بررسی مسئولیت‌های کیفری ناقلین بیماری‌های مسری در اثر سهل‌انگاری از منظر فقه امامیه با تأکید بر ویروس کرونا
محورهای موضوعی : فقه العباداتزمان صندوقدار 1 , رضا عباسپور(نویسنده مسئول) 2 , سید محسن رزمی 3
1 - دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد.
2 - استادیار و عضو هیئت علمی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد.
3 - استادیار و عضو هیئت علمی گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی ، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد.
کلید واژه: مسئولیت کیفری, ویروس کرونا, فقه امامیه,
چکیده مقاله :
گاهی بیماری از میزان فردی بالاتر رفته و گسترش می‌یابد. این همه‌گیری ممکن است نامرتب و به دیدگاه زمانی نامنظم باشد (Sporadic) یا در گستره‌ی کم مثل یک شهر یا روستا (Outbreak) و گاه شیوع آن فراتر رفته منطقه یا کشوری را در برمی‌گیرد (Epidemics) و گاهی سطح شیوع آن جهانی می‌شود (Pandemic)). مواجهه هریک از این موارد مستلزم تمهیدات متفاوت بهداشتی بوده و قواعد حقوقی و برنامه‌ریزی متفاوتی را ایجاب می‌کند. مقابله با بیماری در عرصه‌ی ملی نیاز به الگویی تشکیل شده از اقدامات هماهنگ، هدفمند و مشروع است. این الگو در ساختارهای پارادایمی و مبتنی بر بسیاری از اصول فلسفی و حقوقی و اخلاقی شکل می‌گیرد و متناسب با ساختار اجتماعی هر جامعه طراحی می‌شود.آنچه برای طراحی الگو لازم است، تبیین حقوق و ارزش‌های پایه است که باید مورد حمایت قرار گیرد و دیگر تبیین غایت و هدف در انجام فعالیت‌ها و برنامه‌ها و طراحی فرایندهاست. همه اینها در یک وضعیت ذاتاً متغیر است؛ از همین رو به لحاظ اخلاقی و حقوقی پرسش مطرح این است که بیماری با خصوصیات کوید ۱۹ کدام حقوق انسانی را در معرض تهدید و خطر قرار داده است و دیگر اینکه با توجه به واگیردار بودن و شیوع واقع‌شده یا در حال وقوع، چه مجموعه رفتاری موجهی باید در قبال آن برای دستیابی به اهداف کنترل و تأمین سلامت صورت گیرد. طبق قاعده برای چنین الگویی اهداف گوناگونی نسبت به بیمار و بیماری ممکن است در نظر گرفته شود و بر همین اساس رفتارهای گوناگون نیز برای دستیابی به این اهداف متصور باشد. هنجارهای اخلاقی و حقوقی حدود رفتار را مشخص خواهد کرد. در نتیجه چه‌بسا در بدو امر اجرای برنامه یا رفتاری در مواجهه با بیماری مؤثر باشد، اما به لحاظ حقوقی و اخلاقی موجه نباشد.
Sometimes the disease rises above the individual level and spreads. This epidemic may be irregular and irregular in terms of time (Sporadic) or in a small area such as a city or village (Outbreak), and sometimes its spread extends beyond a region or country (Epidemics) and sometimes the level of its spread becomes global (Pandemic). )). Facing each of these cases requires different health arrangements and requires different legal rules and planning. Dealing with the disease in the national arena requires a model consisting of coordinated, targeted and legitimate measures. This model is formed in paradigmatic structures based on many philosophical, legal and ethical principles and is designed according to the social structure of each society. What is needed to design the model is the explanation of basic rights and values that must be supported, and the other is the explanation of the goal and purpose in carrying out activities and programs and designing processes. All this is in an inherently variable state; Therefore, from the moral and legal point of view, the question is, which human rights has been threatened and endangered by the disease with the characteristics of Covid-19, and what is the justified set of behavior considering the contagiousness and the spread that has occurred or is occurring? It should be done in return to achieve the goals of control and health provision. According to the rule, for such a model, various goals may be considered for the patient and the disease, and accordingly, various behaviors can be envisioned to achieve these goals. Moral and legal norms will determine the limits of behavior. As a result, it may be effective to implement a program or behavior in the face of illness, but it is not justified in legal and moral terms.
