برآورد ارزش اقتصادی کارکرد حفظ و نگهداری عناصر غذایی خاک در بوم‌سازگان جنگلی زاگرس (مطالعه موردی: منطقه دالاب ایلام)

محورهای موضوعی : جنگلداری

فرشید کرمی ¹ (دانشجوی دکتری رشته علوم جنگل - جنگلداری و مسایل اقتصادی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران.)
عبدالعلی کرمشاهی ² (دانشیار گروه جنگلداری، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران.)
امیر مدبری ³ (دانش آموخته دکتری رشته منابع طبیعی-جنگلداری، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران.)
علی مهدوی ⁴ (دانشیار گروه جنگلداری، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران.)
جلال هناره خلیانی ⁵ (استادیار پژوهش، بخش تحقیقات جنگل‌ها و مراتع، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان‌غربی، ارومیه، ایران.)

تاریخ دریافت : 1402/03/13 تاریخ پذیرش : 1402/06/14 تاریخ انتشار : 1402/06/01

کلید واژه: ایلام, فرسایش, کارکرد جنگل, مواد مغذی, هزینه جایگزینی,

چکیده مقاله :

در این پژوهش یکی از مهم ترین کارکردها و خدمات جنگل، کارکرد حفظ و نگهداری عناصر غذایی خاک در جنگل های حوزه آبخیز دالاب در استان ایلام ارزش گذاری شده است. ابتدا میزان فرسایش و رسوب در منطقه مورد مطالعه با استفاده از مدل پسیاک اصلاح شده در وضعیت موجود بررسی شد. در این پژوهش با تدوین دو سناریو مبنی بر تبدیل جنگل طبیعی (فعلی) با تاج پوشش متوسط 30 تا 50 درصد به زمینی بدون پوشش درختی از طریق امتیازدهی به مدل، تغییرات در میزان فرسایش و رسوب تخمین زده شد. در ادامه با انجام نمونه‌برداری از خاک و تجزیه و تحلیل آزمایشگاهی میزان مواد مغذی خاک تعیین شد. سپس با در نظر گرفتن اختلاف میزان فرسایش در وضعیت جنگل طبیعی (فعلی) با تاج پوشش متوسط 30 تا 50 درصد و زمین بدون پوشش درختی، مقدار هر یک از عناصر مغذی در خاک و همچنین مقدار هدر رفت عناصر مغذی خاک محاسبه شد. با به کارگیری روش هزینه جایگزینی، ارزش خدمت نگهداری از مواد مغذی خاک اکوسیستم جنگلی برآورد شد. نتایج نشان داد جنگل مورد مطالعه می تواند سالانه 2/52 تن فسفر، 35/55 تن پتاسیم و 251/96 تن نیتروژن در سال به ارزش تقریبی 2,275,700 میلیون ریال در سال را حفظ کند و از هدر رفتن آن در اثر فرسایش جلوگیری کند. همچنین ارزش هر هکتار از جنگل برای این کارکرد 88/13 میلیون ریال برآورد شد. برآورد ارزش این خدمت اکوسیستمی در جنگل‌های زاگرس حاکی از نقش بسیار موثر اکوسیستم‌های جنگلی در کنترل فرسایش و حفاظت از مواد مغذی خاک است.

چکیده انگلیسی:

In this research, one of the most important functions and services of the forest, the function of maintaining soil nutrients in the forests of the Dalab watershed in Ilam province, has been valued. First, the amount of erosion and sedimentation in the study area was checked using the modified MPSIAC model in the current condition. By developing two scenarios of converting the (current) natural forest with 30 to 50% canopy cover to bare land through scoring the model, the changes in the amount of erosion and sedimentation were estimated. Next, the amount of soil nutrients was determined by soil sampling and laboratory analysis. Then, taking into account the difference in the amount of erosion in the state of natural forest (current) with 30-50% canopy cover and bare land, the amount of each nutrient element in the soil, and the loss of soil nutrients was also calculated. Then, using the replacement cost method, the service value of forest ecosystem soil nutrient maintenance was estimated. The results showed that the studied forest can maintain 2.52 tons of phosphorus, 35.55 tons of potassium, and 251.96 tons of nitrogen per year with an approximate value of 2,275,700 million rials per year and prevent its loss due to erosion. Also, the value of each hectare of forest for this function was estimated at 88.13 million rials. The estimation of the value of this ecosystem service in Zagros forests indicates the very effective role of forest ecosystems in controlling erosion and protecting soil nutrients.