تحلیل و تبیین جامعه شناختی استمرار احساس اجحاف و کم توجهی به مسئولیت های اجتماعی در ایران از 1357 تا 1394

محورهای موضوعی : مطالعات توسعه اجتماعی ایران

عیسی بسطامی ¹ ( دانش آموخته دکتری جامعه شناسی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران، ایران )
سیف الله سیف الهی ² ( دانشیار و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران )

تاریخ دریافت : 1396/08/27 تاریخ پذیرش : 1396/08/27 تاریخ انتشار : 1396/03/01

کلید واژه: احساس اجحاف, کم توجهی به مسئولیت های اجتماع, ایران, انقلاب 1357,

چکیده مقاله :

احساس احجاف احساسی است که از برآورده نشدن توقعات و خواستهای فرد یا افراد یک جامعه نشأت می گیرد آنطورکه افراد آن ها را حق مسلم و مشروع خود می دانند و برآنند که آن حق یا حقوق به دست فرد ،گروه و یا سازمانی به ناحق از آنها سلب شده است.احساس اجحاف یکی از عوامل اساسی بود که انقلاب سال 1357 را رقم زد. انتظار ملت ایران از نظام استقرار یافته پس از انقلاب انجام اقداماتی جدی در جهت از میان برداشتن این احساس بود. مطالعات نشان می دهد که این احساس همچنان در اذهان اکثریت افراد جامعه باقی مانده و به تبع آن بی توجهی به مسئولیت های اجتماعی نیز پدیدار گشته است. هدف از نگارش این مقاله تحلیل و تبیین جامعه شناختی چرایی و چگونگی استمرار احساس اجحاف و کم توجهی به مسئولیت های اجتماعی در جامعه ایران پس از انقلاب 1357 تا 1394 می باشد. روش بکار رفته در این مقاله اسنادی و تکینک مورد استفاده تحلیل محتوی است.رویکرد مقاله برگرفته از یک رویکرد بومی که متعلق به سیف اله سیف الهی است بنا نهاده شده است. این رویکرد شکل گیری مسائل اجتماعی ایران را به دلیل رابطه ساختاری بین این مسائل با عناصر و مؤلفه های بنیادین آن که شامل عناصر:جغرافیایی اقلیمی،معیشتی-اقتصادی،قومی-جمعیتی،فرهنگی و مدیریتی-سیاسی است می داند.و برآن است که تضاد درونی بین این عناصر به همراه فشار عوامل بیرونی موجب پیدایش این مسأله اجتماعی شده است. یافته های به دست آمده حاکی از آن است که احساس اجحاف و کم توجهی به مسئولیت های اجتماعی حاصل شرایطی عینی و واقعی جامعه است .عدم وجود تعادل و توازن بین عناصر و مؤلفه های مذکور از یک سو و عدم شکل گیری یک نوع مدیریت افقی و مبتنی بر مشارکت جمعی که قادر به از میان برداشتن این تضاد درونی و ایجاد تعادل در درون سیستم نماید از سوی دیگر به عنوان عوامل شکل گیری این مسأله شناسایی شدند. توجه جدی به موقعیت جغرافیایی و اقلیمی مناطق مختلف و میزان بهره مندی آنان بر اساس شاخص های توسعه یافتگی و لحاظ نمودن آن در تخصیص بودجه و جایگزین نمودن این شیوه تخصیص به جای شیوه متداول؛ اولویت بخشی به خواستهای مردم و حرکت به سوی مدیریت سیاسی مبتنی بر مشارکت برابر و حداکثری تمامی گروه هاو اقلیت های قومی فارغ از نوع وابستگی دینی و مذهبی(پلورالیسم) و تصمیم گیری های سیاسی،اقتصادی اجتماعی وفرهنگی مبتنی بر پژوهش های علمی به جای تصمیم گیری های مبتنی بر ایدئولوژی از جمله راهکارهای از میان برداشتن این مسأله و سایر مسائل اجتماعی ایران در این مقاله پیشنهاد شده است.