1. آقایی نیا، حسین. (۱۳۹۳). حقوق کیفری اختصاصی (جرائم علیه اشخاص ـ جنایات). (چاپ هشتم). انتشارات میزان.
2. اردبیلی، محمدعلی. (۱۳۹۴). حقوق جزای عمومی. (ج1، چاپ بیست و چهارم). انتشارات میزان.
3. اشرفی، مرتضی. (۱۳۹۸). «کرونا ویروس جید؛ خطر بالقوه». درس‌هایی از مکتب اسلام، شماره ۷۰۶، زمستان.
4. اصفهانی، محمدبن حسن. (1416ق). کشف اللثام. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
5. بهجت، محمدتقی. (1428ق). استفتائات. قم: دفتر حضرت آیت‌الله بهجت.
6. حسان پور، سیدرضاء. (1387). «ایدز و حقوق کیفری». فصلنامه حقوق پزشکی. تابستان، ص ۱۳۷ - ۱۸. ۲.
7. حسینی مراغی، سید میر عبدالفتاح. (1417ق). العناوین الفقهیة. قم: مؤسسه نشر اسلامی.
8. حلی (علامه حلی)، حسن بن یوسف. (1413ق). قواعد الأحکام. قم: مؤسسه نشر اسلامی.
9. خمینی، سید روح‌الله. (بی‌تا). تحریر الوسیله. قم: مؤسسه مطبوعات دار العلم.
10. روشن، محمد؛ صادقی، محمد. (1392). «ضمان ناشی از انتقال بیماری جنسی». فصلنامه فقه پزشکی. سال سوم، شماره‌ی ۱ و ۳.
11. شیروانی، علی. (۱۳۸۴). ترجمه و تبیین شرح لمعه. (ج۱۴). تهران: انتشارات دار العلم.
12. فرحی، بابک. (1394). مختصر حقوق جزای عمومی. انتشارات طرح نوین اندیشه، تابستان.
13. فولادبند، فرحناز و همکاران. (1391). کتب آموزش بهورزی ـ بیماری‌های واگیر. تدوین امور بهورزی معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی شیراز.
14. قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران ۲- قانون مسئولیت مدنی 3- قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ ۴- قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران ۵- قانون طرز جلوگیری از بیماری‌های آمیزشی و واگیردار ۱۱۹۲
15. کاتوزیان، ناصر. (۱۳۸۷). الزام‌های خارج از قرارداد (مسئولیت مدنی). (ج1، چاپ هشتم). تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
16. گلدوزیان، ایرج. (۱۳۹۸). بایسته‌های حقوق جزای عمومی. (چاپ نوزدهم). انتشارات میزان.
17. محمودی، عباس. (۱۳۸۸). حقوق جزای پزشکی. تهران: انتشارات حقوقی.
18. میرمحمدصادقی، حسین. (۱۳۸۶). جرائم علیه اشخاص. تهران: انتشارات میزان.
19. هونگ، جان ون. (2020). دستورالعمل عمومی پیشگیری از ابتلا به ویروس کرونای جدید (کوئید19).
20. Dictionary of the Social Sciences (2003). Unique Genome. https: //www. oxfordreference.com
21. Emirbayer, M., Desmond, M. (2015). The Racial Order. Chicago, IL: University of Chicago Press
22. Fukuyama, F. (2020). Totalitarianism as a Mindset Can Be Anywhere. TheAmerican Interest. https: //www.the-american-interest.com
23. Giddens, A. (1990). Sociology, A brief but critical introduction. 2th edition, byMacmillan
24. Giddens, A. (1991). Modernity and Self-identity: Self and Society in the LateModern Age. Stanford University Press.
