص کشور ایران است. عدم توجه به برنامه‌های بلندمدت و تکیه سیاست‌گذاران به برنامه‌های توسعه بخشی و بعضاً سطحی از موانع اصلی توسعه متوازن کشور است. هدف این مقاله تبیین ابعاد مختلف مدیریت فضایی در فرایند تهیه برنامه آمایش سرزمین می‌باشد برای ‌این منظور مطالعه موردی روی شهرستان ملکان متمرکز شده تا بتواند عملیاتی ساختن موضوع را در حد یک شهرستان یا ناحیه نشان دهد تا مبنایی برای سایر مطالعات در مقیاس استان یا منطقه‌ای باشد. روش پژوهش: نوع این تحقیق کاربردی و روش آن اسنادی- تحلیلی است، در این تحقیق علاوه بر استفاده از نقشه‌ها در تجزیه تحلیل داده‌ها، بررسی متغیرها، تهیه جداول و محاسبات، از نرم‌افزارهای Spss، Auto CadوArc Viewاستفاده شده است. یافته‌ها: یافته‌های ‌این تحقیق نشان می‌دهد که مؤلفه اصلی در تحلیل‌های واقع‌بینانه آمایش را باید در ساختارهای جغرافیایی جستجو کرد، در واقع سیمای آمایشی کشور به ویژه در سطوح ناحیه‌ای در درجه اول تابعی از مؤلفه‌های طبیعی و در مرحله بعد تابع نظام تخصیص و تصمیم‌گیری می‌باشد، در پهنه مورد مطالعه عوامل طبیعی در استقرار فضایی سکونتگاه‌ها در اولویت اول اهمیت قرار دارند و تحت تأثیر نظام تخصیص، توزیع خدمات و کارکردها در بین دهستان‌های شهرستان یکسان نیست. نتیجه‌گیری: در استخراج اسناد توسعه فضایی ضرورت دارد با طراحی و ایجاد بانک اطلاعات از بنیان‌های جغرافیایی، تحلیل فراگیری از ارتباط نظام اسکان و فعالیت با شرایط طبیعی محیط صورت گیرد و همچنین تحلیل نقاط ضعف نظام تخصیص نقش مهمی در تحقق عدالت در فضا و رفع نابرابری‌های اقتصادی-اجتماعی خواهد داشت.

چکیده انگلیسی:

Introduction and Objective: Undoubtedly optimal management of space in terms of regulating the relationship among human being, space and human activities in the space is the main objective of spatial planning. Materialization of spatial planning more than having a technical plan depends on a management plan based on the economic and spatial balances which allows it to realize equity in space and social equity. Nowadays, intense concentration of population and activities in one or more geographical spots features most Third World countries including Iran. Underestimating long-term plans and relying on development-based and sometimes superficial plans are among main obstacles of realization of balanced development of Iran. This study aims at analyzing different dimensions of the spatial management necessary for preparing process of spatial planning program. To do so, we concentrated our study on Malekan Township where let us to indicate the operationalization of the issue at the level of a township or region. It also became a basis for other studies in provincial or regional scales. Methodology: As an applied research, a documentary-analytical method was used in this study. Besides maps SPSS, Auto Cad and Arc View programs were used for analyzing data, variables, preparing tables and doing calculations. Results: Our findings showed that the main component of the realistic analyses of spatial planning must be sought in the geographical structures. In fact our country’s spatial planning appearance particularly in the regional levels is initially a function of the natural components and secondly a function of allocation and decision making system. Natural elements are the first priority for spatial establishment of settlements in the studied area and regarding the allocation system services and applications are not divided similarly among different villages of the township. Conclusion: Providing a pervasive analysis of the relation between settlement system and activity with the environmental condition through designing and developing a databank consisting of geographical foundations is necessary for extracting spatial development documents. Again, analysis of weak points of allocation system will play a key role in realizing equity in space and solving socioeconomic inequalities.