چکیده انگلیسی:

Oppression feeling is the feeling that derived from not meeting the expectations and demands of the individual or individuals in a society as people to know their legitimate and inalienable right. And believe that it is the right or the right has been taken from them by individual, group or organization unjustly. Oppression Feeling was one of the fundamental factors of the revolution of 1978. Expect of Iranian nation from established regime after the revolution was making significant efforts to eliminate this feeling. Studies show that this Feeling remains in the minds of the majority of the population still and consequently disregard for social responsibility also emerged. The purpose of this article is to explain the sociological analysis of why and how the continuity of oppression Feeling and marginalization of social responsibility in Iranian society after the revolution of 1978 to 2015. The method documentary and content analysis technique is used in this paper. Paper approach is based on a local perspective that belongs to Seyfolah Seyfollahi. This approach knows to the formation of social issues because of the structural relationship between these issues with its fundamental elements, including elements: geo - climatic, subsistence-economic, ethno-demographic, cultural and political management. And believed that internal conflict between these elements, along with the pressure of external factors has been the emergence of this social problem. The findings show that oppression Feeling and marginalization of social responsibility is the result of objective and real society conditions. Lack of balance and harmony between these elements on the one hand and lack of formation of a horizontal management based on collaborative partnerships which is able to eliminate this internal conflict and create balance within the system on the other hand, were identified as the factors shaping this problem. Serious attention to climatic and geographical situation of different regions and their utilization rate based on indicators of development and in terms of budget allocation and replacing the manner of allocating instead of the conventional method, Priority to the people and move towards political management based on equal and maximum participation of all groups and ethnic minorities regardless of religious affiliation (pluralism) and decisions on of political, economic, social and cultural based on scientific research rather than ideology Including strategies that has been proposed for eliminating this problem and other social issues in this paper

منابع و مأخذ:

1. آموزگار، جهانگیر(1376), فراز و فرود سلسلة پهلوی، ترجمه: اردشیر لطفعلیان، تهران، مرکز ترجمه و نشر کتاب؛


2. آیین دوست،سمانه(1391)،بررسی اثرات فرصت های نابرابر بر اقوام ایران،پایان نامه کارشناسی ارشد ،رشته جغرافیای سیاسی،استاد راهنما:دکتر هادی اعظمی و استاد مشاور سیدهادی زرقانی،مشهد،دانشگاه فردوسسی؛


3. ابتهاج، ابولحسن(1375), خاطرات ابوالحسن ابتهاج، تهران، انتشارات علمی؛


4. بانک مرکزی (1372)گزارش پیوست آماری ؛


5. برزین،سعید(1373)، ساختار سیاسی- طبقاتی و جمعیتی در ایران،فصلنامه اطلاعات اقتصادی سیاسی،شماره 81و82:14تا21؛


6. بشیریه،حسین(1386)،جامعه‌شناسی سیاسی، چ 12، تهران: نشر نی؛


7. بیابانی جهانگیر(1388) ،اقتصاد ایران ، توسعه ملی؛موانع و ظرفیتها، چاپ اول، قزوین ، انتشارات : مرکز آموزش عالی رجاء،


8. بوردیو، پیر(1380)، "نظریه کنش: دلایل عملی و انتخاب عقلانی"، ترجمه‌ مرتضی مردیها، تهران، انتشارات نقش و نگار؛


9. پناهی، محمدحسین(1383)،جامعه شناسی شعار‌‌های انقلاب اسلامی،تهران، اتشارات :موسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر؛


10. جلائی پور، حمیدرضا(1392)"جامعه شناسی ایران (جامعه کژمدرن)." تهران: نشر علم؛


11. حافظ نیا، محمدرضا( 1381)،جغرافیای سیاسی ایران، تهران: انتشارات سمت ؛


12. حجی پناه،نرگس،زرقانی،سیدهادی و خوارزمی امیدعلی(1394)،تحلیل سیستمی نقش عوامل جغرافیایی در شکل گیری دولت محلی در ایران،فصلنامه علمی پژوهشی برنامه ریزی و  آمایش فضا،دوره نوزدهم،شماره؛


