درآمدی بر پیکره بندی نابرابری با تاکید بر نهادهای اقتصادی و سیاسی در بستر توسعه: ارائه یک مدل مفهومی

محورهای موضوعی : مطالعات توسعه اجتماعی ایران

فاطمه قابل رحمت ¹ , سروش فتحی ² , مجید توسلی رکن آبادی ³ , علی مرشدی زاد ⁴

1 - دانشجوی دکتری جامعه شناسی سیاسی، گروه جامعه شناسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - دانشیار و عضو هیات علمی گروه جامعه شناسی، واحد تهران غرب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران (نویسنده مسئول)
3 - دانشیار علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
4 - دانشیار علوم سیاسی دانشگاه شاهد، تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1397/11/02 تاریخ پذیرش : 1398/02/21 تاریخ انتشار : 1397/10/01

کلید واژه: نهادهای اقتصادی, نهادهای سیاسی, توسعه, نظم دسترسی محدود, نابرابری,

چکیده مقاله :

برای شناخت نابرابری لازم است قبل از ارزیابی شاخص‌های مختلف آن، مبانی نظری مکتبی که در آن نابرابری تعریف شده است، ارزیابی گردد. رویکردهای بازارگرا و جامعه‌گرا هرکدام به نحوی نابرابری و علل آن را تبیین می‌کند. گروهی آن را اجتناب ناپذیر و از عوارض رشد اقتصادی دانسته و گروهی آن را نتیجه‌ی سیاست‌گذاری‌های دولت‌ می‌دانند. این مقاله سعی می‌کند با تلفیقی از مبانی نظری در رهیافت اقتصاد نهادگرای جدید به عنوان رهیافتی میان رشته‌ای، مدلی برای تحلیل پیکره‌بندی نابرابری در کشورهای دارای "نظام دسترسی محدود" با استفاده از مفاهیم استخراج شده از نظریه‌های مکتب نهادگرایی ارائه دهد. این مدل نشان می‌دهد نهادهای غیر رسمی اقتصادی در کنار نهادهای اقتصادی قانونی که متولی بازتوزیع منابع هستند، به شکلی غیر قانونی موجب انباشت ثروت در گروه‌های فرادست شده و به عنوان ابزاری توسط نهادهای سیاسی غیر رسمی، برای توزیع رانت وفاداری به توده استفاده می‌شوند. مجموع این عوامل به پیکره‌بندی از نابرابری منجر می‌شود که در آن متقابلا نابرابری بر شکل‌دهی و دوام نهادهای نابرابرساز تاثیر می‌گذارد و این چرخه دایما تکرار می‌شود. روش تحقیق کیفی است و استخراج مفاهیم از از نظریه‌هایی صورت گرفته‌است که مبانی هستی‌شناختی، معرفت‌شناختی، انسان‌شناختی و روش‌شناختی یکسان داشته‌اند.

چکیده انگلیسی:

To understand inequality, it is necessary to evaluate the theoretical foundation of school in which, inequality is defined before evaluating by various indicators. Market-oriented and societal approaches each one somehow, explain the inequality and its causes. First group considers it inevitable and is considered as a component of economic growth, and second group considers it as the result of policy-making by state. This paper tries to provide a model for analyzing the configuration of inequality in countries with a "limited access order" economic system, using the concepts extracted from the theoretical foundations in the of the new institutional economy as an interdisciplinary approach. This model demonstrates that unofficial economic institutions, along with legal economic institutions that seek to redistribute resources, illegally accumulate wealth in Political and economic elite and are used as a tool by informal political institutions to distribute loyalty rents to the masses. The total of these factors leads to a configuration of inequality in which, inequality itself too, affects the formation and durability of Unevenness institutions and this cycle is constantly repeated. The methodology of research is qualitative and the extraction of concepts is from the theories that have the same ontological, epistemological, anthropological, and methodological foundations.

منابع و مأخذ:

1. ازکیا، مصطفی؛ احمدرش،رشید(1396).روش‌های تحقیق کیفی از نظریه تا عمل.نشر کیهان


2. استیگلیتز، ژوزف(1394).بهای نابرابری، جامعه‌ی دوقطبی و نابرابر چگونه آینده ما را به خطر می‌افکند؟ نشر دانشگاه علامه طباطبایی


3. امامی، سید حسین(1386).مبانی فکری نهادگرایان.روزنامه ایران .تاریخ انتشار 20/2/1386


4. اوانز،پیتر(1382).توسعه یا چپاول؟، نقش دولت در تحول صنعتی.ترجمه‌ی عباس زند‌باف، عباس مخبر.نشر طرح نو


5. پیکتی، توماس(1396).سرمایه در سده بیست و یکم.ترجمه ناصر زرافشان.نشر نگاه


6. حاتمی، عباس(1392).گونه‌شناسی تطبیقی رژیم‌های توزیعی و بازتوزیعی:  به سوی رهیافت کارکردی.فصلنامه‌ی سیاست، دوره 43، شماره 1، صص 113-97


7. ساروخانی،باقر(1389).روش‌های تحقیق در علوم اجتماعی، جلد دوم. نشر پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی


8. قاضی شریعت،سید ابوالفضل(1395). حقوق اساسی و نهادهای سیاسی.نشر میزان


9. کلارک، باری(1396).اقتصاد سیاسی تطبیقی.مترجم عباس حاتمی.نشر کویر


10. لوکایون،ژاک و دیگران(1373). بررسی تحلیلی توزیع درآمد و توسعه اقتصادی. ترجمه احمد اخوی.نشر موسسه مطالعات و پژوهش های بازرگانی


11. متقی، ابراهیم؛سجادی، حمید(1396). مدل‌سازی انسجان داینامیک در فرایند توسعه. فصلنامه مطالعات توسعه اجتماعی ایران، سال 9، شماره 2، صص22-7


12. مومنی، فرشاد(1397).نابرابری اقتصادی و چالش‌های فراروی توسعه در ایران.مجموعه مقالات آسیب‌های اجتماعی و نابرابری، دومین گزارش وضعیت اجتماعی ایران.مدیر علمی میرطاهر موسوی.نشر آگاه


13. ندیری، محمد؛پندار، مهدی(1394). درآمدی بر ساختارهای نهادی و فرایند توسعه.نشر آماره


14. نورث، داگلاس، والیس، جوزف، وینگاست، باری،بی‌وب، استیون(1395).سیاست، اقتصاد و مسائل توسعه در سایه خشونت.ترجمه محسن میردامادی و محمد حسین نعیمی پور.نشر روزنه


15. یوسفی، محمد قلی(1392). بنیان‌های نهادی اقتصاد آزاد. نشر نهادگرا


16.  Acemoglu, daron (2006). A simple model of inefficient institution. scand.J. of economics 108(4), pp 515-546


17. North, D (1990). Institution, institutional change and economic performance. cambridge university press


18. Rodrik, D (2000). Institition for high quality growth: what they are and how to acquire them. NBER working paper,7540


19. World bank document(2006).worldbank.org