13. حسینی بهشتی، علیرضا( 1378)،مبانی معرفت شناختی نظریه عدالت اجتماعی،تهران،انتشارات: بقعه؛


14. دادگر،یداله(1377),تحلیلی بر اقتصاد ایران دو دهه پس از انقلاب, نامه مفید(دانشگاه مفید), نسخه 4؛


15. سازمان برنامه و بودجه (1369)، گزارش نهایی برآورد خسارات اقتصادی جنگ تحمیلی، معاونت امور اقتصادی، دفتر اقتصاد کلان؛


16. سالنامه آمارى کشور، انتشارات مرکز آمار سال 1375؛


17. --------------،انتشارات مرکز آمار سال 1378؛


18. سریع القلم، محمود( 1378 )،ثبات سیاسی و توسعه سیاسی،در مجموعه مشارکت سیاسی، احزاب و انتخابات، تهران، نشر سفیر؛


19. سیف اللهی،سیف اله(1374)،اقتصادسیاسی ایران،تهران ، انتشارات جامعه پژوهان؛


20. --------------(1386)،جامعه شناسی مسایل اجتماعی ایران،چاپ دوم ، انتشارات جامعه پژوهان؛


21. --------------،حافظ امینی،حمیرا(1388)،برنامه های توسعه اقتصادی- اجتماعی وتاثیر آن بر واگرایی و همگرایی گروههای قومی در ایران، پژوهش نامه علوم اجتماعی ، سال سوم/شماره دوم/ تابستان ؛


22. --------------(1388)،مبانی جامعه شناسی،تهران،انتشارات جامعه پژوهان؛


23. --------------(1390)،جامعه شناسی توسعه اقتصادی-اجتماعی ایران،تهران ،انتشارات المیزان؛


24. صالحی امیری،سید رضا(1388)،مدیریت منازعات قومی در ایران،تهران،نشر مرکز تحقیقات استراتژیک؛


25. طاهری،ابوالقاسم(1377)،اداره امور شهرداری ها ،تهران،انتشارات:قومس؛


26. عباس زادگان، سیدمحمد(1379)،مدیریت بر سازمان هاى ناآرام، تهران: انتشارات کویر، چاپ اول؛


27. علمداری، کاظم(1389)، چرا ایران عقب ماند و غرب پیش رفت، انتشارات توسعه، 1389؛


28. علیجانی،بهلول(1392)،آب و هوای ایران (رشته جغرافیا)،تهران،انتشارات دانشگا پیام نور؛


29. عیسوی چالرز(1369) تاریخ اقتصاد ایران ( عصر قاجار 1332-1215ه . ق )ترجمه یعقوب آژند، چاپ دوم ، تهران ، انتشارات نشر گستر؛چاپ دیبا؛


30. غلامی،اسماعیل و طاهری گودرزی،حجت(1383)،مشکلات ساختار اداری ایران،ماهنامه تدبیر،سال پانزدهم،شماره 144؛


31. فلاح تبار،نصرالله(1379)،تاثیر برخی عوامل جغرافیایی بر شبکه راه های کشور،فصلنامه پژوهشهای جغرافیایی-شماره 38:47-55؛


32. فوران ،جان ( 1378)، مقاومت شکننده تاریخ تحولات اجتماعی ایران ، ترجمه احمد تدین ، تهران انتشارات موسسه خدمات فرهنگی رسا ؛


33. فولر ،گراهام ( 1390)، قبله ی عالم ، زئوپلتیک ایران، ترجمه عباس مجتهد، چاپ پنجم، تهران انتشارات مرکز؛


34. قاضی مرادی ، حسن ( 1385) ، استبداد در ایران ، چاپ دوم ، تهران ، انتشارات : نشر اختران؛


35. کاتوزیان،همایون(1372)قتصاد سیاسی ایران: از مشروطیت تا پایان سلسله پهلوی، ترجمه محمدرضا نفیسی و کامبیز عزیزی ،تهران،انتشارات:نشر مرکز؛


36. کچویان، حسین و آقاپور، علی (1383)،کندوکاو در نابرابری‌های آموزشی در ایران. نشریه راهبرد یاس، شماره 7: 115-154؛


37. گازیوروسکی، مارک. ج(1371)، سیاست خارجی آمریکا و شاه،ترجمه:  فریدون فاطمی،تهران،اانتشارات مرکز؛


38. گرب، ادوارد.ج( 1373 )،نابرابریهای اجتماعی : دیدگاههای نظریه پردازان کلاسیک و معاصر،ترجمه محمد سیاهپوش و احمدرضا غروی زاد، تهران،انتشارات: معاصر؛ 


39. گلزار،حسین(1379)،انواع بوروکراسی و توسعه فرهنگی:رویکردی وبری،تبریز:نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی،دروه 43؛


40. گی ،روشه(1387)،تغییرات اجتماعی،چاپ بیستم،ترجمه:منصور وثوقی،تهران انتشارات:نشرنی؛


41. مرادیان،محسن(1388)، دستاوردهای سه دهه تلاش،فصلنامه علوم سیاسی،شماره45؛


42. مرکز ملی آمایش سرزمین ( 1385 )، راهنمای انجام مطالعات برنامه آمایش استان تهران، ب یجا؛


43. محمدی،حمیدرضا،رومینا،ابراهیم وسلیم نژاد ندیمه(1387)،تحلیل جغرافیایی منابع تهدید ملی در ایران، فصلنامه ژئوپلتیک،سال چهارم،شماره دوم:51-81؛


44. مسعودنیا،حسین(1384)، جامعه مدنی و نهادهای غیردولتی در ایران؛چالشها و راه کارها،مجله دانشکده علوم اداریواقتصادی دانشگاه اصفهان،سال هفدهم،شماره2؛


45. ملک، حسن(1382)،جامعه شناسی قشرها و نابرابری های اجتماعی،تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور؛


46. میرحیدر،دره و قربانعلی ذکی(1381)بررسی نظام جغرافیایی-سیاسی در ایران از طریق توسعه نهادهای محلی ،پژوهش های جغرافیایی،شماره 42:49-64؛


47. میرحیدر،دره،عمران راستی و فاطمه  سادات میراحمد(1392)،مبانی جغرافیای سیاسی،تهران،انتشارات:سمت؛


48. نراقی، احسان(1372), از کاخ شاه تا زندان اوین،ترجمه:سعید آذری،تهران، مؤسسه و خدمات فرهنگی رسا؛


49. لرنی، منوچهر (1387)، نقد و تحلیل مسائل اجتماعی ایران، تهران، شرکت نشر بهینه فراگیر؛


50. لهسایی زاده،عبدالعلی(1377)،نظریه های قشربندی اجتماعی:قشربندی اجتماعی درکشورهای پیشرفته،شیراز،انتشارات:دانشگاه شیراز؛


51. George. V and p.wilding (1976), Ideology and Social Policy, Routledge,


52. http://donya-e-eqtesad.com روزنامه اینترنتی دنیای اقتصاد 


53. http://iranbazgoo.persianblog.ir/post/22/


54. http://sokhanonline.ir/fa/news/15105


55. http://www.asriran.com/fa/news/481040/


56. http://www.eghtesadonline.com


57. http://www.isna.irخبرگزاری دانشجویان ایران/ایسنا    


58. Kymlicka. Will (1999), Contemporary Political Philosophy, Clarendon press,


59. Nazick Robert (1974), Anarchy, State and Utopia, Black well,


60. sharghdaily.ir